KinderOOGcentrum Rotterdam

Alle kinderoogheelkundig zorg op één plek, was de wens van Het Oogziekenhuis in Rotterdam. Eind 2012 opende het nieuwe KinderOOGcentrum haar deuren. Eklund_terbeek architecten slaagden erin de kindgerichte zorgvisie uit te drukken in de ruimte. ‘Het ziekenhuis wilde een kindvriendelijke, angstreducerende omgeving. Geen speelparadijs, maar een plek die vertrouwen wekt, rust brengt en helpt het behandelingsproces te optimaliseren.’ 

Het gebouw van Het Oogziekenhuis in Rotterdam is in de jaren veertig en vijftig ontworpen door A. J. van der Steur en door de jaren heen regelmatig verbouwd. Kinderen werden tot voor kort bij verschillende afdelingen in het ziekenhuis behandeld en moesten via een doolhof van gangen van de ene behandelkamer naar de andere. Bovendien kwamen ze terecht op spreekuren waar ook volwassen patiënten waren. ‘Geen ideale situatie,’ volgens architecten Dominique ter Beek en Jenny Eklund. ‘Zeker als je bedenkt dat oogziekten bij kinderen nog meer angst oproepen dan bij volwassenen.’ Het tweetal ging de dialoog aan met het personeel om tot een programma van eisen te komen. ‘We wilden weten hoe de oogartsen en orthoptisten werken en welke bewegingen ze maken. Een kinderoogarts vertelde dat hij kinderen na hun eerste bezoek een tekening laat maken, die hij de volgende keer ophangt. Een bezoek aan het ziekenhuis moet voor een kind net zo gezellig zijn als een dagje uit, meent hij. Het kind moet zich erop verheugen. Dat triggerde ons bij het denkproces.

Oogschijven

Het nieuwe kinderOOGcentrum ligt op de begane grond onder een patio, een heldere en herkenbare plek zonder gangen. Bij binnenkomst zien kinderen en hun ouders als eerste een vrolijke tekening van kunstenaar Anuli Croon. Een gebogen ontvangstbalie leidt hun in een vloeiende lijn naar de centrale wachtruimte, die is verdeeld in een halfronde speelhoek met banken voor jonge kinderen en hun ouders en een grote, ovale leestafel waar oudere kinderen kunnen aanschuiven. Aan weerszijden hiervan liggen de onderzoekskamers en een educatieruimte. ‘De verschillende ruimtes zijn visueel met elkaar verbonden en door gebruik te maken van ronde vormen voelt alles als één ruimte. Bestaande kolommen die het ruimtelijke effect verstoren hebben we zoveel mogelijk weggewerkt.’

Wit, lichtgrijs en licht eiken vormen de basiskleuren in het interieur. Frisse groen- en blauwtinten zijn toegevoegd om bepaalde plekken te accentueren. ‘In tegenstelling tot rood of paars, zijn groen en blauw rustige kleuren. Toevallig ook nog eens oogkleuren. Meer kleuren zou het interieur weer te onrustig maken.’ Een van de plekken met een groene accentkleur is het opstapje in de ontvangstbalie, waardoor een kind op gelijke hoogte komt met de ziekenhuismedewerker. ‘Dit soort details maken het ziekenhuis tot een fijne plek,’ zegt Eklund.

Natuurlijk licht is naar binnengebracht door de wachtruimte gedeeltelijk met de gevel te verbinden. Ook zijn de daklichten die bij een vorige verbouwing waren dichtgebouwd, weer open gemaakt. De daklichten hebben een nieuwe ronde opbouw gekregen met een brandwerend raam. De binnenkant van de opbouw is donkerblauw geschilderd. In de opbouw is een lichtblauwe schijf met een ronde opening gehangen, die doet denken aan een iris met een open pupil. Net als een echt oog filtert de schijf het daglicht en ontstaat er een continu spel van licht en kleur.

