Kleur als cruciale tool voor optimale leeromgeving

In de architectuur is het gebruikelijk om specialisten in te schakelen op veelal technische gebieden, zoals akoestiek, licht en luchtkwaliteit. Maar kleur wordt hierbij vaak vergeten. Door gebrek aan argumentatie wordt vervolgens vaak gekozen voor neutrale paletten. Kleur heeft echter een grotere invloed dan vaak wordt gedacht. Kleur werkt direct in op onze emoties, ons gedrag en ons welzijn en draagt bij aan onze ontwikkeling. Tarkett, marktleider in vloeroplossingen, deed een grondig onderzoek naar de invloed van kleur in leeromgevingen, zodat de kleurkeuze op een beargumenteerde en functionele manier benaderd kan worden.

Kleurenpalet voor iedere leeftijdsgroep

Op basis van interviews met meer dan 45 internationale experts en 40 jongeren en studenten is voor iedere leeftijdsgroep een resultaat in de vorm van een kleurenpalet opgesteld van negen kleuren. Het kleurenpalet dient als een werkbasis, waarop verschillende alternatieven en variaties mogelijk zijn voor iedere unieke omgeving. Kleur kan als een tool gebruikt worden om het maximale uit de leeromgeving te halen. Voor de juiste kleurkeuze moet volgens het onderzoek rekening worden gehouden met een aantal factoren: de leeftijd van de kinderen speelt een belangrijke rol bij de perceptie van kleur, het kleurgebruik moet een positieve invloed hebben op de functie van de ruimte en de kleurkeuze moet passen bij de context van het project. Welke rol hebben deze drie factoren bij het kiezen van de juiste kleuren?

Leeftijd doelgroep 0-12 jaar

In de eerste twaalf levensjaren ontwikkelt de perceptie van kleur en ruimte zich het snelst. In het eerste jaar ben je alleen in staat om primaire kleuren en licht-donker contrasten te zien en in de daaropvolgende twee jaar beginnen kleuren pas steeds meer tot de hersenen door te dringen. Uit het onderzoek blijkt dat natuurlijke elementen met contouren zoals zandkorrels en houtnerven zorgen voor een goede ontwikkeling van de zintuigen van het kind, omdat ze de omgeving ervaren als een land om te verkennen. Kinderen die naar de kleuter- en basisschool gaan worden steeds meer geprikkeld, beïnvloed en gestuurd door kleur. In de leeftijd van zes tot twaalf drukken kinderen hun persoonlijkheid uit door te kiezen voor meer uitgesproken kleuren. Het gebruik van witte, bruine en grijze tinten in klaslokalen wordt afgeraden, deze kleuren stimuleren geen activiteit en vallen niet in de smaak bij kinderen van deze leeftijd. Voor een optimale ontwikkeling kan het beste gebruik worden gemaakt van assertieve en intense kleuren, zoals groen of oranje, die ook kunnen dienen om bijvoorbeeld activiteiten- en stilteruimtes af te scheiden.

Leeftijd doelgroep 12-18 jaar en 18+

Tieners beginnen grofweg vanaf de leeftijd van twaalf jaar met het verder ontwikkelen van hun karakter. In de eerste klassen van de middelbare school gaat de voorkeur vaak nog uit naar kleur en expressie, terwijl de iets oudere jeugd juist volwassen wil zijn en te veel kleur al snel kinderachtig vindt. Zij verlangen naar een vernieuwende kleurharmonie. Om te zorgen dat de onderwijsinstelling een aantrekkelijke omgeving is voor alle leeftijden, is een goed kleurenplan belangrijk. Op basis van het onderzoek zijn verschillende kleurharmonieën ontworpen die jongeren begeleiden bij het zoeken naar hun persoonlijkheid. Gebruik activerende (intense) kleuren, zoals oranje of rood in combinatie met kleuren die ontspanning oproepen, zoals blauw, groen, pastel en grijstonen. Wanneer kinderen volwassen worden en gaan studeren, dus ongeveer vanaf het achttiende jaar, is het vooral belangrijk dat studenten trots zijn op hun studieomgeving en dat zij zich comfortabel voelen, zodat ze het maximale uit hun opleiding kunnen halen. Voor zowel de middelbare school als de hogeschool of universiteit is het belangrijk dat de leerlingen/studenten een gevoel van identificatie met de school hebben. Een juiste uitstraling voor elke doelgroep bij binnenkomst heeft een sterk positief effect op de stemming.

Het doel en de context van de ruimte

In onderwijsinstellingen kom je veel verschillende ruimtes tegen, zoals activiteitenruimtes, klaslokalen, collegezalen, studieruimtes en kantines. Iedere ruimte heeft een andere functie en het is belangrijk dat daarvoor de juiste sfeer wordt gecreëerd. Kleur is een middel dat daarbij een belangrijke psychologische rol speelt.

Kleur positieve invloed op doel van de ruimte

Een gele vloer in de kantine stimuleert de eetlust van kinderen, een oranje gang is een aangename ervaring voordat je je moet concentreren, grijze en blauwe kleuren creëren kalmte en een subtiel getinte muur achter het digitale bord zorgt voor een goede concentratie. Dit zijn voorbeelden van ruimtes waarbij kleur een positieve invloed heeft op het doel van de ruimte. In de meer multifunctionele omgevingen in een school, moet men het kleurconcept aanpassen aan deze diversiteit. De vloer in gangen leent zich bijvoorbeeld goed voor het begeleiden van leerlingen door de school met kleur. Bij de materiaal- en kleurkeuze is het belangrijk rekening te houden met de reflectie van het licht. In sommige ruimtes kan reflectie een goed tegenwicht bieden voor gebrek aan natuurlijk licht, maar op plekken waar je je moet concentreren wil je reflectie juist voorkomen. Het versnelt namelijk ook vermoeidheid en stress.

Kleurkeuze

Bij universiteiten en hogescholen is het belangrijk om de studierichting als context mee te nemen in de kleurkeuze. Het is belangrijk de studenten voor wie het ontwerp bedoeld is te kennen, zodat zij zich er thuis voelen. In het onderzoek wordt onderscheid gemaakt tussen drie studierichtingen. Zo blijkt dat technisch en wetenschappelijk georiënteerde studenten houden van levendige materialen met industriële en futuristische kleurcombinaties, terwijl studenten van liberal arts en geesteswetenschappen de voorkeur geven aan rijke materialen die worden ondersteund door zowel rustige als charmante kleuren. De groep beeldende kunst- en architectuurstudenten is weer geïnteresseerd in een breed scala aan kleur- en vorminvloeden. Deze studenten zijn constant op zoek naar nieuwe stijlen, nieuwe ontwerpen en natuurlijk naar ongebruikelijke of verrassende kleurcombinaties.

Co-creatie tussen alle partijen

Om het maximale uit de onderwijsinstelling te halen, is het opstellen van een kleurenplan net zo belangrijk als het opstellen van een technisch plan. Daarom is een co-creatie tussen alle partijen van groot belang. Benut de invloed van kleur optimaal door rekening te houden met de genoemde factoren. Zorg dat leerlingen zich identificeren met het gebouw, een positief gevoel krijgen bij binnenkomst en de juiste balans ervaren in de verschillende ruimtes.

Kijk hier voor meer informatie en bekijk het PDF bestand Kidsstudy

en het PDF bestand over Kleurenstudie

Tekst: Marith Thies, Floor Manager, Tarkett Benelux