Nieuw kantoor ZLTO staat als een huis

Nieuw kantoor ZLTO staat als een huis

Door: Petra Starink | 20-12-2011

ZLTO verhuisde van Tilburg naar Den Bosch. Architect Pi de Bruijn van de Architekten Cie ontwierp het nieuwe kantoor, op de hoek van Health & Food Campus. Samen met Gilian Schrofer van bureau Concern tekende hij ook voor het bijzondere interieur van het nieuwe thuis voor boeren en tuinders in Zuid-Nederland.

Op de zuidoostelijke hoek van wat inmiddels de Health & Food Campus heet, locatie Willemspoort in Den Bosch, staat het nieuwe huis van ZLTO (Zuidelijke Land- en Tuinbouworganisatie). ZLTO behartigt de belangen van agrarische ondernemers, van landbouwers, veehouders en tuinders tot sierbloemen- en bomentelers.

Het ontwerp voor het kantoor is van architect Pi de Bruijn van de Architekten Cie. Het refereert met nadruk aan de oervorm van een huis, en ook aan een boerenschuur. ‘Na de eerste verkennende gesprekken met ZLTO had ons bureau dat beeld vrij snel op papier, daar hebben we redelijk aan vast kunnen houden’, zegt Pi de Bruijn, ‘Bovendien had onze opdrachtgever duidelijk een hoog ambitieniveau met de nieuwe huisvesting, zij het nog non-descript. Dat bleek toen we in het stadium van het voorlopig ontwerp waren. Het nieuwe kantoor moest een thuis worden voor de leden. Geen kil en kaal glazen kantoorgebouw, maar huiselijk, gastvrij, met sfeer. Niet retro, wel eigentijds. Een soort clubgebouw, zonder kneuterig te worden. Dat betekende dat we ook het interieur in het ontwerp konden meenemen’.

De Bruijn benaderde ontwerper Gilian Schrofer van bureau Concern voor de vormgeving van het interieur. De Architekten Cie werkte al eerder een keer samen met hem. De Bruijn en Schrofer zijn het roerend met elkaar eens: het getuigt van durf bij de opdrachtgever om zo’n kantoor neer te zetten. Een statement, dat van buiten oogt als een stoer gebouw, waarvan het interieur zich meteen bij binnenkomst ontvouwt als licht, helder, uitnodigend. De Bruijn: ‘We zijn er gezamenlijk in geslaagd binnen een driedimensionaal landschap te creëren met een breed scala aan mogelijke werkplekken in grote vrije ruimten per verdieping. Chapeau voor deze opdrachtgever’.

Projectgegevens

ArchitectPi de Bruijn, de Architekten Cie. Amsterdam
InterieurontwerpGilian Schrofer, Concern, Amsterdam
OpdrachtgeverNCBOG, Tilburg
DirectieDros Projectmanagement, Culemborg
Adviseur constructieABT, Velp
Adviseur installatiesIngenieursburo Linssen, Amsterdam
Adviseur kunstArt Partner, Amstelveen
HoofdaannemerHeerkens Van Bavel, Tilburg
Bouwtijd2008-2010
Bruto vloeroppervlakte4500 m2
Inhoud20.000 m3
Leveranciers:
GlasAGC Tiel
GeveltechniekJ.M. van Delft + zn, Drunen
ProjectinrichtingVan Der Plas Meubel & Project, Den Bosch
TapijtenMID Carpets, Genemuiden; Rubia Natural Colours, Steenbergen; Wools of New Zealand, Ilkley (UK)
TekstJan Bol
Foto'sStudio Aksento, Daria Scagliola, Jan Bol

Heldere structuur

De langgerekte kavel is ingevuld met een gebouw met een trapeziumvormige plattegrond. De kopgevel aan de oostkant is smaller dan de westgevel die grenst aan een daktuin boven de parkeergarage. Die garage op niveaus -1 en -2 dient voor bezoek en personeel. In de fundering en constructie ervan is voorzien dat het kantoor aan de westzijde uitgebreid kan worden.

Het gebouw heeft een duidelijke structuur, met een een lange hoofdas van oost naar west, twee betonnen kernen waarin onder ander de natte cellen en de noodtrappenhuizen opgenomen zijn. Een van de begane grond tot en met de derde verdieping doorgaande vide aan de zuidgevel is voorzien van ruime trappen.

De vloeroverspanningen zijn groot. De gevels zijn dragend. Er zijn nauwelijks extra kolommen, waardoor er veel vrij indeelbare ruimte per verdieping beschikbaar is.

Interieurontwerper Gilian Schrofer stapte in het ontwerpproces toen deze gebouwstructuren al grotendeels vaststonden. Hij heeft de lange hoofdas aangehouden als referentielijn voor de indeling van de begane grond en de drie kantoorverdiepingen. Schrofer: ‘Het was een dwingende, heldere structuur. Dwars op de hoofdas kon ik uitstapjes maken voor het creëren van allerhande soorten werkplekken en overleg- of vergaderruimten. Een bestuurslid zag in die opzet spontaan het traditionele hofpad met dwarspaden, tussen de verschillende stukken tuin zoals de moestuin en de bloementuin, achter de boerderij. Dat idee, dat beeld past natuurlijk heel goed bij een kantoor voor ZLTO. Het is een toevalligheid die je goed kunt gebruiken’.

