Boudewien van den Berg (1984) studeerde
achtereenvolgens sociale wetenschappen aan de
Universiteit van Utrecht en aan Design Academy
Eindhoven, waar ze zich met foto’s en textiel bezig
hield. Ze heeft van 2011-2013 als onderzoeker
en ontwerper gewerkt bij de multidisciplinaire
denktank AMO, een onderdeel van OMA. Daar
werkte ze onder meer aan projecten voor Prada,
Miu Miu, Galeries Lafayette in Parijs en de
Biënnale van Venetië in 2014. Sinds mei 2013
werkt ze aan zelf geïnitieerde projecten, freelance
opdrachten en projectmatige samenwerking,
variërend van ouderenzorg tot mode, van ruimtelijk
ontwerp tot bedrijfsstrategieën. Haar kunst wordt
vertegenwoordigd door Galerie Vivid in Rotterdam.
Ontwerper Boudewien van den Berg houdt kantoor aan de Vijverhofstraat
in Rotterdam. Zelf spreekt ze van pre-renovatieboogje, een ruimte
onder het spoor dat ooit de Hofpleinlijn was, die niet is gerenoveerd. Ze
heeft haar werkplaats op de ingebouwde verdieping en deelt de boog
met Carlijn Kingma, die aan de TU Delft afstudeert op de gebouwde
omgeving, en Annemarie van den Berg, social designer en grafisch
ontwerper.
Floris Alkemade wees Boudewien van den Berg aan als kandidaat in de
interviewestafette omdat zij zowel het decor heeft ontworpen van de
modeshows van Prada, maar ook schitterende fotoreportages maakt
die de leefomgeving van ouderen in Nederland minutieus in beeld
brengen. Een wonderlijke combinatie, vindt de Rijksbouwmeester. Op zijn
aangeven moet ons gesprek onder meer gaan over wat architectuur en
vormgeving op het vlak van ouder worden kan betekenen.
Kunnen vormgeving en architectuur het proces van
ouder worden positief beïnvloeden?
Ik ben ervan overtuigd dat de kwaliteit van architectuur invloed heeft
op hoe mensen het proces van ouder worden ervaren. Ik denk dat
Floris op die vraag gekomen is door het boek IN Beeld – ouderenzorg
instellingen in Nederland anno 2013, waarin beeld van mij gebruikt is uit
een beeldonderzoek dat ik eerder gedaan heb naar de fysieke omgeving
waarin mensen in Nederland nu oud worden. Door de politieke en
sociaal-maatschappelijke veranderingen worden wonen en zorg steeds
verder van elkaar gescheiden waardoor de nadruk steeds meer komt te
liggen op ouderen zo lang mogelijk zelfstandig laten wonen. Het is dus
belangrijk dat we de huidige, maar ook de nog te bouwen woonomgeving
en de daarin opgenomen gebouwen op een goede manier aanpassen
aan het maatschappelijke gegeven dat ouderen steeds langer zelfstandig
moeten kunnen wonen. Het is dus de taak van ontwerpers een gebouw
zodanig vorm te geven dat je er fijn woont als er nog niks aan de hand is,
maar dat je er ook op een prettige manier kunt verblijven als je wat gaat
mankeren en zorg en hulp nodig hebt. Helaas gaat dat aanpassen aan
veranderende behoeftes momenteel nog maar mondjesmaat en dat is
geen goede ontwikkeling.
Hoe radicaal moeten we dan ingrijpen?
Behoorlijk radicaal. We ontkomen er niet aan de focus compleet te
verleggen. Het gaat namelijk niet om een zorgomgeving waarin gewoond
kan worden, maar om een woonomgeving waarin je mensen kunt
verzorgen als dat nodig is. Die moet je per definitie anders ontwerpen
omdat de ontwerpparameters anders zijn. Een zorgomgeving aanpassen
aan woonwensen pakt anders uit dan een woonomgeving aanpassen aan
zorgwensen. Denk daarbij aan zaken zoals de grootte van de kamers,
maar ook aan het programma van het gebouw. Ik denk dat je bij een
woongebouw dat geschikt is voor zorg veel meer waarde toekent aan
het privédomein van de bewoner. Men woont niet in een ‘instituut’, maar
gewoon in een huis waar het instituut af en toe binnenkomt als het nodig is.
Dat klinkt heel banaal, maar het ene gebouw wordt vanuit een institutionele
en het andere vanuit een thuisbenadering ontworpen. Het eindresultaat
wordt hoe dan ook anders. Bovendien neemt het aantal ouderen dat er
mee te maken heeft in een rap tempo toe. Er is dus haast geboden.
34ArchitectuurNL Tekst Peter de Winter Fotografie Martin Wengelaar
32-33-34-35_interview.indd 34 10-10-16 13:35
