Theater Amphion, Doetinchem

Najaar 2010 is in Doetinchem de nieuwe schouwburg in gebruik genomen, robuust van buiten, warm van binnen. De stevige gevels in lichtgekleurd metselwerk worden aan de stadskant doorsneden door glazen puien die de route van de bezoeker vanaf de entree tot theatercafé op de verdieping volgt. Verder lijken at random vierkante vensters gestrooid over alle gevels. Binnen vindt de bezoeker via een afwisselende reeks van ruimten zijn weg naar de twee theaterzalen. Een functioneel opgezet gebouw met een feestelijke uitstraling.

Theater Amphion bevindt zich op de grens van buitengebied en het stadscentrum, in een omgeving in transformatie: het Lookwartier. Deze nieuwe woonwijk, voorheen een busremise, wordt ontwikkeld naar een stedenbouwkundig plan van Groosman Partners. Het Amphion vormt de oostkant van het Lookwartier en grenst aan het stadscentrum. Ook aan de stadszijde van het theater, aan de overkant van de Hofstraat, worden nieuwe woningen en winkels gerealiseerd.

Wanneer men de stad vanaf de snelweg binnenrijdt, passeert men achtereenvolgens de Oude IJssel, de D-toren (Lars Spuybroek 2004), cultureel centrum de Gruitpoort (Mart van Schijndel 1999) en dan komt het nieuwe Amphion prominent in beeld. Via glaspuien en vierkante vensters zijn de entree, statige trappen en foyers vanaf de straat zichtbaar. Direct naast de schouwburg is de ingang naar een ondergrondse parkeergarage (zie p. 42-45), die tegelijk met het theater is gerealiseerd. De publieksentree van het Amphion ligt aan een pleinachtige ruimte, waaraan ook de Gruitpoort en een bioscoop staan. De drukke Hofstraat die deze ruimte doorsnijdt, wordt binnenkort autoluwer gemaakt, door de aanleg van een parallelweg door het Lookwartier.

Krachtige gevels
De hoofdvorm van het nieuwe theater is een afgeknotte piramide, een vorm die onlangs ook in een ander opvallend gebouw op korte afstand van de schouwburg is toegepast, het Metzo College van Erick van Egeraat. Daar hellen de gevels 170 achterover, bij theater Amphion is de hoek slechts 70. Door de helling nestelt het gebouw zich stevig in zijn omgeving. De gevels doen ook denken aan vestingwallen, die ooit aan de overkant van de Hofstraat hebben gestaan. De vele vierkante vensters in verschillende formaten brengen lichtheid in de zware gevels.

De gevels zijn gemetseld in een fraaie zandkleurige baksteen. Bekijkt men de gevels van dichterbij, dan doen de vele verticale dilataties helaas afbreuk aan het krachtige en monolithische karakter van het gebouw. Architect Francesco Veenstra: “De steen die wij hebben toegepast komt uit Denemarken waar ze nagenoeg niet dilateren. Ze gebruiken metselspecie met meer kalk waardoor een meer elastische voeg ontstaat. We hebben geprobeerd die werkwijze naar Nederland te halen. Dit bleek helaas niet haalbaar in verband met garanties en risico’s. Zonde.”

De wereld is een schouwtoneel
Een rode gietvloer buiten en een glazen pui markeren de entree. Binnen wordt de rode loper doorgezet in de vorm van gietvloeren en tapijt. De route die bezoekers vanaf de entree maken naar de theaterzalen is een aaneenschakeling van afwisselende ruimtelijke belevingen met interessante door- en uitzichten. Een brede trap met vide leidt naar het theatercafé, met een opvallende lichtgevende bar. Dit café vormt het hart van het gebouw, het ligt tussen de twee zalen in en boven de expeditieruimte. “Door de zalen iets uit elkaar te leggen en de foyerruimten tussen en rondom de zalen te situeren ontstaat een mooie spreiding van bezoekers voor en na de voorstellingen. De route die de bezoekers binnen het gebouw afleggen hebben we ook ruim en feestelijk gemaakt omdat het zien en gezien worden een belangrijk deel van de theaterbeleving vormt”, aldus Veenstra.

