‘De Zuivelfabriek’ ontwikkelde voor het Campinaterrein een stedenbouwkundige visie die een antwoord wil zijn op de groei van eenpersoonshuishoudens, vergrijzing en toenemende eenzaamheid. Het plan laat zien welke kansen er zijn voor de openbare ruimte als niet de auto, maar de wandelende mens centraal staat. Het wordt een actief woon-, werk- en recreatiegebied voor alle leeftijden en milieus
Campinaterrein Eindhoven
Wat direct opvalt op het Campinaterrein in Eindhoven is de typerende kwaliteit van de Zuivelcoöperatie-architectuur. Die is terug te zien in de voormalige fabrieksgebouwen. Ze zijn opgetrokken in architectuur uit de wederopbouwperiode. Kenmerkend is de lichte kleur bakstenen, veel lichtinval en een lichte dakconstructie (fuséedaken). Optimistisch en vrolijk. Interessant van buiten en verrassend van binnen. Het idee is een deel van de bestaande gebouwen te demonteren en binnen de herontwikkeling een nieuwe plek te geven. De meest waardevolle gebouwen – waaronder die met de recent verkregen gemeentelijke monumentenstatus, zoals de imposante bakstenen fabrieksschoorsteen – worden middels transformatie behouden.
Team De Zuivelfabriek
Team ‘De Zuivelfabriek’ bestaat uit BPDi, Studioninedots, Delva LA, Hoesbergen|Advies en BOEi. Het gezelschap is zich ervan bewust dat de plannen voor het Campinaterrein op zijn best de mogelijkheden en richtingen schetsen waarheen het met het terrein kan gaan. Een dergelijke ontwikkeling neemt al gauw vijftien jaar in beslag. Dat maakt de transformatieopgave tot een spannende ontdekkingsreis. Een avontuur dat ‘De Zuivelfabriek’ graag aangaat met de gemeente Eindhoven en haar bewoners.
Het ontwerpteam boog zich over het transformatievraagstuk onder meer vanuit de wetenschap dat een stad als Eindhoven jaarlijks duizenden nieuwe expats van over de hele wereld aantrekt. Talent dat de stad graag duurzaam aan zich wil binden om de koppositie van Brainport vast te houden. Bij een dergelijke ambitie horen vragen als hoe dergelijke wereldburgers willen leven en hoe een moderne stad eruit moet zien om de dynamiek en snelheid van de bedrijven waar Brainporttalent werkt, te kunnen bijbenen. Welke voorzieningen en woonmilieus moet zo’n stad aanbieden om talenten te verleiden zich binnen haar grenzen te vestigen? En wat geeft deze groep – buiten een economische bijdrage – terug aan het alledaagse leven in Eindhoven?
Deelnemen aan samenleving
Buiten deze doelgroep is Eindhoven ook een stad die het hoofd moet bieden aan de grote maatschappelijke vraagstukken van deze tijd. Hoe om te gaan met het groeiend aantal ouderen die de stad moet verzorgen en huisvesten bijvoorbeeld. Hoe zorg je ervoor dat deze groep op een betekenisvolle manier kan blijven deelnemen aan de samenleving. En wat kunnen we doen aan eenzaamheid binnen deze groep? Ook deze vraagstukken maken onderdeel uit van de Campinaterreinvisie, evenals die over starters, sociale huurwoningen, huisvesting voor gezinnen en de woon/werkcombinatie. De plannen moeten gerealiseerd worden in zowel het huur- als het koopsegment.
Gebouwde omgeving vormt zich naar de mens
Team ‘De Zuivelfabriek’ wil van het Campinaterrein een plek maken waar de gebouwde omgeving zich vormt naar de mens en niet naar de auto. Een plek zonder straten en stoepen, maar met gezamenlijke vrije ruimte met hoge verblijfskwaliteit, die aanleiding geeft tot ontmoeting en programma. Auto’s – in bezit of gedeeld, want dit is bij uitstek een plek voor shared mobility concepten – hebben een plek in ‘mobiliteitscentra’ aan de rand van de buurt. Parkeren, 50 meter lopen, en je bent thuis. Laden en lossen kan uiteraard gewoon voor de deur. Mocht de vraag naar parkeerplekken in de toekomst afnemen of juist toenemen (door zelfrijdende auto of het succes van shared mobility), dan kan zo’n mobiliteitscentrum heel flexibel meegroeien of juist krimpen.