Innovatief werken

Uitgangspunt voor het kantoorinterieur was, naast een thuisgevoel en gastvrijheid, ook het nieuwe werken, door Schrofer liever het innovatieve werken genoemd, want dat veronderstelt meer dynamiek. Er zijn nauwelijks vaste werkplekken en kamers met bureaus. De verdiepingen zijn vrij indeelbaar en eenvoudig aan te passen door een integraal koelplafond en een patroon van bandrasters, vloerpotten en verlichtingarmaturen.

Een derde van het personeel is veel buitenshuis, voor advieswerk op pad. Deze flexwerkers kunnen op een willekeurige plek in het kantoor aan het werk, mede dankzij de techniek van draadloze communicatie, toegepast in het hele gebouw. Niet alleen de ambulante werknemers zijn flexwerkers. De meesten, inclusief directie en bestuur, werken niet op een vaste plek. Al ontstaan er in de loop van de tijd wel gewoonten en voorkeuren. Sommige functies, bijvoorbeeld op de boekhouding, vragen wel om een vaste werkplek, daarin is voorzien.

Schrofer: ‘Door deze werkwijze en indeling krijgt een kantoor een informeel en dynamisch karakter. Je ziet om je heen mensen aan het werk. Collega’s of bezoekers zie je langs komen. Je maakt sneller een praatje. Er zijn meer contactmogelijkheden, het is makkelijker, de sfeer is meer open. Niet meer die anonimiteit van mensen naast elkaar in kantoorcellen’. De grote vide met de doorgaande trappen versterkt de dynamiek.

De keuze in meubilair varieert van strakke batterijen met bureaus bij elkaar, lange leestafels die uitnodigen om aan te schuiven, tot een groepje fauteuils met loungekarakter. Meestal zijn natuurlijke materialen toegepast zoals houten tafelbladen, leren stoelen en wollen bekleding.

Het kleurgebruik is ingetogen. Nergens schreeuwerige uitschieters. De sfeer is licht. Door de langgerekte gevelopeningen van zowat maaiveld tot dakrand komt er veel daglicht binnen.

Behalve werkplekken in de vrije ruimte zijn er natuurlijk ook besloten ruimten, in allerlei grootten, wanneer overleg of werk om vertrouwelijkheid of rust vragen.

Gastvrij entreegebied

Met het nieuwe huis wil ZLTO gastvrijheid uitstralen naar zijn leden en bezoekers. Dat is vooral sterk vormgegeven in het interieur van de begane grond. Om te beginnen heet de receptie gewoon Ontvangst. Geen afstandelijke strenge balie, maar een ensemble van zacht gekleurde stoffen kubusvormige elementen met daarachter de werkdesk. Schrofer: ‘Dat gedoe met toegangspoortjes en pasjes konden we gelukkig vermijden. De lift en de trap vanuit de parkeergarage gaan niet verder dan begane grond. Via de entree aan de oostzijde, vanaf de straat, sta je direct bij de ontvangst. De trappen in de vide naar de kantoorverdiepingen vormen een psychologische barrière. Je kunt ze goed genoeg in de gaten houden’.

Behalve de originele ontvangst en de in het licht badende vide zijn er drie opvallende plekken op de begane grond: de loungehoek tegenover de ontvangst, de grote open keuken als een reusachtig kookeiland en daartegenover de picknickplek zoals Gilian Schrofer het noemt. In de loungehoek staan grote chesterfield banken rondom een grote lage tafel op een vloer van kops eikenhout.

De open keuken is van professionele kwaliteit, bedoeld om bijvoorbeeld producten te presenteren uit de branches die ZLTO vertegenwoordigt. Landbouw, veehouderij, voedselkwaliteit, nieuwe producten of methoden en eten horen natuurlijk onverbrekelijk bij elkaar. Pi de Bruijn: ‘Schrofer heeft zich erg sterk gemaakt voor die keuken. Terecht, het is een onmisbaar element in dit huis, in de gastvrijheid die je wil bieden. Zeker als je bedenkt dat het thema voor het hele ontwerp van dit gebouw natuur en cultuur is. Dat thema komt in die keuken perfect samen’.

Eten kan aan de bar van de grootkeuken of aan een van de lange tafels ertegenover. Het geheel van eiken tafels en banken op een vloer met een motief van een reuzentheedoek verwijst duidelijk naar een picknickplek. Weer een informeel motief in het interieur van het ZLTO-kantoor.

Op de begane grond bevinden zich ook nog twee grote vergaderzalen, van elkaar gescheiden door een vouwwand. Bovendien is er een secundaire entree vanuit de HAS, het opleidingsinstituut voor de agrarische sector. De bedoeling van die bouwkundige schakel is het bevorderen van contact tussen opleiding en praktijk, liefst zo laagdrempelig mogelijk. De schakel is heel transparant doordat er veel glas toegepast is, zoals een glazen dak. In deze ruimte tussen het ZLTO-huis en de hogeschool staat een professionele koffiebar en is er een binnenterras.