Aquarellen

‘Door de ruimtes licht en zichtbaar te maken, vergroot je de oriëntatie en neem je een heleboel angst bij de patiënt weg,’ zegt Ter Beek. ‘Rekening houdend met de privacy, zijn de onderzoekkamers daarom zo transparant mogelijk gemaakt.’ Alle onderzoekskamers hebben aan de wachtkamerkant dezelfde vierkante, matglazen pui, waardoor kinderen van te voren al een beetje naar binnen kunnen kijken. In iedere pui zit een heldere, vierkante uitsparing, waarachter een kleurige dierenaquarel van kunstenaar Rop van Mierlo is te zien. ‘Door het kunstwerk wordt de aandacht van het kind vanzelf naar binnen getrokken, wat de overgang van wachten naar onderzoek verzacht,’ legt Eklund uit. ‘Op verschillende plekken in het interieur hebben we meer van dergelijke vierkante openingen en verdiepte vlakken aangebracht die het gevoel van ruimtelijkheid en transparantie vergroten. Waar nodig zorgt een rolgordijn voor privacy.’

Kunst is een ander belangrijk onderdeel van de ruimtelijke ervaring. Hiervoor is art director Ineke van Ginneke in de arm genomen. Naast Anuli Croon, Rop van Mierlo en StudioSpass, vroeg zij ook Bertjan Pot een bijdrage te leveren binnen het thema kijken en zien. Zijn speciaal voor het ziekenhuis gemaakte serie maskers hangt in een van de ronde hoeken van de wachtkamer.

Het plafond is overal zo hoog mogelijk gemaakt. In plaats van een standaard systeemplafond kozen de architecten voor een vlak metalen plafond met een rustige uitstraling. In en rondom de daklichten is strak gipsstucwerk aangebracht.

Alles-in-één

‘De onderzoekskamers hebben we zó ingericht, dat alle oogtesten in een en dezelfde ruimte uitgevoerd kunnen worden. De patiënt hoeft dus niet meer van het ene kamertje naar de andere. Alleen de operaties vinden op een andere plek plaats.’ Het lcd-scherm voor oogmeting is weggewerkt in een witte, vierkante kast die voor de glazen pui hangt. Op de achterkant van de kast hangt de van buitenaf zichtbare dierenaquarel. Een scheelzientest is op de lange zijwand geprint en vormt een grafisch element in het interieur. Verder heeft elke kamer een lange wand in een andere blauwtint, waar tegen een op maat gemaakt bureau met lenzenlades, een vierkant magneetbord voor kindertekeningen en een kast met ingebouwde wastafel en afvalbak zijn bevestigd. Om de lange ruimte vriendelijker proporties te geven, is het plafond bij de entree verlaagd.

De behandelkamers aan de gevelzijde hebben ramen met verduisteringspanelen. De kamers die grenzen aan de volwassenenafdeling zijn iets kleiner en hebben een extra deur van eikenhout naar die afdeling. Ter Beek: ‘Op die manier is de kamer ook voor volwassenenonderzoek bruikbaar. Om te voorkomen dat de ruimte te veel als doorloopkamer oogt, hebben we die tweede deur bewust niet transparant gemaakt. Jammer genoeg zijn de daklichten hier uit kostenoverwegingen dicht gelaten. De ronde opbouw zit er wel. Mocht het ziekenhuismanagement in de toekomst van gedachten veranderen, dan zijn ze zo weer opengemaakt.’

Enthousiast

Het resultaat van het nieuwe KinderOOGcentrum overtreft de verwachtingen van de ziekenhuisleiding. Patiënten en personeel zijn erg enthousiast. Eklund_terbeek heeft onlangs ook de renovatie en inrichting van de aangrenzende polikliniek voor volwassenen voltooid en werkt op dit moment aan een nieuw interieur voor het dagcentrum op de bovenste verdieping.

Gerelateerd

• Gevarieerde woningbouw in Veersche Poort
• School in Cereol
• CP Parenterals, Oss
• Oogziekenhuis Rotterdam
• Loft in Kalenderpanden Amsterdam
• ROC van Twente Almelo