Woningbouw
als
exportproduct
Min of meer bij toeval belandde architect Frits van Dongen
in een prestigieuze prijsvraag om 2500 huizen te bouwen
in de Zuid-Koreaanse hoofdstad Seoul. Met zijn grote
kennis en ervaring in de woningbouw maakte hij indruk
op de jury en won prompt de eerste prijs. Onlangs werd
het gerealiseerde complex uitgeroepen tot het beste
collectieve woongebouw van Korea. Heeft Hollandse
woningbouw toekomst als exportproduct?
Nederland moet het van de handel hebben, dat
besef dringt de laatste jaren steeds meer door
in de architectuur. Weliswaar werd architectuur
al als exportproduct benoemd in de eerste
Architectuurnota (1991), maar de handelswaar
beperkte zich vooralsnog tot exclusieve
projecten – theaters, bibliotheken, musea –
van de hand van de Superdutch generatie:
OMA, MVRDV, UN Studio en Mecanoo. In de
slipstream van het stimuleringsbeleid uit in de
jaren negentig – denk aan de oprichting van
het NAi, Stimuleringsfonds, Architectuur Lokaal
– groeide het werk van deze bureaus uit tot het
internationale visitekaartje van de Nederlandse
architectuur.
Crisis en Katrina
Door de economische crisis die in 2008 insloeg
en het gebrek aan werk dat daardoor in eigen
land ontstond, werd werken over de grens
voor veel bureaus een overlevingsstrategie.
De Branchevereniging voor Nederlandse
Architecten (BNA) startte samen met de
Rijksdienst voor Ondernemend Nederland
(RVO) een reeks handelsmissies ‘om
internationale markten te verkennen’. Henk
Ovink werd aangesteld als watergezant, het
boegbeeld van de watersector. Hij was ook
betrokken bij de Rebuild by design-competitie
voor de wederopbouw van het gebied waar
orkaan Katrina in 2012 toesloeg, en waar
Nederlandse bureaus als ZUS, de Urbanisten
en OMA succes boekten. En ook op het gebied
van openbare ruimte worden Nederlandse
ontwerpers veel gevraagd – denk aan Piet
Oudolf’s Highline en het Park op Governors
Island (West 8) in New York.
Vraag naar woningen
Woningbouw was vooralsnog afwezig op deze
lijst. En dat is vreemd, vindt architect Frits van
Dongen. ‘Want als je vraagt: waar is Nederland
nou echt goed in? Dan is dat stedenbouw en
woningbouw.’ Nederland kent een lange traditie
van sociale woningbouw, waarbij steevast de
beste architecten werden aangetrokken. Van
Berlage en De Bazel tot Mecanoo en MVRDV
– vrijwel elk bekend Nederlands bureau heeft
woningbouw gerealiseerd. Daarbij zijn er de
komende jaren heel veel nieuwe woningen
nodig. Wereldwijd zet de trek naar de stad
voort, in opkomende economieën is de vraag
naar huizen nauwelijks bij te benen.
De opdracht om in de Koreaanse hoofdstad
Seoul 2500 huizen te bouwen kreeg Van
Dongen in 2010 min of meer bij toeval. Op
zoek naar bureaus met een vernieuwende
aanpak, was de Koreaanse opdrachtgever,
Land & Housing Corporation (LH), in
Nederland terecht gekomen. ‘Het ging om een
zogenoemd masterpiece woningbouwproject’,
legt Van Dongen uit. ‘LH is een voormalig
overheidsbedrijf, de directeur werd later
minister van wonen. Voor een internationale
prijsvraag voor een uitbreidingswijk aan de
rand van de stad zocht hij bureaus die voorbij
de Koreaanse standaard konden denken en de
woningbouw op een hoger plan brengen.’
Een van de benaderde bureaus was MVRDV.
‘Zij hadden een artist’s impression van de
Markthal aan de muur hangen. Daarachter
stond ons ontwerp voor woongebouw Rotta
Nova getekend. Dat vonden de Koreanen
een interessant plan. Zodoende werden we
uitgenodigd om ook mee te doen.’
OVER DE GRENS
10ArchitectuurNL
10-11-12-13_koreawoningbouw.indd 10 29-11-16 14:20
