Joost Conijn (1971) studeerde in de jaren negentig
aan de Rietveld Academie en het Sandberg Instituut
in Amsterdam. In 2000 won hij de Charlotte Köhler
Prijs voor jonge beeldend kunstenaars en de
Cobra Kunstprijs in 2005. In datzelfde jaar werd hij
genomineerd voor de Prix de Rome. Conijn werd
bekend met projecten die ‘zelfgebouwde machines’
als overkoepelend thema hebben. Zo bouwde hij
een set assen met fietswielen, waarvan de achterste
as door een motor werd aangedreven, en het
menselijk lichaam fungeerde als chassis. Met zijn
zelfgebouwde machines maakt hij reizen, die hij op
film vastlegt. In 2001 toerde het met een houten
auto door Oost-Europa. Met zijn 3e zelfgebouwde
vliegtuig vloog hij in etappes van Nederland naar
Kenia. In zijn werk zoekt Conijn de grens op tussen
kunst en technologie, mens en machine.
Waarom bouwde je een houten auto en een vliegtuig?
Vliegen is iets waarbij alles constant op scherp staat. Als je het luchtruim
kiest, moet je uiterst geconcentreerd zijn want je leven staat constant
op het spel. Elke fout is onvergeeflijk. Het vraagt een enorme focus.
Daar hou ik van. Het is een op de spits gedreven activiteit, verbonden
met heel veel zaken. Met de elementen, met techniek, met reageren op
dingen die mis gaan, met beslissingen nemen in een heel kort moment.
Al vliegend ontdek je ook wie je bent. Het scherpt al je reflexen, je ervaart
emoties als doodsangst en je leert altijd. Elke vlucht is anders omdat de
omstandigheden nooit hetzelfde zijn. Of vliegen een vlucht is? Voor mij
niet. Ik denk dat vliegen ‘niet neerstorten’ is. Je vliegt met de constante
angst dat je neerstort en ik ben een keer neergestort. Daarmee ging ik
dwars door m’n angst heen om neer te storten. Dat was een bevrijding.
Ik was nooit zo opgelucht als toen ik uit m’n vliegtuig stapte nadat het
neerging. En dat geldt voor veel andere dingen waar je angst voor hebt
of verstrikt in raakt. Door er doorheen te breken, bevrijd je jezelf van je
angsten en bindingen. Dat is voor mij allemaal met vliegen verbonden.
Stel: je moet op een formulier je beroep invullen, wat
zet je dan neer?
Dat ligt eraan in welk land ik ben. In sommige landen ben je als journalist
verdacht, in andere als schrijver, cineast of kunstenaar. Ik zit dus altijd
in de verdachte hoek omdat ik van al die disciplines thuis ben. Je kunt
ook zeggen dat je ingenieur bent, dat scheelt een hoop gezeur. Dat
ondervond ik toen ik met m’n vliegtuig over Oost-Afrika vloog. Dan kan
je niet zeggen dat je op vakantie bent. Dat snappen de mensen niet.
Het moet daar altijd functioneel zijn dus was ik steeds op weg naar m’n
volgende bestemming. Toen ik met de Houtauto door Oost-Europa reisde
maakte ik er onderweg filmpjes van. Toen ging ik niet zeggen dat ik met
een kunstproject bezig was. Dat is verdacht. Zeg je dat je op vakantie
bent, dan laten omstanders zich rustig filmen. Ik zeg daarom altijd wat me
goed uitkomt in die situatie.
Vanuit Afrika schreef je wekelijks een pagina in NRC.
Wist je toen al hoe je dat moest aanpakken?
Nee, dat kon ik niet. Ik had althans niet eerder elke week een reisverslag
van 1.200 woorden ingeleverd. Toch wilde ik niet dat m’n stukken
geredigeerd werden. Ik maakte soms nogal tijdsprongen in die stukken
en de eindredacteur wilde dat dan met woorden aan elkaar lijmen,
maar ik niet. Ik ben gewend films te monteren en dan kan je ook grote
sprongen in tijd en plaats maken. De kijker pikt dat gewoon. Die kan van
het ene beeld naar het andere duizend kilometer overbruggen zonder
uitleg van mijn kant. Dat maakt niks uit. Mijn stukjes waren als een film
gemonteerd en zaten vol jargon omdat ik dat leuk vind. Ook dat wilde hij
schrappen, maar ik stond erop dat het bleef staan. Door technisch jargon
over vliegtuigen en hoe je over de radio communiceert, kom je als lezer
in een andere wereld. Ik wilde op mijn manier laten zien wat ik daar zag
en niet iedereen hoeft alles meteen te begrijpen. Dat geldt voor een
tekst, een film en ook voor de kunst die ik maak.
41 ArchitectuurNLTekst Peter de Winter Fotografie Martin Wengelaar
38-39-40-41_interviewjoostconijn.indd 41 09-08-19 12:27
