Architect René van Zuuk had altijd al belangstelling voor architectuur en techniek. Hij studeerde
destijds dan ook bouwproductietechniek in plaats van architectuur en was zeven jaar lang als
hoogleraar aan de TU in Eindhoven verbonden waar hij architectural engineering doceerde. ‘Wat
mij altijd al interesseerde, was de vraag wat de mogelijkheden van de techniek zijn. Wat gebeurt
er als je als architect van techniek en materiaal uitgaat in plaats van dat je de vorm als vertrekpunt
neemt.’
Een goed voorbeeld hiervan is Psyche, een villa die René van Zuuk Architects begin jaren negentig
bouwden in Almere. Voor dit gebouw gebruikte hij dakplaten als gevelelementen omdat die
goedkoop waren en goed isoleerden. De consequentie van deze keuze was dat hij de complete
maatvoering van dit huis moest baseren op dakplaten, maar Psyche had – behalve materiaal als
uitgangspunt – (nog) maar weinig te maken met 3D-snijtechniek.
Afscheidstentoonstelling
De aanzet tot toepassing van 3D-snijtechniek in architectuur, was zijn afscheidstentoonstelling
over 3D-printen aan de TU Eindhoven in 2010. De tentoonstelling ging in op de vraag of en hoe
3D-printen de wetmatigheden van architectuur nu en in de toekomst zou gaan veranderen.
‘Simpel gezegd komt de meeste architectuur
neer op stapelen van materialen. Je stapelt
de verschillende elementen op elkaar en zo
ontstaan gebouwen. Je moet de wetmatigheid
van de te stapelen materialen nauwgezet
volgen anders stort een gebouw in elkaar.’
Op het moment dat je als architect gaat
printen, krijg je volgens Van Zuuk te maken
met heel andere wetmatigheden. ‘Complexe
organische vormen die bij conventioneel
stapelen onmogelijk of onbetaalbaar zijn, zijn
bij 3D-printen in theorie geen issue meer.
Wat dat betreft is die techniek veelbelovend
voor de toekomst, maar vandaag de dag is
het productieproces nog enorm traag en
omgekeerd evenredig met precisie.’
Betonprinter
Van Zuuk verwijst in dit verband naar de
TU Eindhoven waar bouwkundestudenten
experimenteren met een betonprinter. Dat
apparaat print een soort betonnen worsten
waarmee de architecten in spe hun vormen
maken. ‘Als je die worst 2 millimeter dik maakt
om zo een strakke muur te bouwen, dan staat
de printer bij wijze van spreken een hele week
te printen. Als je wilt opschieten en kiest voor
worsten van 5 centimeter, dan gaat het printen
weliswaar sneller, maar krijg je niet de verfijning
die je hebben wilt.’
Een ander probleem is volgens Van Zuuk
dat het meest logische materiaal dat voor
printen gebruikt gaat worden (gewapend)
beton is. ‘En het lastige daarvan is dat als je de
betonconstructie geprint hebt, je het materiaal
aan de binnen- of buitenkant nog moet isoleren en afwerken. Dat maakt het hele productieproces
alleen maar trager. Waar zit dan de winst? Ik denk dat het zeker nog 20 jaar duurt voordat
3D-printen in architectuur probleemloos toepasbaar is en als architect kan je uiteraard niet zo lang
wachten met je projecten.’
1. Prijsvraagontwerp voor een multiculturele
Weerwaterkapel in Almere. 2. Prijsvraagontwerp
War in Heaven voor een folly in Londen. 3.
Tip of the Iceberg, prijsvraagontwerp voor
Governor’s Island, New York. De keuze voor
EPS als basismateriaal werd ingegeven door de
eigenschappen van het materiaal. Het is een
thermoplast en dus met een gloeidraad snel en
gemakkelijk in alle denkbare vormen te snijden.
4. Op zoek naar de optimale productiemethode
en -vorm bedachten Van Zuuk cs dat als je een
rechthoekig blok piepschuim onder een bepaalde
hoek naar binnen toe in steeds kleinere ringen
snijdt, je segmenten maakt die je in omgekeerde
volgorde kunt stapelen tegen 0 procent snijafval.
2
3
4
41 ArchitectuurNL
NIEUWE TECHNIEK
40-41-42-43_renevanzuuk.indd 41 27-03-17 16:33
