Beehives en Beeboxes

‘Wij ontwikkelen gebouwen en gebieden om de leegstand tegen te gaan en tegelijkertijd ruimte te bieden aan creatieve ondernemers.’ Zo omschrijft oprichter Bart de Groot zijn Beehive-concept. ‘In elke Beehive zoeken we een mix van startende creatieve ondernemers, een bijenkorf die uitzwermt.’ Met architect Christophe Veen verzint De Groot een concept voor een leegstaand gebouw, inclusief een netwerk van gebruikers.’

Bloeiplaats

Creatieve ondernemers in een leegstaand gebouw, dat klinkt als niets nieuws onder de zon, er zijn al veel broedplaatsen. Dus wat maakt dit initiatief zo bijzonder? ‘Een Beehive is een creatieve bloeiplaats en geen broedplaats. We bieden niet alleen een betaalbare werkplek maar ook een platform en samenwerkingsverbanden. Er is een koffiecorner, een zithoek, een vergaderplek en soms zelfs een expositieruimte. We staan ook open voor nieuwe ideeën over de inrichting’, zegt architect Christophe Veen (46 jaar), die het Beehive-concept bewaakt met filosoof Bart de Groot (41).

Nog een belangrijk verschil met broedplaatsen is dat de Beehives geen monocultuur hebben van bijvoorbeeld alleen kunstenaars. ‘We geloven juist in diversiteit. In elke Beehive zoeken we een mix van creatieve ondernemers. Dan krijg je wederzijdse inspiratie. We leveren hiermee een actieve bijdrage aan startende creatieve ondernemers uit zeer uiteenlopende disciplines. Inderdaad, een bijenkorf die uitzwermt. In de praktijk betekent dit dat we een concept verzinnen voor een gebouw, inclusief een netwerk van gebruikers.’

‘We bieden met tijdelijk gebruik niet alleen een oplossing voor leegstand maar dragen ook bij aan beter leefklimaat van de omgeving. Maar’, zo zegt De Groot, ‘we zijn geen welzijnswerkers. We initiëren een ondernemersnetwerk waarvan als bijproduct ook de buurt profiteert. Daarbij voorzien de Beehives in een toenemende vraag naar flexibele werkplaatsen.’ Het is niet de enige verandering op de markt die De Groot en Veen de afgelopen jaren bemerkten. ‘Toen we in 2007 de eerste Beehive openden in Amsterdam Slotervaart was het doel niet het tegengaan van leegstand maar een impuls geven aan deze probleemwijk. Er vlogen toen letterlijk auto’s in de fik. De toestroom van hoogopgeleide creatieven zou de wijk voorzien van sociale diversiteit en economisch elan.’ Inmiddels heeft de probleemwijk lagere prioriteit op de politieke agenda – wie spreekt er nu nog van Vogelaarwijken? ‘Toen leegstand het nieuwe urgente thema werd, hadden wij dus al een voorsprong.’

De Groot en Veen vullen elkaar uitstekend aan in het ontwerpproces en de conceptontwikkeling. ‘We hebben ook geen strikte rolverdeling.’ Wel is er naast de stichting Beehive ook de bv Buro Beehive voor de conceptontwikkeling. ‘Het bedenken en realiseren van een nieuwe locatie voor een gebouw- of gebiedseigenaar doet Buro Beehive op commerciële basis, om uiteindelijk het beheer van zo’n nieuwe plek weer over te dragen aan de stichting.’ De architectonische kennis van Veen, die na zijn studie Bouwkunde aan de TU Delft voor diverse bureaus werkte, is onmisbaar voor Buro Beehive. ‘Van het opzetten van een stedenbouwkundig concept tot het maken van een vloerplan voor een lege loods die wordt verhuurd aan uiteenlopende makers – variërend van meubelmakers tot kunstenaars. In het laatste geval heb ik de ruimte verdeeld in kavels waarop een of twee containers of bouwketen geplaatst worden.’

Beebox

Voor een Beehive in een leegstaand kantoorgebouw in Amsterdam IJburg ontwikkelden De Groot en Veen de Beebox. Deze volwaardige, mobiele werkplek bestaat uit een bureau, kast en akoestische wandpanelen. Veen: ‘De Beebox is uitermate geschikt voor locaties waar flexibel wordt omgegaan met werkplekken. Voor het gebruik hoeven geen bouwkundige maatregelen getroffen te worden. Feitelijk is alleen een stopcontact nodig, waardoor de Beebox geknipt is voor – al dan niet tijdelijk – hergebruik van leegstaande panden.’ De eerste exemplaren van staal worden gebruikt in een Beehive in Amsterdam-Oost. Met een fabrikant van kantoormeubilair wordt een goedkopere kunststof versie ontwikkeld. ‘We hebben het meubel dit voorjaar gepresenteerd op de meubelbeurs in Milaan.’

Buro Beehive is voor Veen een manier om acquisitie te doen voor zijn architectonische praktijk. Waarbij hij graag wil aantekenen dat architectuur meer is dan het genereren van gebouwen. De bloeiplaatsen voor creatieve ondernemers zijn volgens hem zelfs een waardevollere bijdrage aan stedelijke ontwikkeling dan het neerzetten van nog een gebouw. ‘Feitelijk houdt Beehive zich bezig met gebiedsontwikkeling zonder te bouwen.’ Veen en De Groot gaan daarbij actief op zoek naar nieuwe projecten. Zo werd de Zuidas aangeschreven met een concept voor tijdelijk gebruik van lege kavels. Dat inspireerde de Zuidas vervolgens tot een prijsvraag. ‘Het winnende concept was stadslandbouw met een varkensstal, een gemiste kans.’

Inmiddels weten ook bedrijven en ontwikkelaars Beehive te vinden. De Groot: ‘Voor modemerk G-Star ontwikkelden we een concept voor een combinatie van outletstore met een bedrijfspand met creatieve ondernemers.’ Uiteindelijk gaf de gemeente geen vergunning af voor de boogde locatie. Wederom een gemiste kans. ‘Dat is het risico van een voortrekkersrol.’

Tekst: Jeroen Junte
Fotografie: Martijn van den Dobbelsteen, Thomas Born