Duurzame community Elzenhagen

Op verzoek van woningcorporaties De Key en Eigen Haard realiseerde modulair bouwbedrijf Jan Snel in Amsterdam-Noord het woonproject Startblok Elzenhagen. Deze wooncampus omvat een duurzame community voor 540 jongeren en statushouders. Begin april is het zesde en tevens laatste blok opgeleverd na een korte bouwtijd van acht tot negen maanden; alle bewoners van de maar liefst 540 woningen zitten er inmiddels in. Het project laat op treffende wijze de duurzame en circulaire mogelijkheden zien die Jan Snel biedt op het gebied van tijdelijke huisvesting. Voor dit project werkte Jan Snel samen met RoosRos Architecten.

Startblok Elzenhagen

Met Startblok Elzenhagen willen Eigen Haard en De Key voorzien in de behoeften van jongeren die hun eigen land moesten ontvluchten en Nederlandse jongeren die op zoek zijn naar een geschikte woning in Amsterdam. Het gaat om werkende, studerende en werkzoekende jongeren. In Startblok Elzenhagen kunnen zij samen een hechte community vormen. Het biedt Nederlandse jongeren een opstapje naar het echte leven en statushouders integreren tegelijkertijd sneller in de Amsterdamse samenleving.

Natuurlijke materialen als uitgangspunt

Voordat Jan Snel uiteindelijk startte met de bouw in augustus 2018, moest nog het nodige werk worden verzet. Voor dit project werkte Jan Snel samen met architectenbureau RoosRos Architecten, die aan de slag ging met een passend ontwerp voor dit project. In nauwe samenwerking met de Gemeente Amsterdam, de woningcorporaties Eigen Haard en De Key en Jan Snel is nagedacht over de gewenste uitstraling van het project en welke materialen daarbij zouden passen. Mark Boschman, architect bij RoosRos Architecten licht zijn ontwerp toe: ‘We wilden de maatschappelijke lading van deze wooncampus extra benadrukken door gebruik te maken van natuurlijke materialen. Zo hebben we ervoor gekozen om de gevels grotendeels van hout te maken, wat een duurzame en vriendelijke uitstraling heeft. Hierdoor gaan de gebouwen als het ware op in de natuur. Dat is erg mooi om te zien.’

Samenwerking Jan Snel en RoosRos Architecten

Startblok Elzenhagen was niet de eerste samenwerking tussen Jan Snel en RoosRos Architecten. Mark Boschman: ‘We kennen de producten van Jan Snel erg goed. We zijn dan ook goed op de hoogte van wat er wel en niet kan bij modulair bouwen. Met name daarom kregen we van Jan Snel een carte blanche voor het ontwerp van Startblok Elzenhagen. Natuurlijk was er wel regelmatig overleg met Jan Snel, vooral over de uitvoerbaarheid en het voldoen aan alle regelgeving. Dat vraagt natuurlijk wel enige flexibiliteit van ons, maar is tevens een belangrijke vereiste om snel en efficiënt te werken. De doorlooptijd van een project als dit is immers enorm snel.’

Daglicht

RoosRos Architecten hield zich bij het ontwerp ook bezig met zaken als de lichtinval in het gebouw. Zodoende blijft de vraag naar elektriciteit laag, wat past binnen de duurzame gedachte van Startblok Elzenhagen. Niet alleen het daglicht zorgt ervoor dat de elektriciteitsvraag van de gebouwen laag blijft. Harry van Zandwijk, CEO van Jan Snel vertelt: ‘De jongerenwoningen hebben het energielabel BENG, Bijna Energie Neutraal Gebouwd. Daartoe zijn de nieuwste technieken gebruikt. Vloerverwarming verwarmt de woningen in de winter en werkt als koeling in de zomer. De woningen zijn gasloos, hebben een warmtekoude opslaginstallatie waarbij de warmte uit de grond wordt gehaald. De warmtepompen werken op stroom uit zonnepanelen en er is goede isolerende gevelbekleding ingezet. Het energieverbruik van het gebouw zelf komt dicht bij het nulpunt’.

Modulaire en circulaire bouw

De gestapelde prefab units blijven tien jaar staan en zijn daarna herbruikbaar. ‘Dit past binnen de duurzame ambitie van Jan Snel voor de komende jaren’, vervolgt Harry van Zandwijk. ‘Onze gebouwen worden geproduceerd en voorbereid in de fabriek, met eigen vervoer geplaatst op locatie en na gebruik weer gedemonteerd en hergebruikt op een andere plek. Volledig flexibel en verplaatsbaar, geen probleem!’ Deze circulaire gedachte was ook voor RoosRos Architecten een belangrijk aandachtspunt. Mark Boschman: ‘We hebben niet alleen voor hout gekozen omdat dit een natuurlijke en vriendelijke uitstraling heeft, maar ook om de praktische reden dat het een relatief licht materiaal is.’

Elzenhagen semi-permanente bouw

Startblok Elzenhagen is semi-permanente bouw. Na 10 jaar wordt beslist wat er met de gebouwen wordt gedaan. Natuurlijk is het mogelijk om deze gebouwen langer te laten staan. Als hier geen behoefte aan is, dan worden de gebouwen simpelweg weer weggehaald. ‘Het is dan ook een belangrijke eis om niet met al te zware materialen te werken, omdat de units makkelijk weg te takelen moeten zijn’, vervolgt Mark Boschman. Wat er vervolgens met de gebouwen wordt gedaan, hangt af van waar op dat moment behoefte aan is. Zo kan zelfs de functie van de gebouwen veranderen: van jongerenwoningen naar een seniorenwoning, school of zelfs kantoor.

Gestapelde woonunits

De gehele wooncampus werd opgebouwd op basis van gestapelde woonunits die voldoen aan de hoge BENG-eisen van permanente bouw. Daarmee is Startblok Elzenhagen een mooi voorbeeld van wat Jan Snel kan realiseren op het gebied van duurzaam wonen voor woningcorporaties. Mark Boschman vertelt: ‘Modulair bouwen is een wijze van bouwen en denken die opdrachtgevers en architecten veel vaker zouden moeten toepassen. De focus ligt nu te veel op continu en permanent bouwen. We zouden vaker moeten kijken naar een manier van bouwen die tevens toekomstbestendig is.’

Modulaire bouw

Mark Boschman vervolgt: ‘Modulaire bouw is erg interessant om in te zetten voor een acuut probleem. Hiermee maak je het verschil in de vastzittende woningmarkt, waar we ons op dit moment in begeven. Zeker in Amsterdam waar het woningtekort nijpend is. Met modulaire gebouwen maak je iets wat aanpasbaar en demontabel is, waardoor gebouwen eenvoudig elders opnieuw te gebruiken zijn. Het is mooi om te zien dat dit bij deze producten en wijze van bouwen van Jan Snel kan. Kortom: er liggen enorm veel kansen. Jan Snel en RoosRos Architecten hebben met deze energiezuinige woonblokken bewezen dat modulaire bouw een uitkomst is om op heel korte termijn het verschil te maken in de krappe woningmarkt.’

Praktijkcase is een samenwerking tussen een fabrikant en ArchitectuurNL