Van KNIL-militair tot meester-architect

Op de tentoonstelling ‘Van KNIL-militair tot meester-architect’ in museum Bronbeek in Arnhem wordt het leven en werk geschetst van architecten Charles (1882-1949) en Richard (1886-1942) Schoemaker. Tientallen gebouwen van de broers bepalen op de dag van vandaag het stedelijk landschap van onder meer Bandoeng en Semarang in Indonesië. In Curaçao en Nederland staan ook gebouwen naar hun ontwerp. In Arnhem onder andere op het bedrijvenpark ‘Arnhems Buiten’, het voormalige KEMA-terrein.

De broers Schoemaker beginnen hun carrière in 1902-1906 aan de Koninklijke Militaire Academie (KMA) in Breda en worden opgeleid bij de Genie van het KNIL. Zij hebben dan al een sterke band met de kolonie Nederlands-Indië. Ze ontwikkelen zich tot vooraanstaande meester-architecten in het koloniale of Nederlands-Indische bouwen. Beide broers worden professor: zij doceerden zowel bij de Technische Hogeschool Bandoeng als aan de Technische Universiteit in Delft.

Frank Lloyd Wright

In de periode 1917-1919 reisden de broers naar Amerika en introduceerden de stijlbeginselen van Frank Lloyd Wright in Nederlands-Indië. Vooral Richard had een grote invloed op de ontwikkeling van de bouwkunst in de kolonie. Hij bouwt het prestigieuze ‘Paleis van den Legercommandant’, dat in 1918 werd geopend.

Villa Henny Wassenaar

Villa Henny in Wassenaar is de enige villa in Nederland die ontworpen is door Richard Schoemaker. Het pure ontwerp heeft de tijd vrijwel ongeschonden doorstaan, alleen de ronde uitbouw is vervangen door een rechthoekige. Het gebouw is spaarzaam voorzien van eenvoudige geometrische versieringen. Het forse dakoverstek laat duidelijk de tropische invloed zien die Richard mee had gebracht uit Nederlands-Indie. Opdrachtgever voor de villa was C. Henny, directeur van de bank R.Mees en zoonen. Hij heeft er tot zijn overlijden in 1945 in gewoond. Tegenwoordig is het de residentie van de ambassadeur van Kameroen.

Kerken en bedrijven

Charles bouwde voor particulieren, kerken en bedrijven in Nederlands-Indië. Hij zet uiteindelijk als geen ander het hele stadsbeeld van Bandoeng naar zijn hand. Het verdere leven van de broers loopt sterk uiteen. Charles leeft als kunstenaar, wordt moslim en is bevriend met zijn vroegere student Soekarno. Richard is na een carriëre als hoogleraar in Delft in verzet gekomen tegen de Duitse bezetter en wordt in 1942 gefusilleerd in concentratiekamp Sachsenhausen.

Gastcuratoren

Gastcuratoren van de expositie zijn Jan en Maria van Dullemen. Jan van Dullemen publiceerde het boek ‘Tropical Modernity’ (2010) over Charles Wolff Schoemaker.

De tentoonstelling Van KNIL-militair tot meester-architect. De koloniale architectuur van Charles & Richard Schoemaker’ is nog te zien tot en met 12 maart 2017 in museum Bronbeek in Arnhem, Velperweg 147.

Fotografie: Petra Starink