Wuivende gevels

De gevels van het huis van ZLTO zijn verdeeld in verticale gebouwhoge dichte stroken die zijn gemetseld uit helderrode en donkere bakstenen, afgewisseld met gebouwhoge glasstroken gevat in aluminium kozijnen. De gevelopeningen beslaan ‘slechts’ bijna 30 procent van de geveloppervlakte, ter voorkoming van te veel warmtelast door zoninstraling. Tegelijkertijd zorgen de verticale raamstroken voor voldoende daglicht in het interieur.

Het uiterlijk van de gevels is heel beweeglijk. De gebogen vormen van de dichte en open gevelvlakken refereren aan wuivend graan. Door deze vormgeving kregen glasleverancier AGC en gevelbouwer Van Delft het qua logistiek en productie aardig voor hun kiezen. Het gaat over 671 aluminium raamelementen met 160 varianten, met minimaal twee schuine zijden.

Het huis van ZLTO kreeg een zadeldak. Het is geen symmetrisch zadeldak, doordat de noklijn gelijk loopt met de lange as van het gebouw. De dakvorm die daardoor ontstaat maakt het iconische huis spannend.

De ruimte onder het dak heeft vooral op de hoogste verdieping een nostalgisch karakter. De houten kapconstructie, die afsteunt op de betonnen (gevel-)kolommen is expressief aanwezig. Ook voor de plafondafwerking, zeg maar het dakbeschot, is voor hout gekozen. Het is alsof je vanonder tegen de kapconstructie van een traditionele boerenschuur aankijkt. Dit versterkt de metafoor van de boerenschuur die Pi de Bruijn zocht in het ontwerp. De kleur van het hout geeft het lichte interieur een warme gloed.

Integraal duurzaam

Opdrachtgever en architect hebben samen veel moeite ondernomen de opgave integraal duurzaam te benaderen. Het nieuwe pand is energiezuinig met een A-klasse efficiency en teruglevering van elektriciteit aan het net via zonnepanelen.

Om te beginnen, het ZLTO-kantoor is compact gebouwd, hetgeen de energietransmissie door de gebouwschil beperkt. De slechts bijna 30 procent gevelopening is al genoemd. De gevel heeft een een 25 procent hogere isolatiewaarde dan volgens de normen is vereist.

Energie wordt duurzaam opgewekt met 30 m2 zonnecollectoren voor warmwater en 125 m2 zonnecellen op het dak die voldoende zijn om alle laptops van energie te voorzien. Een tegenstroom warmtewisselaar onttrekt warmte aan uitgaande lucht en geeft deze terug aan het interieur. In het sprinklerbassin wordt warmte en koude opgeslagen en met warmtekrachtkoppeling wordt elektriciteit opgewekt in een ketel met een rendement van 107%. Ventilatie en verlichting werken automatisch op basis van aanwezigheidsdetectie. De verlichting dimt bij toename van zonlicht binnen. Warm kraanwater wordt niet continu rondgepompt doordat het leidingenstelsel is voorzien van (energiebesparende) circulatiepompen. Het regenwater wordt opgevangen en opgeslagen in een bassin en wordt gebruikt voor de tuin.

Tot slot, er is veel aandacht besteed aan het ontwerpen van een duurzame en gezonde werkomgeving. Leemstuc aan binnenwanden en een waterbassin op de begane grond hebben naast esthetiek ook vochtregulerende eigenschappen. Daarnaast verbeteren hoogwaardige buitenluchtfilters en ultrasone luchtbevochtiging in de klimaatinstallatie het binnenklimaat.

Maatwerk tapijten en kunstwerken

Voor de besloten en halfopen ruimten zoals vergaderzalen liet Gilian Schrofer speciaal tapijten samenstellen. Hij deed dat in samenwerking met weverij M.I.D., Rubia (kleurstoffen) en Wools of New Zealand. De kleurstoffen van de tapijten zijn plantaardig, uit meekrap, geschikt voor het maken van rode en roodbruine verfstof, en uit wouw, geschikt voor het maken van gele verfstof. De randen rondom de kamerbrede tapijten zijn op maat ontworpen met agrarische thema’s zoals grasland, bos, korenhalmen.

Bureau Art Partner was projectleider voor vier kunstwerken die in overeenstemming met de interne en externe architectuur van het ZLTO-gebouw werden vervaardigd. Zo maakte André Pielage een wandreliëf van een trekkerspoor in Zeeuwse klei. Anna Volkova creëerde op de bodem van een waterbassin een mozaïek in laagreliëf, met duizenden kleurrijke steentjes van Mosa, die de leden van de ZLTO symboliseren. De afbeeldingen in het mozaïek vormen een stilleven met elementen uit de ecogastronomische slowfood beweging. Sanja Medic maakte voor de derde verdieping het werk Cumulus. Kunstenaarsduo Lady Penelope zette in vijftien traditionele melkmeetflessen planten en gewassen op sterk water.

Gerelateerd

Tags:

    Schrijf een reactie

    Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.