ArchitectuurNL 03 2016 - pag. 12

Learning by doing
Architect Dieter Dettling uit Amersfoort wil – samen

met een nog op te richten Community of Practice – eind

2017 zijn eigen jaren 30 woning stapsgewijs omgebouwd

hebben tot een biobased en nul-op-de-meter woning.

Vereiste daarbij is dat alle verwerkte materialen makkelijk

demontabel zijn en zonder kwaliteitsverlies te bewaren om

elders hergebruikt te kunnen worden.

Dieter Dettling wil het uiterste van wat mogelijk
is laten zien op het gebied van milieuvriendelijk
duurzaam (ver)bouwen. Hij denkt dat de
bouwwereld met het oog op de energietransitie
veel verder moet gaan dan wat doorgaans
onder duurzaam renoveren wordt verstaan.
Hoe is deze purist (zoals velen hem noemen)
op dit idee gekomen?
Dettling groeide op in Freiburg im Breisgau. Deze
Duitse stad staat tegenwoordig internationaal
bekend als the green city. Het was een van de
eerste steden waar het ‘groene denken’ in een
stroomversnelling kwam en de plek waar de
Grünen hun opmars maakten. Dat alles anders
moet, is hem dus met de paplepel ingegoten.
Dettling bestempelt zichzelf als ambassadeur
voor het milieu en wil de partijen in de bouw
die al op het randje staan om biobased aan de
slag te gaan, maar nog aarzelen, een duwtje
in de rug geven. En daarom stelt hij zijn huis
als proeftuin en oefenobject ter beschikking.
‘Mijn huis moet het eerste biobased, circulair en
volgens NOM [nul-op-de-meter] gerenoveerde
jaren 30-pand in Nederland worden’, zegt
Dettling. ‘Ik zou graag zien dat er via een
Community of Practice een gevarieerde mix
aan biobased materialen wordt toegepast.
Daarom heb ik dit project het ‘Patchwork-house
natuurlijk anders’ gedoopt.

Monitoren
Via zijn huis wil de architect ook onderwijs-
en kennisinstellingen de kans bieden om
het project op hun eigen deelgebieden
wetenschappelijk te onderzoeken, te

begeleiden en te monitoren. Een interessant
voorbeeld vindt Dettling, is de vraag hoeveel
duurzamer – kijkend naar de ecologische
footprint – biobased renoveren is in vergelijking
met een standaard aanpak. Dit zou volgens
hem onderzocht kunnen worden via een Life
Cycle Assessment.
Daarnaast wil de architect innovatieve zeer
duurzame producten een kans geven zich
bouwkundig en installatietechnisch in de
praktijk te bewijzen. Denk hierbij aan bio-
composiet ter vervanging van een betonnen
fundering of bio-bitumen ter vervanging van
een traditionele dakbedekking. Ook wil Dettling
informatiedagen organiseren voor het publiek.
Zo hoopt hij bouwpartijen, maar ook andere
huiseigenaren te inspireren.

CoP en planning
Om bouwpartijen gestructureerd met dit
project aan de slag te laten gaan, heeft de
Amersfoortse architect het plan opgevat om in
samenwerking met kennisinstelling SBRCURnet
een zogenoemde Community of Practice op te
richten. Als directievoerder wil hij samen met
een aantal partijen een kernteam formeren dat
een plan van aanpak opstelt en een roadmap.
Zo kan hij gestructureerd en binnen duidelijke
kaders gaan werken aan de gestelde doelen.
Zijn ‘go no go’ – stip op de horizon heeft
Dettling eind augustus gezet. Dan hoopt hij na
een grondige inventarisatie een goed beeld te
hebben of zijn project wat manuren, materialen
en extra kosten (kennisdeling en opleiding)
betreft een haalbare kaart is.

Uitvoeringsfase
De uitvoeringsfase heeft hij in twee hoofdfasen
opgesplitst. Dat heeft mede te maken met
afspraken binnen zijn familie. Het is de
bedoeling het huis eerst van een extra
slaapkamer te voorzien en er zo lang mogelijk
in te blijven wonen. Ook tijdens de verbouwing.
In de periode september/oktober 2016 wil
Dettling daarom als eerste het dak van zijn
woning vervangen. De bouwvergunning
hiervoor is al ingediend en goedgekeurd.
Tijdens fase 2 (april t/m juni 2017) wil hij de
begane grond in gedeelten aanpakken.
Overigens is Dettling nog op zoek naar derden
die zijn project financieel willen steunen.

Hoe werkt een CoP?
Een CoP bestaat uit een kernteam en diverse
werkgroepen die als doel hebben om met
elkaar aan de slag te gaan in een concreet
bouwproject; volgens het zogenoemde
learning-by-doing principe. SBRCURnet
projectmanager Natalie Prinsen: ‘De CoP
Biobased Bouwen brengt professionals uit de
bouw bij elkaar die graag met het biobased
bouwen aan de slag willen. Dit kunnen zowel
architecten, (bouwfysisch) adviseurs als
aannemers zijn. De woning van Dieter vormt
dan de praktijkoefening. Voorwaarde voor
een CoP is dat er met regelmaat een meeting
plaatsvindt waarbij alle geleerde lessen en
ervaringen met elkaar gedeeld worden om het
bij toekomstige projecten nog weer slimmer en
beter te kunnen aanpakken.’