10 11
Piepschuim
Van Zuuk ging daarom op zoek naar een
computergestuurde techniek die vandaag
de dag al wel toegepast kan worden. Zo
kwam hij uit op piepschuim (EPS) en een
computergestuurde 3D-schuimsnijder. Deze
techniek wordt naar zijn zeggen al volop
gebruikt in de jachtbouw. Daar snijden ze
halffabricaten die nabewerkt worden met een
frees. Het schuimsnijden is dus een bewezen
betrouwbare technologie die alom beschikbaar
is.
Een bewijs van de mogelijkheden van
gebouwen ontwerpen en produceren
volgens 3D-snijtechniek is momenteel te
zien in cultureel centrum KAF (Kunstlinie
Almere Flevoland) in Almere. René van Zuuk
Architects laat hier zeven door het bureau
ontworpen projecten zien die gemaakt zijn
met deze techniek. De getoonde projecten zijn
ontwerpen die Van Zuuk indiende voor diverse
prijsvragen. Drie van de zeven projecten vielen
in de prijzen. Het zijn de Weerwaterkapel aan
het Weerwater in Almere, De Koperen kamer,
een paviljoen op Fraeylemaborg in Slochteren
en Re-Settle, een (nood) woningbouwproject
voor asielzoekers. De Koperen Kamer is
inmiddels gerealiseerd. Re-Settle was als
prototype te zien op de Dutch Design Week en
de Weerwaterkapel is nog niet uitgevoerd.
Vormvrijheid
De keuze voor piepschuim (EPS) als
basismateriaal werd voornamelijk ingegeven
door de eigenschappen van het materiaal. Het
is een thermoplast en dus met een gloeidraad
snel en gemakkelijk in alle denkbare vormen
te snijden. Naast vormvrijheid is het mooie van
piepschuim elementen volgens Van Zuuk dat je
ze aan de buiten- en binnenkant kunt afwerken
met materialen als polyurea (een slagvaste
kunststof), acrylic one (een watergedragen
harssysteem), spuitbeton of stukmateriaal.
‘Dan zou je brandwerende, zelfdragende
sandwichpanelen kunnen maken die je als
constructief of zelfdragend gevelelement kunt
toepassen. Voor al die afwerktechnieken geldt
overigens dat als je een vierkante doos van
EPS wilt maken, 3D-schuimsnijden nutteloos
is. De toegevoegde waarde van 3D-snijden
komt alleen tot uitdrukking als je uitzonderlijke
vormen wilt maken die met conventionele
materialen en technieken zeer lastig te
realiseren of vrijwel onbetaalbaar zijn.’
En dat vindt Van Zuuk dan ook het mooie van
3D-schuimsnijden. Het gaat snel, geeft een
enorme vormvrijheid en is met alle denkbare
verspuitbare materialen af te werken. ‘Als je
aan de buitenkant bijvoorbeeld een toplaag
aanbrengt met ijzervijlsel, dan gaat die laag
roesten en lijkt het gebouw opgetrokken uit
cortenstaal. Maar je kunt ook denken aan
steenstrips, mozaïektegeltjes of om het even
welk stukmateriaal in welke kleur dan ook.’
Leerschool
Gebouwvormen met een 3D-snijmachine
realiseren, bleek ook een interessante
leerschool voor René van Zuuk en zijn collega’s.
Eerst bouwden ze zelf een computergestuurde
snijmachine om te experimenteren,
maquettes te snijden en de mogelijkheden te
onderzoeken. Het gevoel dat je van piepschuim
ook sandwichpanelen kon maken, ontstond al
heel snel. EPS optimaal snijden, bleek een heel
ander verhaal.
‘We maakten met de snijmachine uit een groot
blok piepschuim bij wijze van experiment een
eerste gewelf. De vorm op zich was prachtig,
maar leverde een gigantische berg snijafval op.
Dat was voor mij een volstrekt onacceptabel
gegeven: 90 procent afval produceren om 10
procent gebouwelementen te maken, is niet
meer van deze tijd. Met zoveel productieafval
wordt 3D-schuimsnijden nooit een acceptabele
productietechniek.’
Hij legt uit dat het hem niet eens om de
materiaalprijs of het milieueffect te doen was.
Piepschuim kost zowat niks en EPS is volledig
herbruikbaar. ‘Wat wrong, was de gedachte van
nodeloos veel afval creëren. Dat was niet wat
me voor ogen stond.’
0 procent snijafval
‘Op zoek naar de optimale productiemethode
en -vorm bedachten Van Zuuk cs op een
geven moment dat als je een rechthoekig blok
piepschuim onder een bepaalde hoek naar
binnen toe in steeds kleinere ringen snijdt,
je segmenten maakt die je in omgekeerde
volgorde kunt stapelen tegen 0 procent
snijafval. ‘Denk maar aan die plastic tonnetjes
waar kinderen op het strand mee spelen; ze
passen in elkaar en als je ze omdraait, kan je er
een toren van stapelen.’
De Weerwaterkapel is volgens eenzelfde idee
van materiaaloptimalisatie ontworpen. Uit de
rechthoekige blokken piepschuim sneed Van
Zuuk steeds kleinere gebogen segmenten
die hij achter elkaar plaatste. ‘Weliswaar is het
percentage snijafval in dit project groter dan
nul, maar door flink wat gepuzzel hebben we
het toch zo klein mogelijk gehouden.’
43 ArchitectuurNLTekst Peter de Winter Beeld René van Zuuk Architects
40-41-42-43_renevanzuuk.indd 43 27-03-17 16:33
