ArchitectuurNL 05 2016 - pag. 18

Museum – bestaat het plafond uit lichtbakken
met 3-letterige afkortingen van internationale
luchthavens. De bamboehouten vloer en de
zitbanken in Travel & Culture zorgen voor
een vriendelijke, bijna huiselijke uitstraling.
Luxury heeft juist een marmerachtige vloer en
comfortabele banken van zacht kunstleer die
licht naar elkaar toe knikken en zo mensen
subtiel met elkaar verbinden. Het plafond
bestaat hier uit sierlijke lamellen in een golvend
patroon. ‘De verschillende reizigers zullen
zich als vanzelf tot een bepaalde wereld
aangetrokken voelen en zo intuïtief hun weg
vinden.’

Museale ontwerpers
Een vliegveld is nooit af, zeker Schiphol
niet. Bovendien is de concurrentie tussen
luchthavens moordend. Elke extra cent die
kan worden verdiend telt. Daarom moet een
zorgvuldige afweging worden gemaakt tussen
efficiënte logistiek en goed geëquipeerde retail-
en hospitalityzones – een luchthaven terminal is
ook een geldmachine. Over bewezen expertise
in architectuur op het snijvlak van commercie
en infrastructuur beschikt Kossmann.dejong
niet. De naamgevers Herman Kossmann en
Mark de Jong studeerden weliswaar beiden
architectuur aan de TU Delft. Maar al snel
specialiseerde het Amsterdamse bureau
zich in het ontwerpen van interieurs en
tentoonstellingspresentaties in de culturele
sector. Wapenfeiten van Kossmann.dejong zijn
onder meer de permanente museale inrichting
van het nieuwe Nationaal Militair Museum
(een gebouw van Dick van Wageningen &
Felix Claus) en de tentoonstelling Wonen in
de Amsterdamse School, dit jaar te zien in het
Stedelijk Museum in Amsterdam.

Storytelling
Toch werd Kossmann.dejong gevraagd voor de
besloten pitch waarvoor hooguit ‘een stuk of vijf’
bureaus waren uitgenodigd door hoofdarchitect
Benthem Crouwel en Schiphol. ‘Ze wilden juist
geen ontwerpbureau dat alleen maar nadenkt
over vorm en welke meubels in het interieur
zouden passen. Wat aansprak is onze aanpak
van storytelling. Wij ontwerpen geen ruimte maar
een verhaal, een totaalbeleving eigenlijk. Alles is
met elkaar verbonden – het licht, het uitzicht, de
wanden, het meubilair, het materiaal.’
Voor Kossmann past deze opdracht dan ook
naadloos in het portfolio. ‘Onze tentoonstellingen
zien we vooral als een plek van tijdelijke
ontmoetingen. Een Schiphol-lounge is daar het
summum van.’ Tegelijkertijd is het een plek waar
harde materialen als staal en glas domineren.
‘Wij hebben een menselijke maat aan de ruimte
willen toevoegen.’ Op een dynamische plek
waar het een voortdurend komen en gaan is
van nieuwe mensen, kan storytelling daarbij een
bindende factor zijn. ‘We hebben een logica aan
deze plek gegeven door er een inhoudelijke
laag onder te leggen, bijvoorbeeld door de
plantenkas in de Family-wereld die zicht biedt
op de ondergelegen bloemenwinkel in de
Modern Dutch-wereld. Of met een doorkijk op
de bagageband, zodat je bijna terloops eraan
wordt herinnerd waar je bent. Op Schiphol moet
je inchecken en boarden, je moet de tijd in de
gaten houden en ook nog eens van alles kopen,
zo word je voorgehouden. Hoe fijn is het dan als
daar een plek is waar je niets hoeft en je je kunt
laten meevoeren.’ Volgens Kossmann zouden
ook andere openbare plekken als bibliotheken,
bejaardencentra en ziekenhuizen gebaat zijn bij
deze aanpak. ‘Dat zijn vaak saaie ruimtes zonder
samenhang.’

5. Niveau 1 met de werelden Modern Dutch, See
Buy Fly, Fashion & Lifestyle en Luxury. 6. Niveau
2 met Care & Wellness, Family, Travel & Culture. 7.
De wereld Travel & Culture met banken en vloer
in bamboehout en afkortingen van luchthavens
op het plafond. 8. Plafond Luxury World. De
verlichtingsarmaturen zijn niet gekocht, Schiphol
neemt voor tien jaar een vaste hoeveelheid
‘lumen’ af van leverancier Philips, die eigenaar
blijft van de lampen. Dat betekent dat Philips ook
verantwoordelijk is voor onderhoud en eventueel
vervanging. 9. Luxury World. De inrichting van
de meeste winkels en de horeca is niet van
Kossmann.dejong. ‘Door middel van een beeld-
kwaliteitsplan hebben alle andere ontwerpers

Cross-overs
Het past bij het tijdsbeeld, een ‘museaal’
ontwerpbureau dat een luchthavenlounge
onder handen neemt. Zo tekende
meubelontwerper Maarten Baas de gevels
van een wooncomplex in Eindhoven;
collega-ontwerper Piet Hein Eek bedacht
het innovatieve kantoorgebouw Het Dak in
Amsterdam. Omgekeerd ontwerpt Foster +
Partners een vliegtuiginterieur en leveren
bureaus UNStudio en Zaha Hadid Architects
een constante stroom aan meubels af. Een
positieve ontwikkeling, meent Kossmann: ‘Een
ontwerper met een andere achtergrond heeft
vaak net een andere kijk dan een specialist.
Dat kan heel verfrissend zijn.’ Daarbij wordt er
steeds vaker gewerkt in teams van wisselende
samenstelling. ‘Op Schiphol hebben we
gewerkt met productontwerpers, kunstenaars,
architecten en ingenieurs. Een goed ontwerp is
een kwestie van regisseurschap.’