Het verhaal in de foto. Fotografie van Jan Paul Mioulet

Architectuurfotografie. Het lijkt zo eenvoudig. Zo’n gebouw staat daar. Je hoeft het niet te stylen, je kan het niet regisseren. Je bepaalt een standpunt, stelt de camera in en drukt af. Die ogenschijnlijke eenvoud is tegelijk ook wat goede architectuurfotografie zo moeilijk en uitdagend maakt.

Een gebouw moet je lezen

Een goede architectuurfoto is meer dan cameratechniek en het toepassen van compositieregels. Net als bij een goed portret gaat het om het vangen van het karakter van het gebouw, om zeggingskracht, om het vertellen van het verhaal van de architect en de bouwer. Een bouwwerk kent geen toeval. Over iedere lijn en ieder detail is door de architect nagedacht. Die overwegingen neem ik mee in de beelden die ik maak. Maar daarmee is het verhaal nog niet verteld. Ieder gebouw gaat een eigen leven leiden zodra het is opgeleverd en mensen er gebruik van gaan maken. De perceptie van gebruikers, omwonenden en bezoekers vormt zo een extra verhaallijn.

Als fotograaf voeg ik daar nog een laag aan toe met mijn eigen beeldtaal, mijn eigen visie. Zo ontstaan beelden die vele kanten van het project laten zien – zowel de grote lijnen als de kleine details, de praktische kanten en de sfeer, de leefbaarheid en de inbedding in het landschap. Architectuurfotografie is meer dan een plaatje van een gebouw.

Het belang van licht

Voor mijn werk kan ik teruggrijpen op 20 jaar ervaring, de modernste camera’s en lenzen en gespecialiseerde apparatuur als hoogtestatieven en zelfs een hexacopter. Maar van het licht blijf ik afhankelijk. Het belang van licht kan niet onderschat worden. Portretfotografen hebben het wat dat betreft gemakkelijk. Ze kunnen zowel hun onderwerp verplaatsen als hun eigen licht creëren. Zo gemakkelijk gaat dat niet als je architectuur fotografeert. Interieurs kan je nog uitlichten, en het aanlaten van de verlichting is vaak ook nog wel te regelen. Maar verder ben je als architectuurfotograaf vooral aangewezen op het licht dat de natuur je geeft.

Ochtendlicht, middaglicht of avondlicht maakt een heel verschil. Ervaring speelt daarbij een rol, en er zijn tegenwoordig ook hele goede apps die laten zien waar de zon staat. Maar geen app kan me garanderen dat er de volgende ochtend niet net een beetje sluierbewolking boven de horizon hangt die het gouden licht van de dageraad flets en bleek maakt. Een beetje geluk is dus onmisbaar. Maar de ervaring leert dat met een goede visie en voorbereiding, dat beetje geluk er dan ook nog wel komt.

Fotobijschriften

Uit de serie die ik voor UNStudio en VORM Bouw van Theater De Stoep in Spijkenisse maakte, is dit niet het beeld dat het meest gebruikt is in de media. Maar het is me wel dierbaar. De eenzame schoonmaker aan de bar, die enkele fiets tegenover de hoofdingang. Mijn eigen Nighthawks.

2. Het Creatief Cluster C2 in Delft is ontworpen en betrokken door cepezed. Een foto die een heel verhaal vertelt. De lange gang en nieuwe entree van hun kantoor vormt de verbinding tussen het oude Techniekmuseum en de omliggende gebouwen. Je ziet de oude bebouwing aan beide zijden en de entree naar het hoofdgebouw. Net zichtbaar boven de oude ramen zijn de witte pootjes die de glazen kap boven de gang verankeren aan de gevel van Vrijman zonder het zicht op de oude details weg te nemen. De mannen die achter in het beeld vergaderen versterken het gevoel van diepte.

3. Cayan Tower in Dubai, architect Skidmore, Owings and Merrill, is het hoogste gedraaide gebouw ter wereld. Het dramatische standpunt laat zowel de rotatie als de detaillering prachtig zien, en geeft het gebouw iets organisch, als een zeil dat draait in de wind. Zo’n man die dan vanaf zijn balkon komt kijken wat ik sta te doen, is een cadeautje dat het beeld helemaal af maakt.

4. New Babylon in Den Haag, architect Meyer en Van Schooten Architecten. Als architectuurfotograaf heb ik een voorkeur voor ruimtelijke beelden. Ik heb graag veel in beeld, hoe meer lagen hoe beter. De ultieme foto is een beeld waarin alles samenkomt in een strakke compositie.

5. Burj Khalifa in Dubai, architect Skidmore, Owings and Merrill. Ik hou van een ‘menselijke maat’ in projecten. Dus toen ik afreisde naar Dubai had ik geen hoge verwachtingen van de Burj Khalifa. Veel te megalomaan, dacht ik. Laat nou net die Burj Khalifa een prachtige uitzondering zijn in een stad vol megalomane hoogbouw. Een ranke woestijnroos in een oase van beton.

6. Architect@Work had in 2013 en 2014 als thema ‘beton’. Voor de DAPh expositie die we hier speciaal voor maakten koos ik de nieuwe boulevard van Scheveningen van architect De Solà-Morales. Ik wilde de interactie van het gebouwde en het onbebouwde, van zee, strand en beton laten zien. Ik had licht als op deze foto voor ogen en op een dag, met nog een week te gaan om het beeld te maken, reed ik langs Den Haag op weg naar Haarlem en zag in de verte de zon ondergaan. Vijftien minuten later stond ik aan de boulevard en viel alles op zijn plek.

7. De achterzijde van het Stadhuis van Almere, architect Dam en Partners, in prachtig ochtendlicht. Om de opname te kunnen maken, zat ik om vier uur ’s ochtends in de auto, en zag ik onderweg langzaam het donker wegtrekken. Maar hoe zou het zijn op locatie? Het gebouw had ik al eerder gescout, en ik wist waar ik wilde staan en welke lens ik nodig had. De eerste lichtstralen kleurden de hemel paars, roze en goud toen ik de camera neerzette. Eén opname kon ik maken met dit licht, op 4×5” vlakfilm, en toen was het over.

Over Jan Paul Mioulet

Jan Paul Mioulet is architectuurfotograaf en medeoprichter van DAPh, Dutch Architectural Photographers. Hij is gevestigd in Rotterdam en fotografeert overal waar zijn projecten hem heenvoeren.