Als je architectuur, digitalisering en internet zegt, denk je aan virtuele ruimte. Aan films zoals Avatar
en The Matrix, het universum dat schuil gaat achter een VR-bril, of de fantastische decors in games.
Een wereld waarin we ‘bevrijd’ zijn van fysieke zaken, want dankzij smartphones, chipkaarten en
digitale televisiekanalen als Netflix worden boeken, dvd’s, papieren agenda’s en archieven allengs
overbodig. Steeds meer tastbare zaken verdwijnen uit onze dagelijkse omgeving, schijnbaar
oplossend in het niets. Appen, inchecken met je OV-chipkaart, draadloos betalen of Netflix kijken –
we staan nauwelijks stil bij waar al die data en informatie vandaan komt of heen gaat: the cloud.
Paradoxaal genoeg zien we die abstracte wolk nu op steeds meer plekken ‘vervasten’ in
opvallende gebouwen, volgepakt met servers en de apparatuur (stroom, koeling) die nodig is om
deze draaiende te houden.
Reusachtige harde schijf
Architectenbureau Cepezed realiseerde in 2012 de nieuwbouw voor the Data Center Group op
de campus van het Science Park Technopolis Delft, internetbedrijf Google bouwde vorig jaar een
gigantisch datapakhuis in de Groningse Eemshaven. En op 5 juli is in het Amsterdamse Science
Park het nieuwe pand AM4 geopend van databedrijf Equinix, ontworpen door Benthem Crouwel.
Komend vanaf de ringweg A10 is het gebouw niet te missen: een zeventig meter hoge toren,
zonder ramen, met een zwart-zilver gestreepte gevel. Het fascinerende beeld wordt versterkt door
de strepen, die in feite driehoekige aluminium profielen zijn: zwart aan de ene kant, blank aan de
andere, en naar boven toe versmallend. Zodoende oogt het gebouw vanaf de A10 massief, als een
reusachtige harde schijf. Vanuit het Science park zie je de omgeving in het glanzende aluminium
weerspiegeld, naar boven toe lijkt de toren haast in de lucht op te lossen. De architectuur is even
ambivalent als the cloud.
Datapakhuizen en datahotels
‘Het is ook een ongewone business’, zegt architect Joost Vos van Benthem Crouwel Architects.
Het bureau is al tien jaar bezig is met de ontwikkeling van dit relatief nieuwe gebouwtype; eerder
ontwierpen zij het naastgelegen datacentrum AM3. ‘Elk moment dat jij telefoon oppakt, gaan de
servers in dit complex draaien; dat is toch een wonderlijk idee. En de technologie wordt steeds
slimmer, met meer capaciteit op minder vierkante meters. Maar de vraag naar opslagruimte neemt
momenteel enorm toe – sneller dan de ontwikkeling van microchips gaat.’ Zodoende zijn er nieuwe
datacentra nodig.
‘Je hebt twee typen’, legt de architect uit. ‘Grote bedrijven zoals Google en banken bouwen hun
eigen datapakhuizen, maar je kan ook serverruimte huren in datahotels; dat zijn de gebouwen die
Equinix realiseert.’ Tot nog toe werden we er niet mee geconfronteerd, omdat ze in loodsen op
industrieterreinen gebouwd werden. Maar naarmate het dataverkeer groeit, wordt locatie steeds
belangrijker. ‘Het draait allemaal om connectiviteit, de verbinding tussen apparatuur en het internet.
Hoe korter die afstand, hoe beter.’ Vandaar dat Google neerstreek in de Eemshaven, waar 11 van de
15 trans-Atlantische glasvezelkabels aan land komen. En vandaar dat Equinix voor deze internethub
koos. Want hier, bij het centrum Wiskunde & Informatica, werd Nederland in 1988 als eerste land in
Europa op het internet aangesloten.
Science Park
De keuze voor deze locatie was precair, vertelt Vos. ‘De gemeente wil van het Science Park een
locatie voor hoogwaardig onderwijs maken; de vraag was of je daarin zo’n gesloten doos wilt
bouwen.’ Toch won de interesse. Want dit is niet alleen een internethub voor Amsterdam, maar
ook voor de wetenschap. Het rekencentrum kon de extra servercapaciteit goed gebruiken, en
datacentra vergroten de aantrekkingskracht van de campus op nieuwe bedrijven.
Waarom zei Benthem Crouwel ‘ja’ tegen deze opdracht; wat is er boeiend aan een doos vol
servers? ‘Het is boeiender dan je denkt’, lacht Vos. ‘Er komen veel aspecten samen in dit project:
stedenbouw, logistiek, esthetiek – en het feit dat je een nieuwe typologie ontwikkelt.’
Het gebouw moest ingepast worden binnen het stedenbouwkundig plan voor de campus,
ontworpen door landschapsarchitecten Karres en Brands. Een belangrijk gegeven was dat het
gebied ‘doorwaadbaar’ zou zijn; daarom is ervoor gekozen om het gebouwencomplex aan de rand
te plaatsen. ‘Het lage gebouw AM3, met serverruimte en het aparte entreegebouw dat de receptie
en kantoren omvat, sluit in schaal aan op de omringende bebouwing. ‘Het programma was beperkt,
1. Aan de rand van het Amsterdam Science Park
is in 2012 het datacenter AM3 neergezet en in
2017 de hoogbouw AM4, beide naar ontwerp van
Benthem Crouwel Architects. Zicht vanuit het
oosten. 2. Situatie. 3. Binnen het masterplan van
KCAP en Karres en Brands zijn nabij Equinix meer
mogelijkheden voor hoogbouw voorzien.
2
3
AM3
AM4
A
10
ANALYSE
39 ArchitectuurNL
Projectgegevens AM4
Adres: Science Park 610, Amsterdam.
Opdrachtgever: Equinix. Architect: Benthem
Crouwel Architects. Adviseur constructie:
Royal Haskoning DHV. Bouwmanagement:
Ideal Projects. Adviseur bouwfysica: Nieman.
Coördinerend adviseur: Pieters Bouwtechniek.
Hoofdaannemer: vof UDD, bestaande uit Unica
Fastcom en Dura Vermeer. Staalconstructies:
Buiting Staalbouw. Gevelbekleding: Prince
Cladding. Vloeroppervlakte: 23.000 m2 BVO.
Investeringskosten: 96 miljoen euro. Bouw:
oktober 2016 – juli 2017.
38-39-40-41_am4datacenter.indd 39 29-08-17 08:42
