de zwaardere doelgroep blijkt in de praktijk ook
niet iedereen in het restaurant te eten. Enkele
informele ontmoetingsruimten zijn nu in gebruik
als gemeenschappelijke eetkamer voor een
afdeling.’
Los van een Programma van Eisen is intensief
samenwerken met de zorgmedewerkers
essentieel om tot een goed ontwerp te komen,
zegt Sas. ‘Domotica wordt steeds belangrijker
in deze sector. Comfort, maar ook veiligheid
van bewoners en personeel is essentieel. Ook
de facilitaire zaken zijn belangrijk: materialen
moeten goed te onderhouden zijn. Je wilt geen
bandensporen van rolstoelen, geen muren die
na één dag beschadigd zijn door stuurfoutjes
met karren en rolstoelen. Anderzijds wil je ook
voorkomen dat het één grote bumpertoestand
wordt.’
Geen standaard zorgoplossingen
Healing environment: hij vindt het een hele
mooie term maar hij had er een paar jaar
geleden nog nooit van gehoord, zegt Niels
van Eijk, van bureau Van Eijk van der Lubbe.
‘Wij hadden tot voor kort nog nooit voor de
zorgsector ontworpen.’ Twee jaar geleden
klopte Axion Continu aan met de vraag het
interieur te ontwerpen voor een zorghotel in
Utrecht. Van Eijk: ‘Wij vinden het leuk als er
iets nieuws op ons pad komt, zoals deze vraag.
Het voordeel van die onbekendheid is ook dat
we niet in een vast stramien, in de standaard
zorgoplossingen denken.’
Het skelet van voormalig verzorgingshuis
Albert van Koningsbruggen (bouwjaar 1974)
bleef staan. Architectenbureau DiederenDirrix
tekende voor de nieuwe architectuur, Van Eijk
en Van der Lubbe ontwierpen het interieur.
Najaar 2018 werd zorghotel Domstate
opgeleverd.
Uitgangspunten voor de opgave waren:
hoteluitstraling tenzij, buiten de lijntjes kleuren,
buiten en groen naar binnen brengen en
revalidatie is topsport. Hoe hebben ze dat
ingevuld? Van Eijk: ‘Revalidatie vindt niet alleen
plaats in de daarvoor bestemde behandelzone.
Het hotel is natuurlijk aangepast op
rolstoelgebruik, maar we hebben bewust niet
álle ongemakken weggenomen. De grote boze
buitenwereld komt ook een beetje binnen.
Zo wen je eraan dat niet alles is aangepast
of handig is, want dat is het straks ook niet.
Het buffet is aangepast op rolstoelen, maar
de bar niet. In een café heb je ook geen bar
op rolstoelhoogte.’ Er zijn verschillende zones
gemaakt, afhankelijk van het gebruik. ‘In de
keuken komen alleen werknemers, dan is de
revalidatie/topsport-insteek niet nodig.’
Vier sterren = spionnetje
De opdrachtgever wilde graag de uitstraling
van een viersterrenhotel. Van Eijk: ‘We
ontdekten dat in de hotelbranche dan
bijvoorbeeld een spionnetje in je kamerdeur
verplicht is. Wij hebben er onze draai aan
gegeven door vijf spionnetjes in elke deur te
maken: boven elkaar, altijd bereikbaar. Of je nu
in een rolstoel zit of niet, je kunt altijd zien wie
er voor de deur staat.’
Het ontwerpteam ging op snuffelstage
in andere woon-zorgcomplexen van de
opdrachtgever. Van Eijk: ‘Je ziet direct wat je
anders wilt, maar je stoot ook je neus. Niet alles
kan in de praktijk.’ De wens voor tapijt op de
hotelkamers, om een warmere en huiselijke
sfeer te creëren en ver te blijven van het
standaard marmoleum, matchte bijvoorbeeld
niet met de kleine wieltjes van de tilliften.
Het standaard zorgmeubilair dat hij in alle
collecties zag, vond hij eigenlijk zonder
uitzondering lelijk, zegt Van Eijk. ‘In alles: de
vorm, de materialen, de kleuren, de gekozen
houtsoort.’ De bestaande wastafelmeubels
bijvoorbeeld: een gruwel, volgens de
ontwerpers. ‘Zó verschrikkelijk lelijk. Maar je
moet er natuurlijk wel met je rolstoel onder
kunnen rijden.
We hebben ze uiteindelijk zelf getekend en uit
laten voeren: in materialisering en vorm heel
anders dan wat gebruikelijk is in deze wereld.’
Ook de stoelen voor kamers en restaurant
komen uit een gewone collectie, die werd
aangepast op de behoefte. ‘We hebben de
stoelen iets hoger laten maken. Dit heeft de
luxe uitstraling, die we zochten.’
Mooi nieuw product
Opvallend in de hotelkamers: een doorlopende
buis die zich over een wand van de hotelkamer
slingert. Daaraan kunnen objecten aan leren
riemen hangen, als een spiegel, een headbord
of een kastje. ‘Die stang kun je gebruiken voor
steun. Die riemen geven je de vrijheid om zelf
te bepalen waar je die spiegel bijvoorbeeld
wilt hebben.’ De leren riem keert ook terug
als handgreep aan alle kastjes en deuren in
de kamer en in een variant bij de buitendeur
van elke kamer: ‘Een klink vastpakken en
naar beneden drukken is moeilijk als je in
een rolstoel zit. Dit is een lange leren greep.
Helemaal geen hogere wiskunde, maar het
werkt uitstekend. Je kunt de deur dicht doen
terwijl je naar buiten rijdt. Dat is een mooi nieuw
product dat we hiervoor hebben ontwikkeld.’
Niels van Eijk: ‘Ik ben er trots op dat we ver
zijn gebleven van de zorguitstraling die veel
producten in deze wereld hebben. Onze
opdrachtgever stond er ook voor open, dat is
natuurlijk belangrijk. En we zijn binnen budget
gebleven.’
Aan- en inklikken
Ook Abrahamse De Kock Architecten wilden
een healing environment ontwerpen voor
zorghotel Aafje in Rotterdam, onderdeel van het
Maasstadziekenhuis. Bram Peter Abrahamse:
‘Aafje was in 2011 met 121 kamers, één van
de eerste grote zorghotels van Nederland.
De opdrachtgever wilde een 4-sterren
hoteluitstraling, eigenlijk dat niets refereerde
aan de zorg, maar het moest wel voldoen aan
alle eisen voor het verlenen van die zorg.’
Het ontwerpteam bestond, naast uit architecten,
uit deskundigen op het gebied van hotellerie en
zorg. Op het eerste gezicht lijkt het te gaan om
Het HOtel is natuurlijk
aangepast Op
rOlstOelgebruik, maar
we Hebben bewust
niet álle Ongemakken
weggenOmen.
15 ArchitectuurNL
12-13-14-15-16-17_zorghotels.indd 15 27-03-19 15:25