‘De architect heeft een maatschappelijke verantwoordelijkheid. Zelfs
de architect van luxueuze penthouses aan het IJ in Amsterdam. Het
ontwerp heeft een prominente plek in de stad en is bereikbaar voor een
zeer selecte en rijke doelgroep en sluit daardoor bepaalde groepen
mensen uit, ook in de publieke ruimte rondom de penthouses. Jammer
genoeg wordt deze gedachte steeds meer vergeten.’ Aan het woord is
Arna Mačkić (1988), die met Lorien Beijaert (1986) het jonge bureau L A
is begonnen. Dat het duo zich niet aangetrokken voelt tot het ontwerp
van iconische pronkarchitectuur mag duidelijk zijn. Maar ook sociale
woningbouw heeft niet per se hun aandacht. ‘Een ontwerp maken met
een streng programma van eisen waarbij we ons bovendien moeten
houden aan pagina’s vol bouwvoorschriften, is niks voor ons. We willen
liever zelf een maatschappelijk vraagstuk onderzoeken en een standpunt
daarover agenderen.’
Architectuur en politiek die onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden, het
is inderdaad een ietwat sleetse opvatting. De focus lag de afgelopen
decennia tenslotte op de kunstzinnige en economische waarde van
architectuur. ‘We hebben vaak niet door in welke mate de gebouwde
omgeving beïnvloed wordt door de politiek. Onze binnensteden zijn
enorm beveiligd zonder dat je daar iets van merkt. In andere landen
gebeurt dat misschien in extremere mate zoals in Syrië, waar met
de verwoesting van specifiek erfgoed politieke ideeën uitgedragen
worden.’ Niet dat alle architecten nou meteen politiek actief moeten
worden, vult Beijaert aan. ‘Maar er zou meer besef moeten zijn van de
maatschappelijke meerwaarde van architectuur.’ Mačkić en Beijaert zijn
amper afgestudeerd aan de Academie van Bouwkunst van Amsterdam
maar de ambitie van hun bureau L A is groot. ‘We willen mensen met
elkaar verbinden met architectuur in het publieke domein.’
Herinrichting Het Plein in Den Haag
Een goed voorbeeld van deze ‘inclusieve architectuur’ is hun
gezamenlijke afstudeerproject aan de Academie van Bouwkunst: de
herinrichting van Het Plein in Den Haag, dat een krachtige publieke
rol speelt als plek voor demonstraties en herdenkingen, bijvoorbeeld
voor de slachtoffers van Srebrenica. Omdat het pal naast het Binnenhof
ligt, worden hier vaak petities aangeboden aan de Tweede Kamer.
Deze maatschappelijke functie sneeuwt onder door de vele terrassen
en beveiligingsobjecten, vertelt Beijaert. ‘Daarom verplaatsen wij het
Instituut voor de Rechten van de Mens, een onafhankelijk orgaan dat nu
nog in een gesloten pand ergens in Utrecht is gehuisvest, naar een nieuw
openbaar gebouw op Het Plein. De straat wordt doorgetrokken tot in
dat gebouw, zodat het toegankelijkheid uitstraalt. Het krijgt een publieke
functie met een debatruimte voor scholen. Ook komt er een platform
waar petities meer officieel kunnen worden overhandigd.’
Inzoomen en uitzoomen
Zo eenduidig als de mission statement van L A is, zo divers zijn de
achtergronden van de twee oprichters. Beiden studeerden weliswaar
ruimtelijke vormgeving aan een kunstacademie en volgden aansluitend
de Academie van Bouwkunst in Amsterdam, waar ze elkaar leerden
kennen. Echter Mačkić werkte de afgelopen acht jaar bij RAAAF, een
conceptueel bureau dat architectuur, landschapsarchitectuur, kunst en
filosofie combineert. Daar was ze onder meer uitvoerend architect van
The End of Sitting, een onderzoekend ontwerp naar een werklandschap
gebaseerd op staan. ‘Ik kijk meer naar de impact van architectuur op
grotere schaal.’
Beijaert werkte bij Müller van Tol als interieurarchitect aan het Volkshotel,
nachtclub Trouw en andere semiopenbare ruimtes. Plekken waar de
1 2
50ArchitectuurNL
48-49-50-51-52-53_platform.indd 50 10-10-16 15:55
