Uit het onderzoeksrapport ‘Ruimte Zat in de Stad’, dat KAW architecten in het voorjaar van 2020 presenteerde blijkt dat de bestaande stad nog veel meer ruimte heeft voor nieuwe woningen dan eerder werd gedacht. KAW deed een uitgebreid onderzoek naar de capaciteit van bestaande wijken samen met corporaties uit het land zoals Woonplus Schiedam en Zayaz, de provincie Zuid-Holland, vier grotere gemeentes en projectontwikkelaars als ERA Contour en DID Vastgoedontwikkeling.
Het beeld wat zich aftekent, is dat de gemiddeld door KAW architecten geprognosticeerde toename van 25 procent meer sociale woningen bij alle corporaties als ondergrens haalbaar is. Vooral bij stedelijke corporaties blijkt dat structurele toevoegingen tot 50 procent woningen ten opzichte van het huidige aantal woningen goed haalbaar is.
Van strategie naar uitvoering
De conclusies zijn in scherpe tegenstelling met de verouderde opvatting dat herstructurering tot 20 procent minder woningen in de stadswijken leidt. Dit argument dat de laatste tijd weer regelmatig in de discussie opduikt, komt nog voort uit de tijd van de Vogelaarwijken. KAW bestempelt deze opvatting als lobbywerk voor bouwen in het groen en niet gestoeld op de kennis van nu. De eerste corporaties slaan inmiddels samen met gemeentes en het Rijk de handen ineen om de stadsinbreidingsplannen van strategie naar uitvoering te brengen.
Ruimte voor 2500 woningen in Schiedam
Woonplus Schiedam heeft met behulp van KAW ruimte gevonden voor 2500 nieuwe woningen binnen bestaande wijken in een stad met nauwelijks ruimte aan de randen. Per saldo is hierdoor een toename van meer dan 40 procent ten opzichte van het eigen bezit mogelijk. Voor alle duidelijkheid: Schiedam kent al een extreem hoge dichtheid bewoners per vierkante kilometer; twee keer zo’n hoog als buur Rotterdam bijvoorbeeld. De cijfers in Schiedam worden momenteel financieel onderbouwd. Naast corporaties, de overheid en projectontwikkelaars reageerden ook veel collega-architecten en bouwpartijen positief op het Ruimte Zat-onderzoek. Reimar von Meding, directeur van KAW, lichtte het rapport en zijn bevindingen die daarop volgden, onlangs ook toe voor de Tweede Kamercommissie voor woningbouw.
Onderzoek Ruimte Zat in de Stad van KAW architecten
KAW publiceerde haar Ruimte Zat in de Stad-rapport nadat haar team voor research & development diepgravend onderzoek had gedaan naar ruimte om woningen in de bestaande stad te realiseren. Uit het onderzoek bleek dat er zelfs bij een zeer voorzichtige raming plaats is voor 482.000 tot 708.000 nieuwe woningen in de bestaande stad, te realiseren in de komende 10 jaar. Volgens het rapport – waarin big data werden gecombineerd met ontwerpend onderzoek – zou in het gunstigste geval het overgrote deel van de totaal geraamde behoefte van 1 miljoen woningen realiseerbaar zijn.
Lees het artikel Achterstandswijken onnodig, zegt Reimar von Meding
Naoorlogse wijken
Voor het onderzoek keek KAW bewust alleen naar de naoorlogse wijken die tussen 1950 en 1980 werden gebouwd. Volgens KAW biedt de ‘stadsaanpak’ enorme sociale en maatschappelijke koppelkansen en de mogelijkheid om tot een duurzame, rechtvaardige en toekomstgerichte inrichting van onze woonomgeving te komen, waar wonen een basisrecht is voor iedereen.
Naast de onderzochte wijken bieden ook stadswijken van voor en na deze periode, maar vooral ook oude industriegebieden, enorme inbreidingsmogelijkheden. Deze zijn vooralsnog bewust buiten beschouwing gelaten. KAW heeft voor dit deelonderzoek gekozen omdat de naoorlogse (en geregeld ook problematische) wijken echt aan (duurzame) vernieuwing toe zijn en omdat de kansen hier het grootst zijn.
Ecologische voordelen
Omdat de infrastructuur er al ligt en procedures overbodig zijn, zou het een en ander zowel sneller als betaalbaarder kunnen worden gerealiseerd dan bouwen in het groen. Naast economische biedt inbreiding ook grote ecologische voordelen. Zo wordt de schaarse Nederlandse natuur gespaard en kunnen tegelijkertijd bestaande wijken ‘klimaatadaptief’ worden aangepast. Het onderzoek laat zien dat extra ruimte buiten de stad niet gebruikt hoeft te worden, en ook in tijd, geld en duurzaamheid geen voordelen oplevert ten opzichte van inbreiding van de stad.
Bouwruimte in 4 categorieën
Het KAW-onderzoek toont aan dat er bouwruimte is in vier categorieën, te weten: het splitsen, uitbouwen of optoppen van bestaande woningen; chirurgische ingrepen waarmee restruimte in de wijken beter wordt gebruikt; herstructurering met sloop en nieuwbouw; en het gebruik van wijkranden (die vaak ook restruimte in zich dragen en waar veel nieuwe ruimte ontstaat door terugtrekkend en schoner autoverkeer).
Eenvoudig splitsen van woningen
Op de categorie bestaande woningen ziet KAW bijvoorbeeld mogelijkheden omdat het overgrote deel van die woningen (65 procent) gebouwd werd voor gezinnen met twee ouders en meerdere kinderen, terwijl die op dit moment nog maar 25 procent uitmaken van het totaal aantal huishoudens. Veel bestaande woningen zijn dus te groot en zouden relatief eenvoudig gesplitst kunnen worden. Alleen met deze aanpak zouden al meer dan 200.000 (huur)woningen (sociaal en vrije markt) kunnen worden gerealiseerd, zonder enige nieuwbouw.
Inbreiden
Inbreiden biedt vele voordelen & (koppel)kansen. Denk aan meer inkomsten voor gemeenten door meer gronduitgave; besparing kosten aanpassen infra vergeleken bij aanleggen nieuwe buurt buiten de stad; vraag en aanbod die in balans komen, vooral ook daar waar meer vraag is; fysieke aanpak koppelen met sociale aanpak, combineren met verduurzaming; doorstroming stimuleren met aanbod voor ouderen in de buurt; minder gevoelig voor risico’s en belemmeringen; intensiteit als draagvlak voor voorzieningen; en besparing groen en ecologie, behoud van landschap en minder bouwen.
Schrijf je in voor de nieuwsbrief
Ontvang iedere week het laatste nieuws en informatie op het gebied van architectuur in uw mailbox.
Gerelateerd
Architecten ontwerpen door ondanks coronavirus- Achterstandswijken onnodig, zegt Reimar von Meding
- Creatieve bestuurders zijn zeldzaam
