Bijna net als thuis
Viattence wil zorg bieden in een omgeving die aansluit bij de thuissituatie en het
welbevinden van haar bewoners vergroot. Vanuit deze visie ontwierp Huibers & Jarring
Architecten een vernieuwend woonconcept voor dementerenden en somatische cliënten
in Epe. Hiervoor kroop de architect in de huid van de bewoners. Het resultaat: boven
slapen en beneden wonen in een geschakeld herenhuis met jaren ‘50/’60-interieur.
In een lommerrijke buurt nabij het centrum van
Epe opende thuis- en verpleegzorgverlener
Viattence begin dit jaar De Nieuwe Antoniehof,
een nieuw woonconcept voor mensen met
dementie of Parkinson en andere somatische
aandoeningen. Het ontwerp van de twee
geschakelde herenhuizen is van Huibers &
Jarring Architecten uit Veenendaal en sluit
qua sfeer perfect aan bij de 19e-eeuwse
villa’s in de omgeving. ‘Wij willen af van grote
verpleeghuizen en de zorg terugbrengen naar
de dorpskernen, dichtbij de geboortegrond
van de bewoners en in een omgeving die
doet denken aan thuis,’ zegt Peter van Dijk,
projectmanager vastgoed van Viattence.
Het voormalige terrein van de Groene
Kruisvereniging was hiervoor de aangewezen
plek. Een beeldkwaliteitplan was er niet. Wel
eiste de gemeente dat het aanwezige groen in
het ontwerp werd meegenomen.
Boven slapen
Om vooraf een goed beeld te krijgen van de
leefwereld van dementerenden, sprak architect
Johan Huibers met zorgbegeleiders en Wilma
Lanke van Brein Dementie en Omgeving, expert
op het gebied van dementie en omgevingszorg.
Huibers: ‘Bij dementie neemt het emotionele
brein het denkende brein steeds meer over.
Dit betekent dat mensen met dementie direct
op hun omgeving gaan reageren. Om hun
welbevinden te vergroten, moet de omgeving
zo begrijpelijk en prettig mogelijk zijn. Veel
daglicht, een goede akoestiek, oriëntatie en
herkenbaarheid zijn daarbij heel belangrijk.’
Huibers vertaalde zijn opgedane kennis in veel
leefruimte beneden en slaapkamers op de twee
bovenverdiepingen, precies zoals de meeste
bewoners het thuis gewend zijn. Op de begane
grond heeft elk huis een eigen voordeur, hal
met trappenhuis, centrale verkeersruimte met
toiletten en bijkeuken, een woonkamer en
suite met zit- en eetgedeelte plus open keuken
en een kleinere woonkamer om te rusten.
Teamleider Petralien van Oene van De Nieuwe
Antoniehof ervaart de indeling als positief:
‘Door het ontbreken van een gangenstructuur
en de associatie met thuis, blijven de bewoners
’s avonds langer in de huiskamer. Ze geven
zelf aan wanneer het bedtijd is en dan brengen
wij ze met de lift naar boven.’ De 29 bewoners
van De Nieuwe Antoniehof hebben toegang
tot beide huizen. De looproute is zo bedacht,
dat ze niet verdwalen. ‘Ze komen altijd bij
hetzelfde punt uit,’ vertelt Oene. ‘Bovendien is
het domoticasysteem uitgerust met camera’s,
waarmee we op afstand toezicht houden.’
Retro-inrichting
‘De ervaring leert dat mensen met dementie
rustiger zijn in een ouderwetse inrichting met
attributen uit hun jeugd. Daarom hebben we
in het interieur een jaren ’50- en ’60-sfeer
opgeroepen,’ zegt Huibers. Meubels,
keukenblok, verlichting en woonaccessoires
zijn geheel in retrostijl en hebben rustige,
prikkelarme kleuren. De zwarte lichtschakelaars
zijn replica’s van het bakelieten origineel
en boven de toiletpot met zwarte wc-bril
hangt een dummyreservoir met trekkoord op
stortbakhoogte. ‘De zwarte details hebben
tevens een signaalfunctie en helpen bewoners
om dingen beter te herkennen tegen een witte
achtergrond,’ legt Huibers uit. ‘Hetzelfde geldt
voor het zwart-witte patroon in de halvloer en
de keukengootsteen.’
Om te voldoen aan de eis van de gemeente
is verbinding gemaakt met buiten. Hoge
ramen rondom geven uitzicht op de bosrijke
omgeving. Via de serre aan de achterkant en
openslaande deuren aan de voorkant kunnen
de bewoners direct de tuin in lopen. Een fraai
tuinhek met smeedijzeren uitstraling zorgt
ervoor dat ze het terrein niet verlaten. Oene
en haar collega’s zijn enthousiast: ‘Omdat
de bewoners makkelijk naar buiten kunnen,
bewegen ze meer en krijgen ze meer kleur.
De middagrust op de slaapkamer slaan ze
over, waardoor ze ’s nachts beter slapen.’ Het
dag- en nachtritme van de bewoners wordt
extra bevorderd door dynamische verlichting:
gedurende de dag neemt de lichtsterke af en
verandert de lichtkleur van wit naar geel.
Geen kantoren
Niet alleen de bouw en inrichting van de
binnen- en buitenruimten, maar ook de wijze
waarop het zorgteam en mantelzorgers hun
dagelijkse dingen doen, draagt bij aan het
welbevinden van de bewoners in De Nieuwe
Antoniehof. Zo hebben de zorgverleners
geen eigen toilet en kantoorruimte. De
administratieve taken worden gewoon tussen
de bewoners verricht. Ook zijn facilitaire
processen in de zorg geïntegreerd. Maaltijden
bereiden, linnengoed en kleding wassen
gebeurt in de woon- en bijkeuken. Als het weer
het toelaat, wordt de was aan een ouderwetse
waslijn in de tuin te drogen gehangen. ‘Omdat
95 procent van de zorg in de huiselijke sfeer
plaatsvindt, is de afstand tussen zorgverleners,
bewoners en mantelzorgers heel klein,’
aldus Oene. Huibers ontwerp voldoet in alle
opzichten aan de nieuwe woonvisie van
Viattence. Volgens Van Dijk staan er meer van
dergelijke, kleinschalige woonconcepten op het
programma.
25 ArchitectuurNLTekst Emy Vesseur
Woonzorgconcept
24-25_nieuweantoniehof.indd 25 28-11-17 11:21
