F
In een voortdurend veranderende wereld werken we vanuit onze fascinaties en onze
drijfveren. We hebben een fascinatie voor grenzeloze architectuur, waar binnen en buiten
volledig in elkaar opgaan. Een fascinatie die we herkennen in de opvattingen van de
Amerikaanse experimentele en onderzoekende architectuur van de Case Study Houses,
opgezet door John Entenza als antwoord op de naoorlogse housing boom. Neutra, Eames,
Koenig, Soriano en vele anderen gaven een prachtig experimenteel antwoord op de
veranderende Amerikaanse naoorlogse maatschappij.
Wanneer we kijken naar de stad dan zie je dat iedereen is geboeid is door onze prachtige
uropese pleinen: ees ooteboom schreef er zo n dertig jaar geleden over in de
olkskrant. n een van zijn essa s schreef hij over alamanca: “Straten moeten iets van
je. Ze willen de voorbijganger op z’n minst ergens naartoe brengen en dat maakt ze van
voorbijgaande aard. Pleinen hoeven niets van je. Je bent er en je mag blijven.” Prachtig,
hoe hij Salamanca beschreef hangend uit zijn hotelraam aan de Plaza Mayor. De Plaza
Mayor als de huiskamer van de stad. En dan de beschrijving van contrasten tussen licht
en donker. Hij beschreef perfect hoe de ideale stad er uit ziet. Hertzberger deed er
nog een schepje bovenop. Hij liet zien hoe een straatje in Verona het midden is tussen
een woonkamer en een steeg. Een informele plek waar stad en gebouw één worden.
Een informaliteit die je terugvindt in woonvormen waarbij tussen straat en woning een
collectieve binnenplaats is. Een informaliteit waar je adres niet direct aan de straat zelf is
en waarin samen leven een belangrijk goed is.
Maar het meest fascineert ons nog de architectuurfaculteit naar ontwerp van architect
Villanova Artigas in São Paulo. Dit gebouw overtreft het principe van vermenging als
stedelijke continu teit. n de woorden van ichiel van aaij: Het is een gebouw waarvan
de driedimensionale ruimtelijkheid zich eigenlijk niet in foto’s laat vangen. De faculteit
is onderin georganiseerd rond een hof, maar transformeert zich naar boven toe tot een
volkomen open atelier onder een licht-doorlatend dak. De manier waarop de ruimtes
onderling met elkaar verbonden zijn, de verhoudingen, dit is architectuur in optima forma.”
Het ontbreken van gevels op maaiveld versterkt het landschappelijke gevoel enorm,
zoals ook de forse reductie van klaslokalen. De faculteit is meer een opeenstapeling van
pleinen. Met zulke gebouwen kan je in een optimistisch milieu een utopia maken.
Deze voorbeelden geven je enerzijds een gevoel van vrijheid en anderzijds zijn ze een zeer
goede uitdrukking van het bieden van een eigen plek.
Vrijheid in wonen
atrick ransen: ijn fascinatie dat architectuur je een gevoel van vrijheid moet geven,
gaat terug tot mijn eerste projecten nog ver voor de vorming van NOAHH. Ik maakte in mijn
studententijd voor mezelf in Tilburg een huis. Het was eigenlijk niet meer dan één gebogen
muur midden op een vloer in een bestaande fabriekshal. Rondom deze muur en binnen
de context van de buitengevel van het oude fabriekje woonde ik. De muur organiseerde
de hele plattegrond. Als kind vond ik gangen al naar, net als het idee dat je een kamer op
dezelfde plek betrad als waar je hem verliet. Dit huis was een mooie gelegenheid om een
gangloos en kamerloos huis te maken. Mijn tweede huis ontwierp ik voor een kunstenares
die samenwoonde met een softwareontwikkelaar geboren in Peru. Ze kochten een ruïne
die ik om wist te vormen tot een meanderende ruimte. Er waren geen binnenwanden
en toch had het 30 meter diepe huis een intimiteit. Je waande je er in een andere haast
Zuid-Amerikaanse wereld. Niets deed je er denken aan hartje Amsterdam. De kunstenares
experimenteerde met kleur en het huis absorbeerde al die experimenten moeiteloos.
o hoort architectuur te zijn: niet meer dan een canvas en paar jaar later werd dit huis
gevolgd door een heel plan met huizen als sponzen: Schoolenaer in Haarlem. Dat was
in de tijd dat ik nog partner was bij Hertzberger. Plattegronden die je moeiteloos kunt
omvormen binnen de hoofdstructuur van het staalskelet. In het ene huis waande je er in
de hemel – alles wit, in het andere huis in op de Antillen – een urban jungle. Een van de
bewoners verandert zelfs bijna jaarlijks zijn woningplattegrond rigoureus.”
Elated Life
Momenteel werken we aan een plan waar onder de kap van een boerderij een woning
wordt gerealiseerd dat van binnen meer lijkt op een huttenbos binnen de houten
hoofddraagconstructie. Het huis geeft je een enorm gevoel van vrijheid. Dezelfde
benadering hadden we in ons project Elated Life maar dan op stedelijke schaal.
In Rotterdam hebben we in opdracht van de BNA een voorstel uitgewerkt in een collectief
van architecten (NOAHH en TemP), kunstenaars (Studio Drift), constructeurs (Zonneveld) en
landschapsarchitecten Hosper genaamd: Elated Life, een structuur zoals Yona Friedman
die voorgesteld had in ‘la ville spatiale’. Het is een opeenstapeling van stadsparken en van
polyvalente gebouwen in de schaal van de stad uit de jaren zestig. Uitgangspunt van deze
studie was het bestaande te behouden en toch te verdichten. Het programma is volledig
losgelaten en het gebouw toont hoe je een stad kunt verdichten waarbij niet enkel meer
bouwvolume opeen wordt gestapeld maar ook worden pleinen en parken gestapeld: meer
groen, meer cultuur, meer kunst meer wonen en meer werken. Het is een stad in zichzelf.
Deze opgetilde (mega)structuur zorgt voor stedelijke en landschappelijke kwaliteiten
voor een stad boven de stad. Ook hier geldt het optimaal gebruik van ruimte door gebruik
van de daken en plafonds voor publieke functies. lated ife is geen krachtpatserij: ze
toont hoe je op heel eenvoudige wijze in volumes ontdaan van hun ornament bij wijze van
driedimensionaal canvas een duurzame stad kunt maken.
O
N
D
E
R
I
E
N
C
U
LT
U
U
R
C
E
N
T
R
U
M
•
D
E
N
H
A
A
G
•
I
M
R
E
IE
C
II
ID
54-55-56-57-58-59_tabulanoahh.indd 56 12-10-18 09:47
