Herinnering,
verstilling en
betekenis
De Hollandsche Schouwburg aan de Plantage Middenlaan
in Amsterdam was tijdens de Tweede Wereldoorlog het
centrum van waaruit de Joodse bevolking van Amsterdam
werd gedeporteerd naar Duitsland. Het Joods Historisch
Museum wil de plaats nieuwe betekenis geven, als
herdenkingsruimte annex Shoah Museum. Maarten van
Kesteren maakte als afstudeeropdracht een ontwerp voor
de transformatie tot een ontroerende en sfeervolle plek die
ruimte biedt aan herinnering en verstilling. Hij studeerde
hiermee summa cum laude af aan de TU Delft.
Sommige plekken kaderen gebeurtenissen
zo in dat er ontroerende momenten kunnen
ontstaan. Op zo’n moment vindt een
gebeurtenis plaats, waarbij de plaats de
gebeurtenis kracht bij zet. Dat fascineert
mij. Zelfs dagelijkse rituelen, zoals dineren
in avondlicht of het lezen van een boek in
een vensterbank, kunnen momenten van
verwondering worden binnen een goed fysiek
kader.
In mijn studio start ik mijn werk met het
inbeelden van dergelijke momenten. Het zijn
gebruiksscenario’s binnen omgevingen van
geluid, textuur, temperatuur, licht, herinnering
en mythe. Deze momenten probeer ik te
beschrijven in korte teksten. De teksten dienen
als uitgangspunt, en deels ook als hypothese
en presentatiemiddel van het architectonisch
ontwerp. Door het intuïtief beschrijven en
vervolgens het rationaliseren, bespreken,
visualiseren en herschrijven van de verbeelde
momenten is het mogelijk om aan de atmosfeer
van een plek te werken, zonder gebonden
te zijn aan vooringenomen standpunten
over vorm. Het is een holistisch alternatief
voor de formalistische benadering die de
architectuurpraktijk lijkt te overheersen.
Hollandsche Schouwburg
Dit artikel gaat dieper in op een ontwerp
waarin deze fascinatie en werkwijze naar voren
komen: een voorstel voor een herdenkingsplek
en Holocaust museum in Mokum. Als toenmalig
architectuurstudent aan de TU Delft werd ik
door mijn docent Hielkje Zijlstra benaderd met
1. Mokum. Tramhalte en entree Hervormde Kweekschool. 2. Plattegrond. De Plantage Middenlaan met
de tramhalte, links de Hervormde Kweekschool en rechts de Hollandsche Schouwburg. 3. Plantage
Middenlaan. De tramhalte en Hollandsche Schouwburg.
1
52ArchitectuurNL
52-53-54-55_master.indd 52 27-03-17 16:13