Paul de Ruiter vernieuwt Vlietermonument

Het Vlietermonument op de Afsluitdijk is van grote historische betekenis. Het markeert de plaats waar de Afsluitdijk in 1932 gesloten werd, ter hoogte van de vaargeul de Vlieter. De uitkijktoren is ontworpen door de internationaal bekende architect Willem Dudok. Het is een punt van herdenking, het kroonjuweel van de Afsluitdijk en een gebouw met monumentale kwaliteiten. Met de renovatie van de Afsluitdijkzelf, zal architect Paul de Ruiter ook het Vlietermonument vernieuwen.

Bezoekers hebben hier een prachtig uitzicht op zowel het IJsselmeer als de Waddenzee en de Afsluitdijk als toonbeeld van Nederlandse waterbouwkunde. In combinatie met het bijbehorende horecagebouw en de naastgelegen parkeerplaatsen trekt het Monument jaarlijks veel bezoekers. Voorbijgangers die besluiten hier een kop koffie te drinken, maar ook buitenlandse toeristen die deelnemen aan georganiseerde busreizen.

Toe aan restauratie

De Afsluitdijk onderging, onder supervisie van Paul de Ruiter en Yttje Feddes, de laatste jaren een complete versterking, vernieuwing en verduurzaming. Nu is ook het Vlietermonument aan de beurt. De toren is 90 jaar oud en heeft een grondige opknapbeurt nodig. Het ruige zeeklimaat heeft het monument aangetast. Zo is er bijvoorbeeld sprake van scheurvorming in het beton, zijn de kozijnen verroest en is er veel veranderd in het interieur.

Vernieuwing

Het doel is om het lichtvoetige beeld van de toren midden op de dijk weer terug te krijgen. Om nadruk te leggen op de ranke horizontale en verticale lijnen, en op het contrast tussen het lichte stucwerk en de kleurige tegels. Om zo de originele gedachte van Dudoks ontwerp zoveel mogelijk te herstellen. Zijn opdracht was het bouwen van een eenvoudig monument. Geen herinnering aan ‘de crisisneerslachtigheid van 1933’, maar aan ‘de uiting van levenswil van een krachtig levend volk’.

Walraad Architecten – gespecialiseerd in monumentenrestauratie – verzorgt het ontwerp voor de restauratie. Daarvoor onderzoeken specialisten onder andere op basis van archieffoto’s en oude documenten hoe het monument er precies uitgezien heeft. Uiteindelijk stemmen we alle plannen ook af met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. De tegeltjes moeten bijvoorbeeld dezelfde gele kleur krijgen als in 1933. Andere aandachtspunten zijn onder meer het opknappen van de bekende gedenkplaat met beelden van steenzetters en het laten terugkeren van de eikenhouten deuren en banken uit het ontwerp.

Uitbreiding gebouw

Naast de restauratie van het Vlietermonument breiden we het gebouw uit. Het gebouw is te klein voor de aantallen bezoekers en de benodigde voorzieningen. Het nieuwe gebouw is rolstoeltoegankelijk. Er wordt daarnaast onderzocht welke mogelijkheden er zijn om de energie- en watervoorziening in de toekomst te verduurzamen. De Nieuwe Afsluitdijk (een samenwerkingsverband van de provincies Fryslân en Noord-Holland en de gemeenten Hollands Kroon en Súdwest Fryslân) is medefinancier om de uitbreiding en de verduurzaming mogelijk te maken.

Architect Paul de Ruiter – supervisor van de grootschalige werkzaamheden aan de Afsluitdijk – heeft voor de uitbreiding een ontwerp gemaakt dat recht doet aan de iconische waarde van het monument en aansluit bij de spectaculaire eenvoud van de dijk. Het oorspronkelijke ontwerp van Dudok wordt gerespecteerd en in ere gelaten. Het dak van de nieuwbouw ligt op hetzelfde niveau als de weg over de dijk en vormt in de nieuwe situatie een plein aan weerskanten van het monument met zicht over het IJsselmeer. Hierdoor is de uitbreiding als het ware onzichtbaar vanaf de weg en blijft het zicht op de monumentale uitkijktoren vanaf de dijk behouden.

Ontwerpteam

Opdrachtgever         Rijkswaterstaat/DNA
Project architect       Paul de Ruiter
Projectleider Luuc Sonke, Ronald Hageman
Restauratie architect           Jan Willem Walraad
Aannemer     Koninklijke Woudenberg
Adviseur constructie           Pieters Bouwtechniek
Adviseur installaties           Drijfhout advies
Landschapsarchitect          Feddes Olthof
Renders        Willem van den Hoed