Villa op bolwerk
Haarlem is een parel rijker. In het groen van het Prinsen Bolwerk staat een modern
vormgegeven villa, die contrasteert in stijl, maar harmonieert in kleur met de omgeving.
Vanwege de historische ondergrond is Joep Mollink van MOPET architecten binnen de
fundamenten van de afgebroken school gebleven. De verdiepingen erboven volgen de
richting van de perceelgrens. De diverse oriëntaties in de plattegronden resulteren in een
dynamische ruimtelijkheid.
Aan de noordrand van het centrum van
Haarlem zijn nog steeds de zes bolwerken
herkenbaar die aan het einde van de 17e
eeuw zijn aangelegd ter verdediging van de
uitbreidingwijk Nieuwstad. Nadat de bolwerken
hun functie verloren, is hier in de twintiger jaren
van de 19e eeuw een stadspark aangelegd
naar een ontwerp van J.D. Zocher jr. Het park
in Engelse landschapsstijl wordt gekenmerkt
door glooiingen en gebogen wandelpaden
langs de singel. Tussen 1864 en 1870 verrijzen
er 11 statige villa’s in het park op de bolwerken.
In een van die villa’s op het Prinsen Bolwerk,
wordt in 1919 een school gevestigd, die rond
1930 wordt uitgebreid met bijgebouwen.
Na vertrek van de school in 2005 komt er
enkele jaren een jongerencentrum in de
bijgebouwen en verloedert de leegstaande
villa. In 2012 besluit de gemeente om de villa
en de aangrenzende percelen van de te slopen
bijgebouwen te verkopen.
Herontwikkelingsplan 2013
In 2013 presenteert MOPET architecten
een plan voor de herontwikkeling van de
vrijgekomen locatie voor een combinatie van
zorg en wonen, waarbij de neoclassicistische
villa op het terrein wordt gerestaureerd en
twee gebouwen nieuw gebouwd worden in
het groen. Mollink: ‘We zetten het glooiende
landschap door op de nieuwe bouwpercelen,
waardoor de begane grond zich als het
ware in de aarde bevindt.’ Dat plan wint de
gunning van de percelen aan een consortium
bestaande uit Rossence B.V., Stichting
Gebouwenfonds Therapeuticum Haarlem
en een particulier. Rossence heeft de villa
aangekocht, gerestaureerd en verbouwd
tot woonzorgvoorziening voor ouderen. De
bouw van het Therapeuticum, een ontwerp
van negen graden architectuur, is in juni 2017
gestart. De particulier die een perceel wist te
bemachtigen, is de familie Euverman, die in
2006 op IJburg door MOPET architecten een
huis heeft laten ontwerpen. Door de goede klik
tussen opdrachtgever en architect, willen ze in
Haarlem ook met elkaar aan de slag.
Inpassing in context
Mollink reageert met zijn ontwerp op de
historische en huidige stedenbouwkundige
context. Uit zijn eerdere verkavelingsstudie uit
2013 neemt Mollink over dat de onderste laag
gedeeltelijk in de aarde ligt. Het basement met
de entree van de woning voegt zich binnen
de oude fundamenten van de school zodat er
geen historische artefacten in de grond worden
geroerd, en dus geen archeologisch onderzoek
moest worden verricht.
De richting van de school is hierdoor nog
leesbaar in de plattegrond en in de dakvorm
van het nieuwe huis. Op de verdiepingen is de
villa tegen de noordoostelijke perceelgrens
aangebouwd, met open gevels richting de
privé buitenruimte (zuidwest) en meer gesloten
gevels richting de openbare wandelpaden. Om
tegenwicht te bieden tegen de buurvilla is het
huis hoog en breed. De moderne en abstracte
vormgeving van de nieuwbouw contrasteert
met de neoclassicistische villa, terwijl de kleur
er juist aangenaam bij past.
Hout en keramiek
De villa is gebouwd met een houtskeletbouw
constructie. ‘Houtskeletbouw is licht, en zo
konden we de oude fundering gebruiken, wat
het ook betaalbaarder maakte.’ verklaart Mollink
zijn keuze. De gevels en het dak zijn bekleed
met gemêleerde gele keramische elementen.
Mollink: ‘We hebben gekozen voor het element
Cover, een variant op de Kolumba van Petersen
Tegl. De Cover heeft Petersen jaren terug
ontwikkeld met Jetty Min, voor haar huis in
Bergen aan Zee (ArchitectuurNL 1/2010) en is
sindsdien in de collectie. We hebben speciaal
voor het huis in Haarlem een variant met een
opening op de Cover laten maken bij Petersen,
dat is een primeur. Hiermee maken we een
1. Op het Prinsen Bolwerk in Haarlem staat naast
een neoclassicistische villa een nieuwe villa met
schuur naar ontwerp van MOPET architecten.
2. Het dak en de gevels zijn bekleed met
keramische elementen. De bijzondere dakvorm
is een resultante van twee richtingen in het
ontwerp.
PAREL
19 ArchitectuurNL
18-19-20-21_villahaarlem.indd 19 28-08-17 14:15
