Het avontuur van de Vogeltjesbuurt

De Vogeltjesbuurt in Tilburg dateert van vlak voor en na de Tweede Wereldoorlog en was er bouwtechnisch slecht aan toe. Een deel van de sociale huurwoningen is gesloopt en vervangen, 81 woningen zijn gerenoveerd en ook is er meer lucht en groen in de buurt gekomen. KAW architecten begeleidde en ontwierp de nieuwe buurt, die in een razend tempo werd neergezet.

Toen KAW in 2012 bij de planvorming werd betrokken waren de verhoudingen tussen eigenaar TIWOS en de bewoners niet zo best, ‘de bewoners stonden in de weerstand modus’ aldus projectarchitect Mathieu Kastelijn. Het was dus zaak een plan te maken waar de bewoners achter stonden en al snel bleek dat de buurt vooral het bestaande karakter wilde behouden. Door de stedenbouwkundige structuur grotendeels te handhaven was dit goed mogelijk. Alleen werd er een centraal plein toegevoegd met een grote boom en jeu de boules baan.
Meer licht, lucht en ruimte met behoud van de volkse gezelligheid en de sfeer van de buurt. En de auto’s wilden de bewoners gewoon weer voor de deur kunnen parkeren, niet ergens centraal op een parkeerterrein. Verschillende bewonersavonden, themagroepen en persoonlijke gesprekken resulteerden uiteindelijk in een plan waarin het grootste deel van de bewoners zich kon vinden, met brede stoepen, gezellige woonstraten, een ruim centraal plein en genoeg parkeerplaatsen.

Terugkeer

Dit intensieve participatietraject met de bewoners zorgde voor een betrokkenheid van de bewoners die ook blijkt ook uit een film die samen met bewoners is gemaakt: Het avontuur van de Vogeltjesbuurt. De 81 woningen aan het Vogelplein zijn geïsoleerd en onder meer voorzien van nieuwe dakpannen en kozijnen. Op verzoek van de bewoners kregen de woningen boerendeuren. 121 woningen werden gesloopt en vervangen door 111 nieuwbouwwoningen in de sociale sector, waarvan 16 appartementen aan het plein. De nieuwbouwwoningen kennen drie woningtypes, die te zien zijn als een chassis met keuzemogelijkheden. Wel of geen trapkast, een betegeld terras in de tuin of vloerverwarming in de woning, veel was bespreekbaar.
Uit een buurtenquête kwam naar voren dat de meerderheid van de huidige bewoners graag terug komt in de vernieuwde Vogeltjesbuurt. Er blijkt vooral behoefte aan ruime eengezinswoningen met een tuin en grondgebonden ouderenwoningen. Deze vraag is vertaald in het woonprogramma. De uiteindelijke plattegronden van de woningen werden in samenspraak met de bewoners verder ontwikkeld. Het resultaat is dat zo’n 80% van de oorspronkelijke bewoners is teruggekeerd in de wijk, een opmerkelijk hoge score.

Bouwproces

Het eerste jaar van KAW’s betrokkenheid stond in het teken van het ombuigen van de buurtweerstand tot een concrete bouwaanvraag, het tweede jaar werd besteed aan de voorbereidingen van de uitvoering en in 2014 werd het plan uitgevoerd. Door de toepassing van het ‘one piece flow’ principe werden de 16 appartementen in een recordtijd van 62 werkbare dagen gebouwd. Bij de grondgebonden woningen namen sloop en nieuwbouw door deze efficiënte werkwijze slechts 25 werkbare dagen per woning in beslag. Bij het ‘one piece flow’ principe wordt er gewerkt op het niveau van één woning per keer in plaats van een heel blok in één keer.
Terwijl de eerste nieuwe woningen gebouwd worden is de sloper bezig andere woningen te slopen. En ook onderaannemers en nutsbedrijven kunnen vrij snel aan de slag, waardoor wachttijden tussen de verschillende partijen verkleind worden ten opzichte van het traditionele bouwprincipe. Ander voordeel is dat een aantal bewoners rechtstreeks vanuit een nog te slopen woning naar de nieuwbouw kon verhuizen zonder tussenkomst van een wisselwoning. Het was een leerproces tussen alle partijen die uiteindelijk zeer goed uitpakte.
En door de woningen per stuk aan te pakken konden eventuele fouten, gemaakt bij de eerste woning, bij de tweede al voorkomen worden. Bij de uitvoering stonden naast snelheid en minimale verhuisbewegingen, ook duurzaamheid voorop. Dit is onder andere te zien aan de geïntegreerde zonnepanelen op een aantal daken en resulteerde uiteindelijk in een epc van 0,0. Niet slecht voor een wijkje met 100% sociale woningbouw.

Gerelateerd

• Ode aan de Delftse School
• Balanceren tussen tabula rasa en herbestemmen
• Rijksmonumentaal koetshuis
• Renovatie Blaak 34
• Transformatie flats Antwerpen door Kempe Thill
• Verbouwing Centraal Museum Utrecht

Tags: KAW, renovatie, Tilburg, vervangende woningbouw, Vogeltjesbuurt, woningbouw