Natalinitoren Roermond

Het stadgezicht van Roermond wordt al decennia lang gedomineerd door torens, kerktorens wel te verstaan. Daar is nu een rijzige kantoortoren bijgekomen, die op een waardige manier de concurrentie aangaat, maar tegelijkertijd een serieus grapje toevoegt aan de vernieuwde skyline langs de Maas.

De twaalf verdiepingen tellende toren staat stevig gegrond aan de voet van de Maasbrug, op een min of meer driehoekig terrein net buiten het historische centrum aan de meanderende zijtak van de Maas. De toren is niet alleen een blikvanger voor iedereen die vanuit het westen over de oude rijksweg de stad nadert, het kantoorgebouw biedt zelf een magnifiek uitzicht over de stad en op de prachtige maasvlakte en de bijzonder groene, wijde omtrek van Roermond. Het heeft even geduurd voordat iemand van dit uitzicht kon genieten. De plannen werden in 1999 ontwikkeld, maar liepen al in een vroeg stadium de nodige vertraging op, waardoor de oplevering pas afgelopen april kon plaatsvinden.

Langdurig proces
De eerste ontwerpschetsen voor het kantoorgebouw lijken geïnspireerd op het tweetorenfront van de Romaanse Onze Lieve Vrouwe Munsterkerk in het centrum van de stad, met een opzet van twee torens met een tussenlid op een ovaal basement. De hoogte en het beoogde materiaal kunnen goed wedijveren met de zeer naburige kerktoren van de laatgotische St. Christoffel kathedraal, waarvan de barokke spits na de oorlogsbombardementen door architect Peutz is ontworpen naar het model uit 1663. Dat lokte een dialoog uit met de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed, omdat de binnenstad van Roermond als beschermd stadsgezicht is aangemerkt.

De torenopbouw moest opnieuw onder de loep worden genomen. In een lange reeks schetsen werden de verschillende mogelijkheden bestudeerd, waar uiteindelijk de huidige, nauw bij de oorspronkelijke ontwerpschets aansluitende vorm uitrolde. In de loop van het ontwerpproces werd de ovale vorm ingeruild voor een ronde plattegrond en verdween het tussenlid in de opbouw. Nog altijd werd ingezet op een hoge kantoortoren, zo niet de hoogste kantoortoren in het stadsbeeld. De plannen liepen echter vooruit op de ontwikkeling binnen de gemeente. Er moest nog een hoogbouwnota opgesteld worden, waaraan de uiteindelijke hoogte van de toren gekoppeld diende te worden en het ontwerp uiteindelijk is opgenomen.

Ronde torens in het stadsbeeld
De crisis in de bouwmarkt rond 2004, en de daarop volgende economische crisis zorgden voor verdere vertraging, maar de opdrachtgever was volhardend om het ingezette plan af te ronden. De kantoortoren maakt namelijk onderdeel uit van groter stedenbouwkundig geheel van kantoorgebouwen, dat door de opdrachtgever in vier fasen is gerealiseerd. Adolfo Natalini werd gevraagd de laatste schakel in het min of meer gesloten bouwblok met kantoren rond een parkeerterrein te ontwerpen en als sluitstuk een pleintoren op de overgebleven ruimte langs de brug en de Maas.

Natalini, die lange tijd bekend stond als een van de radicale architecten en oprichter van het Italiaanse collectief Superstudio, heeft zijn wilde haren afgeschud en zich vanaf het begin van de jaren negentig een traditioneel ogende stijl eigen gemaakt. Dit traditionalisme kan nog steeds stof doen opwaaien in de vakwereld, maar projectontwikkelaars omarmen zijn projecten van harte en het publiek evenzeer. Dat gold al voor het Waagstraatproject in Groningen (1991-1996) en opnieuw voor deze kantoortoren in Roermond. Een terugkerend element in het werk van Natalini zijn ronde en ovale hoektorens en risalerende, hoger opgaande bouwdelen. Behalve bij de Haverleij in Den Bosch, waar torenelementen en gesuggereerde kantelen de kasteelassociatie moeten ondersteunen, sloot het gebruik van de ronde vormen niet eerder zo goed aan bij de historie en de vormentaal van de plek.

Het bouwterrein lag van oudsher net buiten de stadmuren en kreeg mede door de gunstige positie aan het water een industriële invulling, waar een gasfabriek met de bekende ronde gashouders deel van uitmaakte. Aan de andere kant van de weg werd de historische binnenstad lange tijd omgeven door een vestingmuur, compleet met poorten en torens. De Rattentoren is hier een overblijfsel van. Het ronde hoektorentje in de door Natalini ontworpen kantoorvleugel vormt een moderne tegenhanger van de Rattentoren waarmee het nu samen de toegang tot de stad markeert. De ronde kantoortoren staat op de plaats van een oude gashouder. De veel hogere kantoortoren vormt wat materiaalgebruik en gevelritmiek betreft een duidelijke eenheid met de eerder gerealiseerde, lagere kantoorvleugel.

Oog voor detail
Het gevelbeeld wordt vooral bepaald door de plastische, donkere handvormsteen in combinatie met natuursteen elementen, antracietgrijze kozijnen en in contrast met de gladde zinken dakbedekking. De hoog oprijzende zinken dakkapellen geven het gebouw een waardige uitstraling. De bekroning met twee torens flankeert deze uitvergrote kapellen als twee konijnenoren. De dubbelhoge entree is gericht op het water en voorzien van een glazen toegangsportaal.

Het parkeren is aan het oog onttrokken door een parkeergarage, die grotendeels onder het gebouw schuilgaat. Het interieur van de toren bestaat uit grote rondlopende ruimtes om een vierkante middenkern, waarin de liften en de voorzieningen zijn opgenomen. Door veel huurders worden deze prachtige ongedeelde ruimtes in verschillende kantoren opgedeeld, door de een met iets meer ruimtegevoel dan de ander. De opdrachtgever heeft de bovenste ruimten in de spitsen van het pand in gebruik genomen. Naast de bovenste ramen van de dakkapel zorgen sleuven in het schuine dakvlak hier voor de lichtinval.

Nadat ze enkele jaren in Italië heeft gewerkt en Adolfo Natalini tegen het lijf liep, zorgt Corinne Schrauwen met haar bureau voor de uitwerking van zijn Nederlandse projecten. Net als zijn andere ontwerpen kenmerkt de kantoortoren zich door een zorgvuldige detaillering. In de plint zijn onder de vensters platen travertin toegepast. Daarboven zijn de onderdorpels en de daklijsten uitgevoerd in gekleurd beton dat aansluit bij de kleur van deze natuursteensoort. Het donkere metselwerk in de zone erboven is in dezelfde donkere tint gevoegd. In het lichtere baksteen bovendeel zijn lichtere voegen toegepast. Deze combinatie van materialen refereert aan de historische bebouwing van Roermond, vooral de beide kerken.

De toren werd in de volksmond al de Natalinitoren genoemd, en het siert de opdrachtgever dat deze naam, ondanks een eventuele negatieve connotatie na alle commotie over de hoogte en de bekroning, toch is gehandhaafd. Dat getuigt van durf, of van de overtuiging dat de toren zich prima in het stadsbeeld zal voegen.

Gerelateerd

• Meer licht in De Bron
• Bouwen op afstand
• Nieuw kantoor ZLTO staat als een huis
• Duurzaam kantoorgebouw UniePlaza
• Afvaloverslag Geldermalsen
• De Bisschoppen, Utrecht