Vanaf het café kan men via trappen, gangen, hellingbanen en foyers de twee theaterzalen bereiken. De foyers verschillen in sfeer en gebruiksmogelijkheden. Zo kunnen ze ook buiten of aansluitend aan de voorstellingen worden gebruikt voor bijeenkomsten, presentaties, feesten en diners. De wanden in het café en de foyers zijn wit, de (door)gangen zijn rood. Verder zijn er donkere houten vloeren, glazen balustrades en stoelen en krukjes in diverse schakeringen rood. Weldadig zijn de ruime afmetingen van de foyers en de vele vierkante vensters, die de bezoeker ingekaderde uitzichten op de omgeving bieden.

De diepe dagkanten worden hier en daar gebruikt als banken of statafels. Daardoor is ook het gevelbeeld van buitenaf levendig, wanneer er publiek in de foyers is. Veenstra: “Een theater is meestal een gesloten gebouw. Met behulp van transparante insnijdingen is er openheid gecreëerd en heeft het daglicht vrij spel in de publieksruimtes. Er schijnt zelfs daglicht op het toneel, uniek voor een schouwburg.” Dat laatste is vooral voor de medewerkers van het theater prettig, tijdens de voorstellingen is het daglicht in de zalen verduisterd.

Traditionele theaterzalen
De grote zaal heeft een klassieke vorm met drie hoefijzervormige balkons, waardoor de 860 stoelen op maximaal 20 meter afstand staan vanaf het toneel. Intimiteit en een traditionele theatersfeer waren uitdrukkelijke wensen van de opdrachtgevers. Opvallend zijn de tweezitsbankjes op de balkons. Minder fraai zijn de duidelijk zichtbare speakers van het elektro-akoestisch systeem in de balustrades. De toneelvloer meet 36 x 19 meter en is geschikt voor alle grootschalige theaterproducties. Ook de 29 meter hoge toneeltoren met 60 volautomatische trekken is imposant. Qua techniek voldoet het theater aan de modernste eisen.

De kleine zaal met 300 stoelen heeft een vlakke vloer. De U-vormige opstelling van de verplaatsbare tribunes zorgt voor een zeer direct contact tussen spelers en toeschouwers. Door de tribunes in elkaar te schuiven transformeert de zaal in een concert- of feestzaal.
Tussen de beide tonelen is de laad- en losruimte, waar drie vrachtwagens tegelijk kunnen staan.

Veenstra: “De meest bijzondere vondst in het ontwerp is de ontsluiting van het toneel: door de laad- en losruimte centraal in het gebouw te leggen ontstaat een zeer efficiënte afwikkeling van decors.”

De ruimtes voor de artiesten en theatermedewerkers zijn sober en zakelijk, de artiestenfoyer is wel voorzien van een vide waarin drie schermen hangen, waarop de spelers de voorstellingen in beide zalen kunnen volgen en daarnaast tv kijken.

Dat het theater zo’n ruime en fraaie behuizing heeft gekregen, is zeker ook te danken aan de enorme inspanningen van directeur Henk Raben, die apetrots is op het nieuwe Amphion: “Het is een schouwburg die theatertechnisch van hoge kwaliteit is, maar ook de intieme sfeer van een klassiek theater heeft. Wij zijn zeer tevreden met het theater. En niet alleen de medewerkers van de schouwburg. Ook het publiek vindt het een geweldig theater en de artiesten zijn eveneens lovend. Het Amphion wordt al het Carré van het oosten genoemd.”

Gerelateerd

• Nieuwe eigenaar gezocht
• Loods Tichelaar Makkum
• Lichtconcepten van Rogier van der Heide
• Districtskantoor Koninklijke Marechaussee, Amsterdam
• Exodus in superkubus
• Waar is dit gebouw goed in?