Heilige Huisjes
Jarenlang gingen we steeds groter wonen, daarom is de opkomst van tiny houses en
microwoningen een opmerkelijke trend. Hoe is deze ontwikkeling te verklaren? Biedt het
kleine huis een oplossing voor het nijpende woningtekort? En wat is er nodig om een
grote bouwstroom van kleine woningen mogelijk maken? Kirsten Hannema sprak hierover
met architecten Jurgen van der Ploeg, Oana Rades, Joost Kühne en Daan Bakker.
De treinen reden niet en het hoosde.
Desondanks reisden duizenden mensen af
naar de allereerste landelijke Tiny Housing
Jamboree die de stichting Tiny House
Nederland op 7 oktober 2017 organiseerde
in samenwerking met de BouwEXPO Tiny
Housing, in Almere Poort. Getooid met
paraplu’s stonden bezoekers in de rij om
schattige huisjes als de Tiny-A (50 m2) en
Tiny TIM (13 m2) te bekijken. Ze hingen aan de
lippen van Hennie Tibben, de eerste bewoner
van de Tiny House buurt, die haar herenhuis in
Utrecht verruilde voor een minimalistisch leven
in het gol±artonnen Wikkelhuis (35 m2).
Ze verdrongen zich bij de lezingen van
woonpioniers Marjolein Jonker – bekend als
‘Marjolein in het klein’ – en Jelte Glas, die
vertelden hoe zij leven op een paar vierkante
meter: ontspuld, hypotheekvrij – gelukkig.
De opkomst bij de Jamboree toont dat er
een markt is voor klein wonen, zegt architect
Jurgen van der Ploeg van FARO architecten,
dat in 2015 de Tiny TIM ontwikkelde. Inmiddels
zijn er drie van deze verplaatsbare huisjes
gerealiseerd, terwijl samen met corporatie
ELAN Wonen wordt gewerkt aan grotere,
permanente variant van 27 m2. In Haarlem
verrijst momenteel een (tijdelijk) wijkje met
tien Tiny TIMs, en FARO werkt ook aan
stedenbouwkundige plannen met tiny houses
op Texel, IJburg en de Vinkeveense Plassen.
Hype of trend?
Het onderzoek ‘Klein wonen: hype of trend?’
dat adviesbureau Stec Groep in opdracht van
de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland
(RVO) in juni 2017 presenteerde, onderschrijft
Van der Ploeg’s bevindingen: het kleine huis
is een trend. Het fenomeen is natuurlijk niet
nieuw; van de aloude ho¬eswoningen tot
Hotel Sfinx – het idee urban hotel als model
voor massawoningbouw, opgenomen in Rem
Koolhaas’ boek Delirious New York uit 1978
– hebben architecten door de eeuwen heen
gezocht naar het Existenzminimum. De trend
is wel opmerkelijk, want jarenlang gingen we
steeds groter wonen en keken we neer op de
aan het tiny house verwante stacaravan. Hoe
is deze ontwikkeling te verklaren? Biedt het
kleine huis een oplossing voor het nijpende
woningtekort? En wat is er nodig om een grote
bouwstroom van kleine woningen mogelijk
maken, zoals Almere met de BouwEXPO
beoogt.
Tiny house
Allereerst: waarin onderscheidt het tiny
house zich van de ouderwetse bezemkast?
De gemeente Almere definieert het als ‘een
betaalbaar en compact huis( je) met een
woonoppervlak kleiner dan 50 m2, ontwikkeld
op initiatief van de eigenaar/bewoner’ (de
huisjes op de BouwEXPO zijn de uitkomst
van de prijsvraag die de gemeente in 2016
uitschreef). In het onderzoek van Stec Groep
wordt onderscheid gemaakt tussen de tiny
housing beweging, die tien jaar geleden
– tegelijk met de economische crisis –
overwaaide uit de Verenigde Staten, en de
opkomst van de microwoning. Tiny housing
draait om een filosofie: genoegen nemen
met weinig ruimte, waarbij financiële vrijheid,
een kleine ecologische footprint en wonen
met gelijkgestemden centraal staat. De vele
terreinen die tijdens de crisis braak lagen,
boden de mogelijkheid om verplaatsbare
huisjes als Tiny TIM zonder bijkomende
grondkosten te realiseren.
Micro-woning
Micro-wonen wordt omschreven als een
‘stedelijk concept waarbij huishoudens
kiezen voor een compacte, slim ingedeelde
woning van maximaal 30 à 40 m2, vaak
met gedeelde voorzieningen’. ‘De Fiat500
onder de appartementen’, aldus architect
Joost Kühne. Klein, maar niet goedkoop; de
woningen hebben een op maat gemaakt
design interieur met klapbed en inbouwkasten,
en zijn voorzien van alle gemakken. Aan de
Rotterdamse Pannekoekstraat gaat hij een
blok met 21 luxe studio’s (27 m2) bouwen; de
bouwvergunning is in aanvraag. Een tweede
voorbeeld is het woonconcept XS Deluxe, dat
het Rotterdamse bureau Shift A+U samen met
ontwikkelaar Synchroon heeft ontwikkeld. In de
Amsterdamse Houthavens start volgend jaar de
bouw van het pilotproject.
Relatief duur
Nu de huizenprijzen in de grote steden
door het dak gaan, groeit de vraag naar
kleine woningen; groot wonen is voor velen
simpelweg onbetaalbaar. Ook het toenemende
aantal eenpersoonshuishoudens speelt een
rol, stelt de Stec Groep. Maar het realiseren
van kleine, betaalbare woningen blijkt niet
eenvoudig. Om te beginnen is een klein huis
relatief duur. ‘Men denkt vaak dat je voor
30.000 euro klaar bent, maar dan praat je over
16ArchitectuurNL
1. BouwEXPO Almere, met v.l.n.r. Snuk van Leo
Harders en Aldo Trim, Slim Fit van Ana Rocha,
Tiny A van Daan Bakker (DaF), Pionierswoning en
Wikkelhuis van Fiction Factory • Foto Adrienne
Norman. 2. Tien Tiny TIMs aan de Zwemmerslaan
in Haarlem van FARO architecten.
Tekst Kirsten Hannema
16-17-18-19_tinyhouses.indd 16 12-10-18 09:04
