De (voormalige) Gerardus Majellakerk aan het Obiplein in de Indische buurt in Amsterdam Oost wordt vandaag officieel geopend als NedPho-koepel. Na een verbouwing onder leiding van Architectenbureau Van Stigt en Zaanen Spanjers Architecten is deze koepelkerk uit 1925 de thuisbasis van het Nederlands Philharmonisch Orkest en het Nederlands Kamerorkest.
Wensen gecombineerd
In het ontwerp van de centrale orkestrepetitieruimte onder de koepel zijn de akoestische en ruimtelijke wensen van het orkest gecombineerd met de wensen van Monumentenzorg met betrekking tot het zicht op de monumentale koepel. Het ontwerp maakten Van Stigt en Kees Spanjers (interieur) samen met adviesbureau Peutz (akoestiek) in opdracht van Stadsherstel. De insteekvloer, die in 1992 in de grote koepel was geplaatst, is nu weer weggehaald, zodat een grote repetitie- en opvoeringszaal voor het orkest is ontstaan. De ruimte is nog extra vergroot omdat 1 travee van de vloeren bij het koor op alle verdiepingen is gesloopt. De ruimtes aangrenzend aan de grote zaal zijn foyers en instrumentenbergingen. De overige ruimtes zijn via geluidsisolerend glas allemaal gericht op de zaal en bestaan uit backoffice, kantoren en akoestisch geïsoleerde oefenruimtes.
Enorme glazen voorzetpui
De externe kantoorruimte in de oostvleugel, die aan derden blijft verhuurd, is met een glazen voorzetpui vóór de bestaande pui extra akoestisch gescheiden van de repetitiezaal van het orkest. Octatube is verantwoordelijk voor deze 256 vierkante meter grote akoestische voorzetpui, die tevens de achterwand voor het orkest is. De achterconstructie bestaat uit ronde buizen met Quattro-knopen waaraan het glas met puntbevestiging is gemonteerd. Er is een maximale transparantie tussen de kantoren en de orkestbak. De geluidseisen zijn gehaald door het glas extra dik uit te voeren en een akoestische PVB-laag toe te passen tussen de glaspanelen. De beugels, die de constructie verbinden aan de bestaande kerk, zijn zo ontworpen dat de constructie van de glazen pui akoestisch ‘ontkoppeld’ is en contactgeluid wordt vermeden.
Akoestiek
Het interieur van de kerk is hoofdzakelijk in akoestisch en installatietechnisch oogpunt verbeterd. Zowel voor geluid naar de omliggende gebouwen als naar de omliggende ruimtes zijn achterzetramen, isolerend glas, klankkaatsers en voorzetwanden toegepast. Ruim 800 vierkante meter isolerend materiaal was er nodig om de galm in de koepel terug te brengen van 6 seconden tot 1,9. Een speciaal ontworpen constructie met houten schermen zorgt ervoor dat de musici op het podium elkaar goed kunnen horen. Erbovenop liggen, onzichtbaar, matrassen van staalwol die voorkomen dat het geluid in de koepel in een echo blijft kaatsen.
Voor uitvoeringsdoeleinden is in de zaal een verdiepte, in hoogte verstelbare bak gemaakt waarin behalve zitplaatsen voor ongeveer 200 personen, plaats is voor de luchtinstallatie. Bovenin de koepel is een truss gehangen voor (theater)verlichting. Extern is een loadingdock toegevoegd waar instrumenten veilig door kunnen worden getransporteerd zonder vocht en temperatuurverschillen.
Historie kerk
De Gerardus Majellakerk domineert de wijde omgeving, op veel plekken in de Indische wijk steekt de enorme, veertig meter hoge koepel boven de daken uit. In 1925 werd de eerste steen gelegd voor deze koepelkerk. Het ontwerp in neo-byzantijnse stijl was van architect Jan Stuyt, die bewonderaar was van Byzantijnse bouwkunst en vooral van de Aya Sophia in Istanbul. De twaalfzijdige vieringtoren met koepel is een duidelijke referentie hiernaar. De nok van de vieringstoren met koepel is bekroond met het handelsmerk van Jan Stuyt, de gouden stuiters. In het oorspronkelijke ontwerp was ook een hoge westtoren getekend, die wegens geldgebrek niet is uitgevoerd.
Door de ontkerkelijking moest de kerk in 1992 haar deuren sluiten. Sloop dreigde. De kerk werd verkocht aan Stadsherstel, dat het gebouw liet restaureren en verbouwen tot verhuurbare ruimten. Hoofdhuurder was het Internationale Centrum voor de vrouwenbeweging, tegenwoordig Aletta Instituut voor vrouwengeschiedenis, dat tot 2011 in de kerk resideerde. Ook in 1992 was architect André van Stigt betrokken bij de restauratie en verbouwing.
Adres: Obiplein 4, Amsterdam
Restauratie architect: Architectenbureau J. van Stigt
Interieur ontwerp: Zaanen Spanjers cs architecten
Adviseur akoestiek: Peutz
Glazen voorzetpui: Octatube
Opdrachtgever: Stadsherstel Amsterdam N.V.
Hoofdaannemer: Bouwbedrijf M.J. de Nijs en zn.
Bouwsom: €3.000.000
Start bouw: 2011
Oplevering: oktober 2012
Opening: 12 december 2012
Beeld: Peutz en Van Stigt
Schrijf je in voor de nieuwsbrief
Ontvang iedere week het laatste nieuws en informatie op het gebied van architectuur in uw mailbox.
