composieten; er zijn bamboetoepassingen
met 3D-printen. Na vermaling kan bamboepulp
zelfs worden verwerkt tot papier en superzacht
textiel, denk aan de Bamigo slips. ‘Er is dus nul
afval.’
Poor man’s timber
Op mondiale schaal wordt bamboe ingezet
om ontbossing tegen te gaan. Van der Lugt:
‘Een bamboeplantage van tien hectare levert
twintig kuub bouwmateriaal op. De 250 miljoen
hectare die tropische landen jaarlijks moeten
beplanten om de ontbossing tegen te gaan,
levert 7000 miljoen kuub bouwmateriaal op,
genoeg voor 350 miljoen sociale woningen.’
Toch kampt bamboe gek genoeg met een
imagoprobleem. ‘Het wordt altijd gezien als
een woekerend onkruid, wat sommige soorten
ook zijn. Er zijn meer 1500 soorten, waarvan
er slechts een handjevol geschikt is voor de
productie van bouwmaterialen.’ In Azië wordt
bamboe gezien als het poor man’s timber.
‘Mensen willen daar een huis van steen, of
anders beton. Maar ik heb gezien op Java dat
na een aardbeving juist de bamboehuizen nog
stonden, terwijl de starre betonbouw volledig
was verwoest.’
Strandtheater
Toepassingen van de gehele bamboestam
zoals in Azië, is in Westerse architectuur
nauwelijks mogelijk door verschil in klimaat.
‘Behalve bij tijdelijke architectuur zoals een
paviljoen’, zegt Florian Bolle, projectarchitect
van Studio Akkerhuis. Op het strand bij
Noordwijk wordt deze zomer voor de tweede
keer een theatertent gebouwd van twintig
meter doorsnee. Voor de constructie, tribune
en zitbanken voor ongeveer 250 bezoekers
zijn 5800 bamboestammen gebruikt van
verschillende lengte; de langste was bijna zes
meter. ‘Voordeel van bamboe is dat het sterk
en een klein beetje buigzaam is, waardoor
het harde zeewindstoten goed kan opvangen.
Bovendien is bamboe lichtgewicht, wat scheelt
bij het opzetten van de tent door vrijwilligers
en bij transport naar de opslag. Elke stam kan
door één persoon worden gedragen. Het is
de bedoeling dat de tent minimaal vijf jaar kan
worden gebruikt.’ Voor de constructie werd de
techniek van Aziatische steigerbouw gebruikt.
‘De verbindingen zijn met nat touw, dat strak
krimpt tijdens het drogen.’ De uitdaging met
bamboe is dat er van begin tot uiteinde van
de stam een taps verloop zit van 10 tot wel 15
procent. ‘Daarmee hebben we in het ontwerp
rekening moeten houden.’
Certificering
Bij permanente architectuur in Europa wordt
bijna hoofdzakelijk gebruik gemaakt van
engineered bamboo oftewel bamboe dat is
bewerkt. Bamboestammen worden verzaagd
tot smalle strips en gekookt, zodat het geen
water opneemt en niet meer kan rotten.
Vervolgens wordt het verlijmd en geperst tot
rechte balken en plaatmateriaal, dat de kracht,
stijfheid en dichtheid heeft van hardhout
maar veel elastischer is. ‘In Madrid Airport van
architect Richard Rogers zit ongeveer 200
duizend vierkante meter bamboehout.’ Bamboe
kan worden verwerkt tot plaatmateriaal, balken
en laminaat. Waar het nog aan ontbreekt zijn
certificaten. De verwerking van bamboe is
complex, wat bovendien de kosten opdrijft.
‘Maar zowel certificering als kostenbesparing
zijn slechts een kwestie van tijd’, aldus Van der
Lugt. ‘Sommige bamboebalken zijn zo compact
en sterk, dat het gewicht meer dan duizend kilo
per kuub is. Dat hout blijft niet eens drijven. En
hoe groter de vraag, hoe lager de prijs.’
30ArchitectuurNL Tekst Jeroen Junte
28-29-30-31_bamboe.indd 30 11-06-18 12:29