Het enige wat immers vaststaat, is dat alles voortdurend verandert. ‘De Zuivelfabriek’ geeft richtingen aan. Niet meer dan dat. Het team wil het te ontwikkelen gebied zoveel adaptief vermogen meegeven, dat het zich duurzaam aan nieuwe wensen, eisen en verwachtingen kan aanpassen. Daarnaast ziet ‘De Zuivelfabriek’ in de nieuwe wijk uitgelezen mogelijkheden om de kansen van een duurzame, circulaire economie optimaal te benutten.
Zoals de openbare ruimte zich hier voegt naar de mens, zo heeft ook de binnenruimte van de erfgoedgebouwen op de Campinalocatie een gezamenlijk karakter. Denk aan horeca met een uitnodigende loungehoek en leestafel, een podium voor optredens en presentaties. Een gym met wellness en zwembad. Het zijn plekken waar mensen graag komen, overdag én ’s avonds na het werk.
Dynamische omgeving
Als gezegd mikt het plan op jong Brainporttalent die de stad aan zich wil binden. Zij willen een dynamische omgeving waar behalve belangrijke basisvoorzieningen ook tal van technologische innovaties zijn die het moderne stedelijke leven faciliteren. Maar het geldt net zo goed voor een wat oudere doelgroep. Ook die zoekt gezamenlijkheid, ontmoeting en contact. Het team wil een omgeving creëren voor een gemengde groep bewoners en gebruikers. Een groep die de werkelijke afspiegeling van Eindhoven benadert. Een omgeving waarin mensen vitaal ouder kunnen worden en waarin zij een betekenisvolle rol kunnen blijven vervullen. De mix van ‘werkplaatsen’ in de plinten van gebouwen en de bestaande erfgoederen, geeft hen letterlijk de mogelijkheid om de handschoen op te pakken. Het Campinaterrein wordt een uitgekiende mix van wonen, werken en recreëren.
De herontwikkeling van het Campinaterrein wil een kans creëren om het Eindhovens Kanaal onderdeel te maken van een Blauwgroene corridor. De huidige kanaalzone is grijs en kent veel industrie. Recreatief gezien oninteressant, zowel op als langs het water. Er is weinig tot geen groen langs de versteende zone. Er ligt slechts één brug over het kanaal. Verder is er geen wisselwerking tussen de kades aan weerszijden van het kanaal. Als het aan het ontwerpteam ligt, wordt de kanaalstrook straks een gezond gebied met meer (bio-)diversiteit en kleinschaligheid.
Groene recreatieve zone
Een groene recreatieve zone met een rechtstreekse verbinding voor fietsers en wandelaars naar het centrum en het buitengebied. De Blauwgroene corridor completeert het netwerk van de bestaande groene wiggen van de stad. Door de kanaalzone ter hoogte van het Campinagebied te vergroenen, te vernatten en te ontharden ontstaat een duurzame groene zone als voorloper voor de verdere ontwikkeling van het gebied. Volgens de plannenmakers is dit van grote betekenis voor de leefbaarheid van de stad en de opwarmende aarde. Een gebied waar gewerkt en gewoond wordt én dat aan het water ligt, kent Eindhoven nog niet.
De kade is niet langer een harde grens tussen water en stad, maar wordt onderdeel van de openbare ruimte. Vlonders en boardwalks dragen bij aan de verblijfskwaliteit van het gebied. Ook het regenwater wordt niet langer ondergronds afgevoerd, maar vormt een zichtbaar en beleefbaar onderdeel van het plan. Het voormalig gebouw voor Melkontvangst staat in het park, omringd door groen. De nieuwe mobiliteitsroute wordt een onderdeel van de integrale inrichting van de Kanaalzone. De Dirk Boutslaan aan de zuidkant zal de sterke groene ruggengraat van het gebied worden, de Boulevardzone. De bestaande laan krijgt een krachtigere inrichting met behoud en waar mogelijk versterking van de laanstructuur.
