gespecialiseerd bureau een grote opdracht
mag realiseren die zo mooi aansluit op je
doelstellingen. Van Bergen Kolpa Architecten
wil de verbinding tot stand brengen tussen
voedselproductie, architectuur en stedelijke
ontwikkeling. Dat paste precies in deze
aanbesteding.
Gevraagd naar zijn missie en visie haalt
Van Bergen de demografische ontwikkeling
van de wereldbevolking erbij: ‘De helft van
de wereldbevolking leeft in de stad en die
ontwikkeling zet door. De globale trends van
bevolkingsgroei en verstedelijking leiden
onherroepelijk tot meer vraag naar voedsel
in de stad. De consument wil ondertussen
weten waar het voedsel vandaan komt en wil
dit ook terugzien in zijn directe omgeving.
Steeds vaker verbouwen mensen ook hun
eigen groente, zoals we zien in allerlei
stadslandbouwprojecten. Al die trends zien we
terug in dit ontwerp.’
Onderzoek en ontwikkeling
Voor opdrachtgever Inagro (een Vlaams
onderzoeksinstituut voor land- en tuinbouw)
wordt de dakserre een speeltuin voor
onderzoek en ontwikkeling. Hoe bijvoorbeeld
gedijt groente op de eerste etage? Dat is
een belangrijke onderzoeksvraag. Heeft de
groei ‘op een dak’ invloed op de vatbaarheid
voor ziektes? Hoe reageren plantjes op
veranderende buitentemperaturen en
windsnelheden? Vragen waarop nog geen
antwoord beschikbaar is. Het onderzoek splitst
zich uit naar bladgroentes (sla, andijvie, spinazie
en kruiden) en vruchtgroentes (tomaat, paprika,
komkommer en aubergine). Op temperatuur
reageren ze verschillend. Ook wordt ervaring
opgedaan met bouwkundige aspecten zoals
de extra belasting van kasconstructies op
betonnen daken.
De leerpunten zijn nuttig voor andere
tuinbouwprojecten. Immers: tal van nieuwe
kansen dienen zich aan, ook in verticale
richting. Daarvoor moeten we de indeling
van het gebouw erbij halen. De dakserre
bestaat globaal uit drie onderdelen. In het
futuristische gebouw is naast de afgeschermde
onderzoeksruimtes en het publieke
bezoekersgebied (met zalen, een auditorium
en proefkeuken) een verticale gevelserre
geïntegreerd. In deze dubbelhoge kas van
12 meter mag het publiek zich vergapen aan
innovaties op het gebied van verticale teelt.
Hoewel er inmiddels veel kennis over verticale
tuinbouw voorhanden is, ontbreekt het nog
aan praktijkvoorbeelden. De dakserre kan een
nieuwe impuls geven.
Stad kan voller
Uiteraard was ook duurzaamheid een belangrijk
aspect van het ontwerp. Van Bergen: ‘Dit
gebouw is alleen al duurzaam vanwege de
ligging in de stad, waardoor besparingen
worden gerealiseerd op het gebied van
logistiek en transport: de productie gaat
van de eerste etage naar de veilinghal op
de begane grond.’ Duurzaamheid zien we
ook terug in het feit dat de ruimte verticaal
en dus intensief gebruikt wordt. Wat betreft
duurzame techniek: het kassencomplex wordt
verwarmd door restwarmte van de buren
(de stadsafvalcentrale). Verder gaat er geen
druppel water verloren. Hemelwater wordt
opgevangen aan de voet van de gevelserre.
Het water wordt voorgezuiverd met een
rietfilter en opgeslagen in vijf tanks van 300 m3
voor hergebruik.
Jago van Bergen vindt het overigens
opmerkelijk dat ze nu juist in België zo’n
grootschalig onderzoeksgebouw voor de
teelt van groente en fruit gaan realiseren:
‘Het is toch frappant dat wij al vijftien jaar met
architectuur voor voedsel aan de weg timmeren
28ArchitectuurNL Tekst Ton Verheijen
3 4
26-27-28-29_groentepaleis.indd 28 22-08-16 12:00
