meer verschoof van techniek richting ontwerp.
Via het Muziektheater kwam hij bij het iLo:
‘Twee jaar lang, elke maandag kreeg ik een
studiedag en dat werd betaald door mijn
werkgever.’ Hij ervaarde die coaching alsof er
een schakelaar in z’n hoofd om ging, zegt hij.
‘Ik leerde opnieuw kijken. Ik was altijd heel erg
technisch bezig. Nu leerde ik denken vanuit
een visie en een concept, ik zag dat het om
een creatief idee ging als basis. Een lamp was
alleen maar de praktische noodzaak. Ik moest
mijn gevoel omzetten in een idee, een concept,
me losmaken van de techniek.’
Zelfstandig ontwerper
Die nieuwe manier van kijken beviel hem
zo goed, dat hij besloot om als zelfstandig
ontwerper verder te gaan. Sinds een jaar of vijf
is hij gevestigd als lichtontwerper. Hij werkt hij
nog steeds graag voor de cultuurwereld, die
hij in het Muziektheater goed leerde kennen.
Maakt lichtontwerpen voor theater, opera en
ballet en werkt graag met kunstenaars aan
installaties of performances. Architectuur
komt af en toe ook langs. In 2012 maakte
hij PixelFlow, een lichtkunstwerk tijdens het
Amsterdam Light Festival voor de ‘saaie’
achterkant van het Amsterdamse stadhuis.
Ook de interieurverlichting van de Oude
Kerk in Amsterdam is sinds een paar jaar in
zijn handen. ‘Die was heel standaard verlicht
met tl-balken. Lelijk en traditioneel. Voor
een kunstproject van Germaine Kruip heb
ik dat er allemaal uit laten halen. De kerk
werd weer terug gebracht naar z’n originele
staat. Daarna heb ik de binnenverlichting
onzichtbaar aangebracht, veel intelligenter. De
leesbaarheid van de kerk, van de plafonds is nu
veel beter. Je ervaart veel meer kerk. Maar je
ziet niet dat er licht op staat, het licht beweegt
mee met het daglicht.’ De Oude Kerk nodigt
regelmatig kunstenaars uit om een installatie te
verzorgen, en Van der Horst wordt er dan vaak
bij betrokken voor het licht. ‘Mooie projecten,
buiten mijn comfortzone. Soms is het heel low-
tech, het gaat tenslotte om de belevenis.’
Scheepvaartmuseum
Mooi project: het aftelmoment tijdens oud op
nieuw in 2016-17 bij het Scheepvaartmuseum in
Amsterdam, Van der Horst werd gevraagd voor
de belichting van een serie stalen vormen die
waren opgesteld. Een spektakel en superleuk
om te doen, kijkt hij terug: ‘Tientallen lichtcues
gedurende 18 minuten muziek’. Lichtontwerp
is deels een technisch vak, maar het gaat hem
vooral om het gevoel dat je kunt overbrengen
met licht. Van der Horst: ‘Ik heb muziek nodig,
de dynamiek van het spel, dan komt er vanuit
emotie, associatie en ritme vanzelf een beeld.
Dan verschijnt er op papier al snel een abstract
lichtconcept, in de vorm van pijltjes en kleuren.
Het is een gevoel dat zich vertaalt in een
lichtbeeld. Dat beeld is dan de start van het
lichtontwerp.’
6. De interieurverlichting van de Oude Kerk in
Amsterdam is sinds een paar jaar in handen van
Wijnand van der Horst. De leesbaarheid van de
kerk, van de plafonds is nu veel beter. 7 en 8.
De iLo expositie ‘Artificial light paradise’, in 2015
in Amsterdam Tolhuistuin, toont de subtiele
complexiteit van het licht door het onderzoeken
van zijn esthetische, sferische, emotionele en
fysieke kwaliteiten. De interactie van licht op
het menselijk lichaam door het creëren van
zintuiglijke ervaringen staat centraal. Van der
Horst toonde er de installatie lluminated Colours.
9. Bij het Muziektheater Amsterdam werkte
Van der Horst als lichtontwerper voor vele
voorstellingen, op de foto: Ringetje, familieopera
2012.
9
35 ArchitectuurNL
Instituut Lichtontwerpen iLo
Instituut Lichtontwerpen werd ruim 10 jaar geleden opgericht door lichtontwerper Henk van der
Geest om een plek te creëren voor onderzoek, kennisuitwisseling en experiment rond het vak
lichtontwerpen. Niet de techniek, maar de inhoudelijke, artistieke, esthetische en emotionele kant
van licht staat centraal. Het iLo biedt de mogelijkheid om individuele coachingstrajecten te volgen.
Daarnaast organiseert het iLo workshops, lezingen, excursies en expertmeetings.
Het iLo wordt gerund door een kernteam van vijf lichtontwerpers op vrijwillige basis. Het team
bestaat uit Henk van der Geest, Isabel Nielen, Maarten Warmerdam, Wijnand van der Horst en
Bastiaan Schoof. Isabel Nielen: ‘Kennisontwikkeling en het professionele discours zijn belangrijk.
Het iLo is een plek waar je vragen kunt stellen en onderzoek kunt doen zonder afgerekend te
worden. Dat is voor ons een belangrijk aspect, kennis delen gaat niet zonder vertrouwen. Je
kunt pas zaken bijleren als je kunt toegeven dat je dingen niet weet en vrijuit vragen kunt stellen.
In de professionele praktijk kan dat vaak niet.’ Inmiddels hebben behalve lichtontwerpers ook
vormgevers en kunstenaars de weg naar het iLo gevonden. Het iLo manifesteert zich vooral op het
gebied van theater-, museum- en architectuurverlichting en led-technologie.
Naast het iLo bestaat sinds 2017 ook Lichtontwerp Nederland (zie ArchitectuurNL 6-2017).
Lichtontwerp Nederland is onderdeel van de Nederlandse Stichting voor Verlichtingskunde. Zowel
het iLo als Lichtontwerp Nederland vinden het belangrijk dat het belang van kwalitatief goed
lichtontwerp gepromoot en gestimuleerd wordt. De twee organisaties zijn aanvullend, vindt Isabel
Nielen, één van de initiatiefnemers van het iLo.
Zie: www.lichtontwerpen.nl en www.lichtontwerpnederland.nl
32-33-34-35_licht.indd 35 21-01-19 14:43
