Een overkapping op een composteringsinstallatie architectonische kwaliteit meegeven, is geen voor de hand liggende opdracht. Toch kreeg Denkkamer architectuur & onderzoek dat voor elkaar. Voor opdrachtgever Upcycling Gemert ontwierp het bureau een tentvormige overkapping opgetrokken uit translucent gevedoek die de stankoverlast voorkomt. Door te kiezen voor een wit membraan is de laadruimte vanbinnen een lichte en prettige plek geworden.
Denkkamer architectuur & onderzoek was vanaf het begin bij de bouw en ontwikkeling van de kwekerij betrokken. Het bureau ontwierp behalve de overkapping ook mee aan de composteringsinstallatie voor opdrachtgever Upcycling Gemert. Het gaat hier om een composteringsinstallatie voor champost van de nabijgelegen champignon kwekerij. Champost is een product afkomstig uit de teelt van champignons. Het is de voedingsbodem van waaruit de champignons groeien. Het materiaal bestaat uit een mengsel van stro, paardenmest, kippenmest, kalk en veen. Bij het biologisch composteren van de champost komen grote hoeveelheden warmte vrij. De installatie is zo ontworpen dat de nabijgelegen kwekerij van warmte wordt voorzien. De drie composteringstunnels waarin de champost wordt gedroogd, worden via een collectieve laadkuil gevuld met de gebruikte champost uit de kwekerij. Tijdens het vullen van de tunnels bleek ongewenst veel geur vrij te komen.
Stankoverlast
De composteringsinstallatie is volgens architect Dennis van de Rijdt van Denkkamer naar de jongste inzichten ontworpen. Het is dan ook een state of the art ontwikkeling waarbij de champignonkweker het gehele groei- en composteringsproces volkomen in de hand heeft. Het was dan ook een flinke tegenvaller dat de stankoverlast zo groot was. Om problemen met de buurt en de verdere omgeving te voorkomen, vroeg Upcycling Gemert aan Denkkamer een oplossing te bedenken die de geur zou binnenhouden. De meest voor de hand liggende oplossing was een hal over de installatie zetten, zegt Van de Rijdt. ‘Dat was dan ook onze eerste gedachte. Maar omdat er maar één fysische eis gold voor de overkapping – stankoverlast voorkomen – was een dergelijk gebouw niet nodig. En bovendien ook onnodig prijzig voor het probleem. Ik bedacht dat een doek over de kuil heen leggen voldoende zou zijn. Zo ontstond het idee van een tent.
Doek als gevelbekleding
De overkapping die Van de Rijdt ontwierp, wordt heel licht op onderdruk gehouden. De geur dringt daardoor niet naar buiten. Maar de keuze voor doek als gevelbekleding heeft nog een voordeel. Door het geringe gewicht was er veel minder staal nodig voor de constructie. Het stalen frame bestaat uit HE-profielen. Het is uitgevoerd als een nuchter skelet met aan de bovenkant omgekeerde stalen dakplaten zonder isolatie. De constructie kon zo simpel omdat er geen klimatologische eisen aan de ruimte gesteld worden.
Translucent geveldoek
Het geveldoek is translucent en werd geleverd door Buitink uit Duiven. Het materiaal lijkt nog het meest op het doek van vrachtwagentrailers. De keuze voor een gevouwen doek werd mede ingegeven door het feit dat de gehele onderconstructie uit massief beton bestaat. De overkapping moest daar tegenwicht aan bieden. Om dat te bereiken, heeft het gebouw geen dakrand en is de onderkant van de tent iets boven de betonnen bak geplaatst. Volgens Van de Rijdt geeft dit de illusie van luchtige gewichtloosheid aan de constructie. Er ontstaat een mooie balans met de zware betonnen tunnels waarin het composteringsproces plaatsvindt.
Gevelvlakken niet te groot
Toch bleek werken met doek nog voor de nodige hoofdbrekens te zorgen. ‘Als architect werk je niet vaak met doek als bouwmateriaal. Toch zag ik de overkapping wel voor me. Wat ik beslist niet wilde, waren plooien in de overkapping. Omdat het een onbekend materiaal voor me was, wist ik dus niet hoe ik dat moest aanpakken. En toen bleek dat ik aan Buitink een goede sparringpartner had. De oplossing was de constructie niet in één lijn te zetten, de gevelvlakken niet te groot te maken en het doek onder spanning te brengen. Ik heb de gevel als het ware rondom het frame gevouwen.
Schaduwwerking
In overleg met Buitink is een veersysteem toegepast dat het doek permanent strak houdt. Bijkomend voordeel van het translucente doek is dat de laadruimte er een lichte werkplek door geworden is.’ Ook over de kleur is goed nagedacht. ‘Het witte doek neemt gemakkelijk de kleuren van de omgeving over. Bij een strak blauwe lucht krijgt de overkapping een blauwige zweem. Bij regen is hij grijs en als de zon ondergaat, is de tent knaloranje. De geledingen in de gevel voegen daar een steeds wisselende schaduwwerking aan toe. Daardoor ziet de overkapping er nooit hetzelfde uit. En terecht. Het gebouw is vanuit de wijde omtrek goed zichtbaar.’
Fotografie: Laura van Wezema-Russel
Dit artikel is gepubliceerd in ArchitectuurNL nummer 5 van 2018
Schrijf je in voor de nieuwsbrief
Ontvang iedere week het laatste nieuws en informatie op het gebied van architectuur in uw mailbox.
Gerelateerd
Warmtecentrale Gemert voor upcycling champost- ArchitectuurNL 05 2018 integrale editie
- Opblaasbare objecten Marcel Wanders
