8 97
Ontroering, betekenis en harmonie
Ik wil hier een toelichting geven op het afstudeerproject van Maarten van Kesteren, de wijze
waarop hij gewerkt heeft en hoe ik hem daarin heb mogen begeleiden. Naast mij waren nog twee
begeleiders betrokken. Patrick Healy vormde vanuit de onderzoekskant een onuitputtelijke bron
van kennis en is zeer goed in staat de abstractie van betekenis vanuit de historische gelaagdheid
van de plek en opdracht aan de orde te stellen. Engbert van der Zaag stimuleerde Maarten de
materiële expressie van het project te optimaliseren. Afstuderen is dus teamwork. Bijzonder daarbij
is dat Maarten op een heel zelfstandige wijze aan een uiterst complexe opdracht heeft gewerkt.
Door zijn vermogen om zich geheel in te leven in de plek en opgave is het eindresultaat ontstaan
dat tot in alle vezels ontroering, betekenis en harmonie uitstraalt.
Vanuit een eerdere samenwerking met Ties van Dijk van Vola rees de vraag om de opgave voor
het Shoah museum te Amsterdam in de voormalige Hollandsche Schouwbrug te agenderen als
afstudeeropdracht. In een reguliere afstudeerstudio met 12 studenten komt een dergelijke opdracht
niet tot zijn recht. Daarom heb ik voorgesteld dit in het Explorelab, op individuele basis door één
student te laten oppakken. Dat werd Maarten die ik kende vanuit een eerder project.
Maarten heeft de Hollandsche Schouwburg samen met de tegenoverliggende kweekschool en de
tramhalte ontworpen tot een centrum van herinnering, verstilling en betekenis. Door diepgaand
onderzoek te doen naar Mokum, de joodse geschiedenis en de betekenis van deze locatie voor de
stad is hij tot de ziel van de opgave doorgedrongen. Dit onderzoek vormde de drager voor het
ontwerp op alle niveaus. Hierdoor was Maarten in staat de locatie en het reële programma in zijn
ontwerp te synthetiseren. Door de bestudering van veel literatuur, ervaringen vanuit excursies,
gedachtewisselingen met de huidige museumdirecteur en met overlevenden van de Shoah, heeft
hij de opdracht om een plaats van herinnering en informatie te creëren in zijn ontwerp weten te
vangen. Het ontwerp is op alle schaalniveaus doorgedacht, verbeeld en in staat om te ontroeren.
Wat ik als bijzonder heb ervaren in het proces met Maarten is dat ieder document van logboek
tot en met de eindpresentatie een niveau van perfectie uitstraalde die bij een opdracht als deze
essentieel zijn. Hij bereidde iedere afspraak zorgvuldig voor, zodat we de zaken die er toe deden
goed konden bespreken. Mede dankzij het reisbudget van Vola en de medewerking vanuit het
Joods Historisch Museum is er een project ontstaan dat een grote mate van realiteit in zich bergt.
De meeste moeite heeft het Maarten gekost om de mate van gevoeligheid die in het ontwerp zitten
tot uiting te brengen in zijn tekeningen. Een ontwerp als dit zou gerealiseerd moeten worden om de
kracht er van echt te kunnen ervaren. Het was voor mij een voorrecht om Maarten in dit project te
kunnen begeleiden, waarbij ook ik veel geleerd heb. Dat is de kracht van meester onder meesters.
Hielkje Zijlstra TU Delft, Heritage & Architecture, afstudeerbegeleider Architectuur (hoofdmentor)
10
55 ArchitectuurNL
52-53-54-55_master.indd 55 27-03-17 16:13
