1. Woningtype Orion I, ontwerp B., 12 woningen
gebouwd in Middelmeer 1999. 2. Woningtype
Orion II, prijsvraagontwerp B. 1999 voor
6 woningen in Bedum, niet gebouwd. 3.
Woningtype V.1, waarvan Bouwbedrijf V. in 2004-
2006 8 woningen heeft gebouwd in Bedum
en die inbreuk maakte op de Orion I en II. 4.
Woningtype V.2, waarvan er Bouwbedrijf V. er in
2012 zes bouwde in Bedum.
waartegen beroep is ingesteld. Daar
beoordeelde de rechter de totaalindruk tussen
de Orion en de V.2. Het hof stelt vast dat dat
bij woningen eigenlijk geen juiste vergelijking
is, omdat bepaalde elementen ook los van
elkaar al auteursrechtelijk beschermd kunnen
zijn, en dat ook die losse elementen in een
dergelijk geval niet mogen worden nagebootst.
De auteursrechtelijk beschermde elementen
zouden dus eigenlijk apart moeten vergeleken.
Het hof vervolgt echter dat dat in dit geval geen
verschil maakt.
Bij het vergelijken van totaalindrukken moeten
al die elementen worden weggedacht die
niet voldoende creatief zijn (banale of triviale
elementen), omdat die om die reden niet
beschermd kunnen zijn. Daaronder vallen
ook alle technisch bepaalde elementen, die
niet anders konden worden vormgegeven
juist vanwege die technische functie. De
30-jaren stijlelementen komen ook niet voor
bescherming in aanmerking, tenzij daaraan een
eigen creatieve draai is gegeven.
Het hof komt tot de tussenconclusie dat het
goed mogelijk is dat de totaalindrukken wel
overeenstemmen, maar dat er desondanks
geen of te weinig daadwerkelijk beschermde
elementen zijn overgenomen, zodat van
inbreuk geen sprake is. Het omgekeerde is
ook mogelijk: dat er veel verschillen zijn, maar
juist wel de auteursrechtelijk beschermde
elementen zijn overgenomen, wat tot gevolg
heeft dat er sprake is van inbreuk.
Het hof begint met de opsomming van de
punten van verschil, o.a.:
– een afwijkende voorgevel: geen steen maar
glas tot aan de grond
– een andere steensoort
– afwijkende kleuren
– het ontbreken van een kenmerkend
toiletraampje
– een afwijkende luifel boven de voordeur
De punten van overeenstemming zijn volgens
het hof o.a.:
– vormindeling en maatvoering van de woning
– positionering raamopeningen en
muurdammen
– de tussendorpels in de kozijnen op de eerste
verdieping
– maatvoering van de erker (doorlopend en
met fors overstek)
– handhaving van een luifel boven de voordeur
– het vierzijdige schild
– horizontale lijnen in de gevel
Al die punten van overeenstemming mogen B.
echter niet baten. Het hof vindt dat deze punten
allemaal veel gebruikt zijn in andere woningen,
banaal zijn of bouwtechnisch bepaald. Op
zichzelf kunnen deze elementen dan ook
geen bescherming genieten en zijn zij vrij om
overgenomen te worden. De combinatie van
al deze elementen zou wellicht kunnen duiden
op het maken van creatieve keuzes, zodat
de combinatie toch beschermd kan zijn. Dat
heeft B. niet toegelicht, zodat het hof daaraan
voorbijgaat.
Het hof komt dan ook tot de conclusie dat er
geen sprake is van auteursrechtinbreuk en dat
er geen dwangsommen verschuldigd zijn.
Bodemprocedure
Tussen B. en V. loopt op het moment van het
schrijven van dit artikel ook nog een gewone
procedure (bodemprocedure). Wellicht kan
B. daarin profiteren van het feit dat het hof in
dit kort geding iets beperkter heeft kunnen
kijken naar de gestelde inbreuk. Het hof kon
de executie van de dwangsommen immers
alleen laten doorgaan wanneer in alle ernst
niet getwijfeld kon worden aan de inbreuk. In
een gewone procedure kan de rechter ruimer
toetsen. Daarnaast kan B. nog beter trachten
te motiveren dat de gemaakte combinatie van
overeenstemmende elementen wel creatief is
en dat V. deze te veel heeft gekopieerd.
Of B. daarin zal slagen is de vraag. Het is wel
duidelijk dat V. gebruik heeft gemaakt van
de tekeningen en van veel elementen van
de Orion I en II. Op de vingers getikt door
de rechter heeft zij de woning V.1 nog verder
gewijzigd tot de woning V.2. De erker van
V.2 is anders vormgegeven en ook de losse
elementen zijn bijna allemaal – net even –
anders. B. voelt zich bestolen, maar ik kan mij
wel vinden in de uitspraak van het hof, dat
hier in (alle) ernst kan worden getwijfeld of de
woning V.2 inbreuk maakt op het auteursrecht
op de Orion woningen (I en II). Bij het ter perse
gaan van dit blad informeerde de advocaat
van B. mij dat de gewone procedure geen
doorgang vindt. Wij zullen dus niet weten wat
het eindoordeel van de rechter is in deze zaak.
Wat vindt u?
Ik ben benieuwd wat u van deze zaak vindt. Is
V. ook bij de woning V.2 te ver gegaan en lijkt
deze nog te zeer op de Orion woningen (en
de V.1)? Of is de V.2 te beschouwen als een
eigen ontwerp van V. en is er geen sprake van
inbreuk op auteursrecht? Stuurt u mij uw reactie
toe? Alvast veel dank!
nefkens@vandersteenhoven.nl
35 ArchitectuurNLTekst Ruby Nefkens, advocaat intellectueel eigendom, ICT, design, architectuur, kunst, media
1
2
3
4
34-35_ruby.indd 35 01-02-16 14:30
