op basis van EMVI-criteria (economisch meest
voordelige inschrijving).
Ontwerpgestuurd proces
De opdrachtgever hanteert hierbij een
selectiefase waarbij de aangemelde bedrijven
of consortia worden getoetst of ze voldoen
aan de opgestelde criteria. Daarna volgt
de gunningsfase waarbij op basis van de
ingediende offertes een toetsing op de
geformuleerde EMVI-criteria plaatsvindt.
Voor dit project gold een specifiek EMVI-
criterium ruimtelijke kwaliteit. Gevraagd werd
een aantoonbare werkmethode voor een
optimale toekomstige ruimtelijke kwaliteit;
samenwerking met de architecten van de
bruggen; inzicht in de samenwerking met
het IQ team en toegevoegde waarde bieden
voor de stad Nijmegen. Het ging kortom om
ontwerpgestuurd proces.
Winnaar van de aanbesteding werd de
combinatie i-Lent (Dura Vermeer en Ploegam).
Afgezien van de prijsaanbieding, waren de
voorstellen voor de coördinerende architect,
de methode van werken en de bijbehorende
overlegstructuur met de opdrachtgever
belangrijke argumenten.
Vier vuistregels
Terugkijkend waren voor de Nijmeegse
aanbesteding vier vuistregels te hanteren die
ook elders toepasbaar zijn. De eerste regel
was: Als je weet wat je wilt, schrijf het dan
niet alleen op maar maak een ontwerp. Het
rivierpark kent een aantal markante onderdelen
die in potentie dezelfde iconische werking
in zich hebben als de Waalbrug uit 1936. Om
de ideeën en ambities te bundelen zijn, op
voorspraak van het kwaliteitsteam, de kade en
de bruggen tijdens de voorbereiding – dus voor
de aanbesteding – uitgewerkt tot een voorlopig
ontwerp.
De architecten van de bruggen zijn met behulp
van een prijsvraag geselecteerd. Zo werden
de ambities vertaald in heldere ruimtelijke en
realistische voorstellen en wist aannemer al
voor de uitvoering waar hij aan toe was. De
inschrijvers werden verplicht om die architecten
te betrekken in het optimaliseren van het
ontwerpproces van de diverse onderdelen.
De tweede regel was: Vraag de aannemer
om een ontwerpproces te formuleren en
specifieke sleutelfunctionarissen aan te
stellen. In de zogenoemde processpecificaties
zijn, om tot een ontwerpgestuurd proces te
komen, een aantal eisen geformuleerd. Eén
daarvan was het ‘Plan van Aanpak ruimtelijke
kwaliteit.’ De aannemer wordt hiermee
uitgedaagd om bij de mooie vergezichten ook
het bijbehorende ruimtelijke ontwerpproces uit
te werken.
I-Lent kwam met een cyclisch ontwerpproces
waarbij ontwerpend onderzoek centraal stond.
De relatie tussen techniek en kwaliteit stond bij
elke tussenstap en/of ontwerpproduct centraal.
Het aanstellen van een coördinerend architect
met mandaat en specifieke functionarissen
voor de kritische ruimtelijke onderdelen zijn bij
een ontwerpgestuurd proces ook essentieel.
Steeds was er tijdens de uitwerking een
goed evenwicht tussen enerzijds techniek,
uitvoeringsaspecten en ruimtelijke kwaliteit
en anderzijds planning en budget en werden
beslissingen integraal genomen.
De derde vuistregel was: Formuleer gewenste
ontwerpproducten voor de aannemer. In de
proceseisen waren twee ontwerpproducten
opgenomen, de Visie Ruimtelijke Kwaliteit en
het Definitieve Ruimtelijke Inrichtingsplan, die
ter formele acceptatie aan het IQ-team moesten
worden aangeboden. Deze eis had als resultaat
dat de opdrachtnemer en de opdrachtgever
gezamenlijk alle elementen van het plan in
samenhang moesten ontwerpen, inclusief
de discussie over de kosten. De samenhang
van het hele plan was steeds leidend bij de
vervolgstappen in de uitwerking.
De laatste regel was: stel een kwaliteitsteam
in met een goed mandaat. Het kwaliteitsteam
speelde een sleutelrol in het bewaken van
de ruimtelijke kwaliteit, mede vanwege
het mandaat om bouwvergunningen te
verlenen. Maar ook door de aanwezigheid
van haar voorzitter bij de twee wekelijkse
bouwvergaderingen waarin de voortgang
van het ontwerpproces uitvoerig de revue
passeerde.
Bijzonder ontwerpproces
In het project Ruimte voor de Waal is vanaf het
begin naast de planning en het budget dus
ontwerpgestuurd gewerkt. De gemeente had
na de Planologische Kernbeslissing het besef
dat er een uniek onderdeel aan de openbare
ruimte van haar stad kon worden toegevoegd.
4 5
46ArchitectuurNL Tekst Jan Brouwer, Mathieu Schouten, Geert de Vries Fotografie Rutger Hollander
44-45-46-47_waalsprong.indd 46 23-01-17 11:26
