Cruquiuskwartier Amsterdam

In een uithoek van het Amsterdamse Oostelijk Havengebied zette Dedato ontwerpers en architecten een robuust kantoorgebouw neer: het Cruquiuskwartier. Het gebouw heeft een sobere kwaliteit die het bureau al vaker heeft weten te realiseren. Het weidse uitzicht en de ruimtelijke opzet hebben er voor gezorgd dat de kantoorruimten in een mum van tijd verhuurd waren, onder meer aan diverse architectenbureaus.

Water
De Cruquiusweg loopt over een schiereiland dat aan het eind een bocht van negentig graden maakt en zich om de Entrepothaven heen vouwt. De landtong eindigt tussen Borneo-eiland en Zeeburgereiland in, net ten zuiden van de Piet Heintunnel.

Vanaf de Cruquiusweg is het water dat het schiereiland omgeeft, nauwelijks waarneembaar omdat het zicht aan weerszijden door rommelige industriële bebouwing wordt geblokkeerd. Daar wilde Dedato wat aan doen; vanaf de Cruquiusweg moest je het water weer kunnen ervaren. Daarom zette de architect het nieuwe kantoorgebouw op poten.

Onder het gebouw kan geparkeerd worden. Overdag is het voor een willekeurige passant mogelijk om onder het gebouw door te lopen naar het terras aan de waterkant dat een prachtig uitzicht biedt over het water richting Borneo-eiland. Maar niet alleen op het niveau van het maaiveld is er een relatie tussen de weg en het water gelegd; overal in het gebouw is het water beleefbaar dankzij de vele terrassen en glazen gevels.

De Cruquiusweg wordt gedomineerd door bedrijfshallen en rommelige terreinen. Op de plek van de nieuwbouw stond voorheen een asbestfabriek, om de hoek is een groot betonbedrijf gevestigd. Dedato introduceert met het Cruquiuskwartier een andere architectonische standaard op dit industrieterrein, zonder dat de kosten de pan uit zijn gerezen: het is gerealiseerd voor een vierkante meterprijs van rond de duizend euro.

Stadsdeel Zeeburg wil nu het industriegebied – gelegen aan de rand van de binnenstad, in de directe nabijheid van zowel snelweg als woonwijken – verder ontwikkelen tot een hoogwaardig, levendig bedrijventerrein. Met het Cruquiuskwartier is de eerste stap al gezet.

Prefab betongevels en aluminium puien
Het gebouw is opgezet in vier blokken variërend van 2.700 tot 3.300 vierkante meter, die onderling worden gescheiden door hoge glazen vides met trappenhuizen. Elk blok bestaat uit een schil van prefab betonplaten, terwijl de oost- en westgevels vrijwel helemaal ingevuld zijn met aluminium puien met thermische beglazing. Door de slimme toepassing van prefab elementen kon elk bouwdeel in zes weken op de bouwplaats in elkaar gezet worden.

Hoewel er in de betongevels ook wel ramen zijn aangebracht, wordt de blik door de betonnen schil in de eerste plaats gestuurd in de richting van de grote waterpartijen aan de oost- en westkant. Daarmee wordt de kracht van de omgeving naar binnen gehaald en gebruikt om het gebouw zijn vorm te geven.

Openluchtkantoren
Op de begane grond is, naast de parkeerplaatsen en ingangspartijen, per blok een eenvoudige, atelierachtige ruimte gerealiseerd direct aan het water. De eerste en tweede verdieping bieden de grootste ruimten. De derde verdieping is wat bescheidener van maat, zodat er bijzonder royale terrassen zijn ontstaan.

In de zomer kunnen de puien opengezet worden en is er bijna sprake van een openluchtkantoor in de traditie van Jan Duiker’s openluchtschool. Het zelfde geldt voor de penthouses op het dak, die als lichte aluminium dakopbouwen zijn uitgevoerd.

Feestelijke trappen
De trappenhuizen zijn anders uitgewerkt dan de rest van het gebouw. Omdat elk trappenhuis de entree vormt van verschillende bedrijven, heeft de architect hier meer variatie in kleurstelling en materialen toegepast. Ieder trappenhuis heeft een andere kleur gekregen, zodat de ingangen herkenbaar zijn en oriëntatie mogelijk maken. Binnen zijn houten vloeren aangebracht die, samen met de heldere kleuren, de toepassing van verschillende soorten glas en verlichting de trappenhuizen iets feestelijks geven.

Op de verdiepingen zijn de voorzieningen als pantry, toiletten en noodtrappenhuizen rond de trappenhuizen gegroepeerd. Verder zijn de plattegronden zo vrij mogelijk gehouden, er zijn in principe nergens gangen gemaakt. Wel is er in elk blok een knik gemaakt. Tussen de blokken is daardoor telkens een lichthof ontstaan.

De flexibiliteit van de kantoorruimten wordt nog vergroot doordat in de plafonds goten zijn gemaakt om te zorgen dat er overal gemakkelijk op het datanetwerk kan worden aangesloten. Aan het luchtbehandelingsysteem is veel aandacht besteed: de luchtsnelheden zijn laag, in luchtzakken, waardoor ze bijna geen geluid maken.

Rationele bouwsystemen
Dedato heeft de laatste jaren een kleine reeks markante gebouwen gerealiseerd die duidelijke onderlinge overeenkomsten vertonen. In 2002 werd het kantoorgebouw opgeleverd waarin het bureau zelf gevestigd is, in de houthavens aan de westkant van Amsterdam (zie BOUW #01, 2004).

Op IJburg bouwde het bureau het kantoorgebouw voor Betronic. Beide gebouwen hebben dezelfde eenvoud en royale ruimtelijkheid als het Cruquiuskwartier. Bij al die gebouwen – die alle pionier zijn in een wat ruige, waterrijke omgeving – is op een inventieve manier gebruik gemaakt van rationele bouwsystemen. Door kleine uitzonderingen op het systeem te maken, ontstaan gebouwen die zijn toegesneden op het gebruik als kantoor/bedrijfsruimte en die een heldere relatie met hun omgeving aangaan.

Gerelateerd

• De Machinist, Rotterdam
• Atelierwoningen van onbehandeld hout
• Een slag in de rondte
• De Wereld op Zuid, Rotterdam
• Nieuw leven in oude fabrieken
• Het Lichtruim