Woonark Haarlem Shuffle

Langs de Schalkwijkerstraat stroomt het Spaarne de binnenstad van Haarlem binnen. Aan de kade tussen de Rustenburgerbrug en de Langebrug drijft sinds enige tijd een opmerkelijk bouwwerk: woonark Haarlem Shuffle. Het ontwerp is van Joeri van Ommeren van VanOmmeren-architecten. Zelf noemt hij de ark een spel tussen de beleving van de dynamiek rond het Spaarne, de relatie met de binnenstad en de lichte woonruimten.

Woonark Haarlem Shuffle

Wat de passant direct opvalt, is het gesloten aanzien aan de straatkant. Nergens een deur, althans dat lijkt zo. Wie beter kijkt, ziet dat in de horizontale lattenstructuur van de gevel de deuren kunstig verborgen zijn. Als opdrachtgever Lex Schelvis naar binnen wil, ontsluit hij de voordeur met een zelfde soort afstandsbediening als waarmee je autoportieren ontsluit. Aan de kant van het water is de woonark een en al openheid. De grote raampartijen in de gevel bieden een onbelemmerd uitzicht over het Spaarne.

Gevelbekleding

De gevelbekleding bestaat uit Padoek. Dat is een West-Afrikaans product dat hoort tot de duurzaamste soorten hardhout ter wereld. Het materiaal veroudert naar een prachtig zilvergrijs en kent nauwelijks werking. Bijzonder is dat Padoek vers gezaagd koraalrood is; de Fransen noemen het materiaal ook wel corial. Binnen een paar dagen na verwerking begint het hout te verkleuren. De uiteindelijke vergrijzing duurt ongeveer een jaar. Het is een vettige houtsoort, regen en vocht hebben er geen greep op. Het materiaal is dan ook volkomen onderhoudsvrij.

De gevels van de woonark zijn uitgevoerd als een geventileerd Free Willy blokprofiel waarmee een mooi diepte-effect wordt verkregen. Met de keuze voor het horizontale lijnenspel in de gevel wil de architect refereren aan de schaduwwerking van een gemetselde bakstenen gevel met voegen. De houten kozijnen van het onderdekse en bovendekse deel van de ark zijn uitgelijnd met het blokprofiel. Het lijnenspel wordt dus nergens onderbroken. Zelf zegt de architect dat de sterk geprofileerde gevel de ark een ritme en textuur geeft die van grote afstand waarneembaar is. Wat in elk geval in het oog springt, is hoe zorgvuldig het blokprofiel is aangebracht. Hier is een timmerman aan de gang geweest die zijn vak verstaat.

Geen gasaansluiting

Ook duurzaamheid telde. Alle ramen rondom zijn uitgevoerd in dubbel glas in de zwaarste uitvoering, de isolatie is maximaal, er is vloerverwarming en -koeling toegepast en de open haard is voorzien van een watermantel die het douchewater of de vloerverwarming kan voorverwarmen. Daarnaast is er geen gasaansluiting aan boord en zijn op het dak vijftig zonnepanelen (Solar Frontier) aangebracht. Deze panelen – bij elkaar 60 m2 – mogen vrijwel horizontaal gemonteerd worden en hebben toch een goede opbrengst. Dat was een uitgesproken wens van de opdrachtgever. De panelen mochten het strakke aanzien van de ark niet verstoren. De panelen wekken meer dan genoeg elektriciteit op voor verwarming, koeling en huishoudelijk gebruik.

Monumentaal

Opdrachtgever Lex Schelvis woonde zijn leven lang in verschillende huizen met uitzicht op het Spaarne. Monumentale panden met hoge plafonds, licht en ruimte waren dat. Hij twijfelde dan ook of een ark die woonervaring kon evenaren. Op een gegeven moment kocht Schelvis een oude stalen boot die lag in een bocht aan het Spaarne om in elk geval een ligplaats te hebben. Maar een schip is geen ark en zeker geen monumentale villa. Hij wilde licht en ruimte en had al wat zitten schetsen toen hij Joeri van Ommeren tegen het lijf liep. Ze kennen elkaar uit het Haarlemse kroeg- en muziekleven en raakten over het ontwerpen van een woonark aan de praat. En met succes. Krap drie weken na het eerste gesprek had Joeri van Ommeren het voorlopige schetsontwerp klaar. Voor hem toch wel een uitdaging. Niet eerder ontwierp hij een woonboot, maar dat bleek geen probleem. Het enige verschil met bouwen op land, is volgens hem dat je geen heipalen, maar een betonnen bak als fundament gebruikt. Bij elk voortgangsgesprek over de ark kwam de plafondhoogte ter sprake: 2,6 meter in de slaap- en leefruimtes vond Schelvis acceptabel. Bovendien, zo verzekerde architect Van Ommeren hem, zou er een groot
ruimtelijk effect ontstaan doordat de vide aan de waterzijde de ruimte onder en boven de waterlijn verbindt wat een hoogte van ruim vijf meter oplevert met vrij uitzicht op de rivier. Schelvis wilde ononderbroken zichtlijnen en een zwevende luifel in de hoek. Aan deze wensen is invulling gegeven door stalen frames toe te passen. Subtiel detail is de as in het ontwerp die loopt van een klein raampje aan de kopse kant van de slaapkamer naar een zelfde raampje aan de kopse kant van het woongedeelte.

Villamaten

Het woonprogramma van de Haarlem Shuffle bedraagt krap 110 vierkante meter. Op die oppervlakte woont, werkt, baddert, musiceert en kookt Lex Schelvis. Niet bepaald de villamaten die hij van zijn vorige woningen gewend was. Het terras in de hoek van de ark is slechts 2,5 bij 4 meter. Om toch comfortabel buiten te kunnen zitten is een drijvend terras langs de ark afgemeerd.

Dit artikel is gepubliceerd in ArchitectuurNL nummer 6 van 2017