In een gebied met nieuwe natuur tussen de Oosterschelde en Zierikzee zou een oud boerderijtje
dienst gaan doen als vrijwilligershonk voor Natuurmonumenten. Een brand maakte echter een
onverwacht eind aan die plannen. De verzekeringsgelden kwamen beschikbaar om een nieuw
onderkomen te bouwen, dat uiteindelijk bestemd werd tot regiokantoor. Architectenbureau Rink
Tilanus stond voor de uitdaging om een passend onderkomen te ontwerpen, met een beperkt
budget en liefst onbrandbaar.
Voor Max Rink en Niels Tilanus stond al vrij snel vast dat een traditioneel gebouw met een
zadeldak, goten en raampjes niet zou passen in dit natuurlandschap. Wat wel zou passen was
een gebouw als een steen in het landschap. Dat steenachtig materiaal onbrandbaar is, was een
bijkomend voordeel. Belangrijk was dat het een sculpturale vorm zou zijn – zonder allerlei randjes
en bouwtechnische toevoegingen – en dat dak en wanden hetzelfde uiterlijk zouden hebben. Het
dak is namelijk een vijfde gevel waarop volop zicht is vanaf een aantal aangrenzende dijken.
Innovatieve weg
Al snel werd duidelijk dat een traditioneel betonnen gebouw niet paste binnen het beschikbare
budget. Rink en Tilanus stelden daarop voor om de innovatieve weg van thermisch isolerend
beton te gaan bewandelen en opdrachtgever
Natuurmonumenten ging daar enthousiast in
mee. ‘Van warm beton was al sprake in onze
studententijd en we wilden daar graag een
keer mee aan de slag’, vertelt Niels Tilanus.
Warm beton is beton met een isolerend
toeslagmateriaal, waardoor een monolithische
betonnen schil tevens de thermische schil
vormt. Daardoor zijn geen extra binnenbladen,
spouw en isolatiematerialen nodig. De
ontwikkelingen – in samenwerking met het
Cement&BetonCentrum – waren destijds
veelbelovend en het materiaal werd op Gevel
2015 gepresenteerd. Daarna bleef het echter
stil rondom de ontwikkelingen. Tezelfder tijd
werden ook de wettelijke Rc-waardes voor dak
en gevel verhoogd. Dit maakte toepassing van
isolerend beton lastiger.
‘Wij dachten dat de ontwikkelende partijen
graag zouden willen participeren in zo’n pilot.
Maar warm beton bleek duur en de betrokken
partijen dachten er nog niet klaar voor te zijn
om een volwaardig gebouw te maken. Wel
stelde Hans Köhne van Cement&BetonCentrum
ons voor aan een alternatieve leverancier:
Glasschuim BV, de vertegenwoordiger van het
Duitse Technopor in Nederland.’
Glasschuim
Glasschuim is een product uit gerecycled glas.
Glas gaat als poeder met toeslagstoffen de
oven in en komt er als een plak schuim weer
uit. Door afkoeling spat dat vervolgens in
brokken uiteen. De Nederlandse bouw kent het
product vooral als koudebrugonderbreking in
metselwerk (Foamglas). In Duitsland en België is het product in de vorm van brokken ook bekend
als isolerend funderingsmateriaal.
Technopor verwerkte glasschuim in beton en realiseerde er gebouwonderdelen mee en een villa in
Stuttgart. De isolatiewaardes van dat beton bleken dicht bij die van warm beton te liggen, terwijl de
gegevens voor statische berekeningen ook bekend zijn. Extra voordeel van dit isolerende beton is
1. Het kantoor van Natuurmonumenten bij
Zierikzee is alzijdig in het water gelegd. 2. Het
regiokantoor heeft een monolithisch stenen
uiterlijk. 3. Het dak in glasschuimbeton is in situ
gestort. Toepassing van een trilnaald verdichtte
het beton en gaf het gewenste esthetische effect:
door de trilling kwamen de brokken glasschuim
in het beton opdrijven. 4. Ook de wanden zijn
liggend gestort en op dezelfde manier afgewerkt
als het dak. 5. De hoeken zijn in verstek gemaakt
en afgekit.
2
3 4
5
15 ArchitectuurNL
Betoninnovatie
14-15-16-17_zierikzee.indd 15 21-01-19 15:57