Wisselwerking tussen woon-en leefmilieus
Verbindingsweg voor gemotoriseerd verkeer van waaraf de parkings op het Campinaterrein worden ontsloten. Op het maaiveld trekt het groen het plangebied in. Dit zorgt voor een stevige verankering op de plek. De voormalige Kantine en het Kantoor blijven op de boulevard georiënteerd. In het plangebied blijft het openbaar gebied autoluw of autovrij. De ruimtelijke identiteit van het gebied wordt ontleend aan de wisselwerking tussen bijzondere woon- en leefmilieus: de boulevard, de stadsstraat, de groene hoven, de groene stegen, de steegjes en het waterfront. Woningen hebben hun entree aan de stegen en of pleinen. Hierdoor ontstaan levendige en sociaal veilige plekken. Bewoners zetten hier hun bankjes en potten met planten buiten, verwacht het ontwerpteam. Er wordt gewerkt en gewoond aan deze stegen en pleinen; een divers milieu met actieve plinten. De sequentie van verschillende ruimtes zorgt voor een aangename dwaalroute en diversiteit in de beleving van de openbare ruimte. De vierde ruimtelijke identiteit zijn de groene pleinen, die een verbinding leggen tussen de Kanaalzone en de Boulevard. De pleinen zijn aangename, groene verblijfsruimtes. Een plek voor ontmoetingen en voor verleidelijke terrassen in de zon. Door verschillende elementen krijgt ieder plein zijn eigen karakter.
Nieuwe stedenbouwkundige lay-out
Als ‘De Zuivelfabriek’ het voor het zeggen heeft, dan krijgt het plan een rijkdom aan nieuwe woon-/werktypologieën. Het team zet dan ook in op toepassing van grote woon-werkgebouwen in de schaal van de imposante melkfabriek. Hierdoor zullen de te herontwikkelen bestaande gebouwen van Campina logisch opgaan in de nieuwe stedenbouwkundige lay-out. De woningen kunnen als grondgebonden woningen of als appartementen worden uitgevoerd. De bestaande Campinagebouwen en de nieuwe woon-werkgebouwen gaan een ruimtelijk samenspel aan met hogere (tot 50 meter) en lagere appartemententorens. Alle gebouwen sluiten optimaal aan op het maaiveld en gaan daar een interactie aan met het leven in het openbaar gebied. Door de torens te ontsluiten vanuit de bestaande en de nieuwe gebouwen ontstaat een krachtige symbiose. Zo worden de fascinerende kwaliteiten van de Campinagebouwen onderdeel van de dagelijkse omgeving van iedereen.
Openbare beleving
De plinten van de nieuwe gebouwen, de buitenzijde van de bestaande gebouwen, maar ook de indrukwekkende grote ruimten van het erfgoed krijgen functies die deel uitmaken van de openbare beleving van het gebied. Met zowel recreatieve voorzieningen als kleinschalige bedrijvigheid van en voor bewoners. Met name de invulling van de strategische plekken in het plan zijn belangrijk. Aan de kant van het kanaal zullen de voorzieningen een meer publiek karakter krijgen op stedelijk niveau. Meer centraal in het gebied zijn de voorzieningen meer van en voor de buurt.
Transformatieopgave
Team ‘De Zuivelfabriek’ ziet de transformatieopgave als een spannende ontdekkingsreis die ze samen met de gemeente Eindhoven én bewoners én ondernemers tot een goed einde wil brengen. Zo kunnen er nu al ondernemers aan de slag op het Campinaterrein. Zij maken met een programma het gebied toegankelijk voor de bewoners van Eindhoven en bieden daarmee een vooruitblik op de toekomstige betekenis van het gebied voor de stad. Team ‘De Zuivelfabriek’ zet in op vergroening waarmee het Campinaterrein onderdeel wordt van een recreatief netwerk.
Tekst: De Zuivelfabriek
Fotografie: Jan van Dalen
Impressies: Studioninedots en DELVA LA
Dit artikel is gepubliceerd in ArchitectuurNL nummer 2 van 2019
Schrijf je in voor de nieuwsbrief
Ontvang iedere week het laatste nieuws en informatie op het gebied van architectuur in uw mailbox.
Gerelateerd
Preview ArchitectuurNL april 2019- ArchitectuurNL april 2019 integrale editie
- Lezing Studioninedots/DELVA
- De Melkfabriek
