transport vergt. Vergelijk dat met het pad dat
het staal met Superuse Studios aflegt: ‘Wij
nemen de platen als snijresten direct af, en
betalen er twee keer zo veel voor. Zo wordt
afvalverwerker Van Gansewinkel ineens
leverancier op de bouwplaats. Wij als architect
rekenen als ‘materialenbemiddelaar’ een
bepaald percentage en de klant is toch 20 tot
30% goedkoper uit dan wanneer hij nieuwe
staalplaten zou kopen van een leverancier. De
bewerking die nodig is om de platen op de
wanden te bevestigen worden gedaan door
een bedrijfje dat hier in de kelder zit; zo levert
het de lokale economie ook wat op.’
Gelaagde kwaliteiten
Esthetiek speelt zeker ook een rol in het
bouwen met afval, zegt Jongert. ‘Neem deze
houten kozijnen’, wijst hij op de binnenwanden
die de kantoorruimtes van de hal scheiden. ‘Om
ze binnen de draagconstructie van kolommen
te passen, moesten we ze schuin plaatsen,
waardoor de kenmerkende puntvorm ontstond.
Dat ziet er spannend uit, maar is ook akoestisch
gunstig, en zorgt ervoor dat het daglicht
gereflecteerd wordt en je nooit helemaal naar
binnenkijkt in de kantoren. Het geeft een veel
gelaagder kwaliteit dan puur het vintage beeld,
en dat is ook ons uitgangspunt: recycling
is alleen goed als het meerdere positieve
neveneffecten heeft.’
Belangstelling uit China
Superuse Studios (voorheen 2012Architecten)
heeft al twintig jaar ervaring met deze manier
van ontwerpen. Het bureau werd bekend
met hun Villa Welpeloo in de Enschedese
wijk Roombeek, realiseerde de huisvesting
van WORM in Rotterdam en ontwikkelde de
Oogstkaart, een marktplaats voor gebruikte
materialen. Vorig jaar heeft het bureau de
sprong naar China gemaakt, waar een aantal
grote projecten op stapel ligt. Het gaat om een
scheepsterminal in de haven van Huanghua,
waar ook afvalolie gezuiverd wordt en een
industriegebied in Guangzhou, waarvoor de
architecten een instrument ontwikkelen om de
materiaal- en energiestromen van bedrijven in
kaart te brengen en aan elkaar te koppelen.
Belasting op Onttrokken Waarde
De interesse vanuit China zegt iets over de
potentie van BlueCity. Wat is nodig om de
transformatie naar een blauwe economie verder
te brengen in Nederland? Jongert: ‘Je ziet al dat
de overheid duurzaamheid veel meer stimuleert
dan twintig jaar geleden. Zo wordt bij sommige
aanbestedingen al een hoog percentage
hergebruik vereist. En ook ontwikkelaars zetten
in op meer transformatie. Maar het is nog
redelijk marginaal, omdat het zelden duurzaam
profijt oplevert; de kosten zijn in het gunstigste
geval gelijk aan die van nieuwbouw. Dat komt
omdat het hergebruiken van materialen veel
meer dure arbeid vraagt; het is een gevecht
dat we continu leveren in onze projecten. De
allerbelangrijkste omslag die daarom gemaakt
moet worden, is de instelling van een belasting
op grondstoffen in plaats van op arbeid. Geen
Belasting op Toegevoegde Waarde, maar
BOW: Belasting op Onttrokken Waarde. Deze
stap is broodnodig maar het heeft zulke grote
gevolgen voor de economie dat Nederland dit
niet in z’n eentje durft.’
Kruisbestuiving
Wat kan Nederland wel doen? ‘Ik denk dat
het vooral belangrijk is dat we niet in onze
duurzame bubbel blijven zitten. Er zijn veel
mooie voorbeelden van particulieren, bedrijven
en overheden die een circulair gebouw
maken. Maar om een revolutie te ontketenen
is meer nodig: de volgende stap is om een
kruisbestuiving tot stand te brengen tussen
het gebouw en het programma dat je daarin
onderbrengt. Daarom is het belangrijk om de
uitwisseling met de stad te faciliteren: stel het
gebouw open voor activiteiten uit de omgeving,
toon showcases, nodig ondernemers uit,
laat mensen zelf aan de slag gaan. Dat is
wat we hier doen. Daarom zou eigenlijk
elke Nederlandse stad een BlueCity moeten
hebben.’
Projectgegevens
Locatie: Maasboulevard 100, Rotterdam.
Architect: Superuse Studios. Projectarchitect:
Floris Schiferli. Projectteam: Jan Jongert, Jeroen
Wassing, Maartje Kool, Elsebeth te Kiefte, Iris de
Kievith, Margot van Bekkum. Investeerder: IFund,
Rotterdam. Opdrachtgever: BlueCity, Sabine
Biesheuvel. Ontwikkelaar: Coup, Yvette Govaart.
Eerste fase herontwikkeling: 2015-2017.
8ArchitectuurNL
06-07-08-09_bluecity.indd 8 09-10-17 15:31
