Verdienmodellen
Hammink erkent dat producenten van
reguliere bouwmaterialen bepaald niet zitten
te wachten op circulaire bouwprocessen. Als
eenmaal geproduceerd bouwmateriaal in de
cirkel blijft, dan is er in theorie steeds minder
bouwmateriaal nodig. Waar het volgens
hem dus om gaat, is andere economische
verdienmodellen bedenken.
Als voorbeeld van zo’n verdienmodel in de
circulaire economie noemt hij Mitsubishi dat
de liften leverde voor Circl, het ABN AMRO
paviljoen aan de Amsterdamse Zuidas (zie p.16),
ontworpen door de Architekten Cie. ‘Mitsubishi
leverde de lift niet aan de opdrachtgever, maar
geeft hem in bruikleen. De opdrachtgever
betaalt per liftbeweging terwijl de leverancier
eigenaar van de lift blijft. Het verdienmodel zit
’m naast beweging in onderhoud en eventueel
installeren van updates.’ Hammink vertelt
dat ook een partij als De Groot en Visser,
leverancier van de gevel van Circl, serieus
bezig is met de ontwikkeling van een circulair
verdienmodel met betrekking tot de gevel.
Fundamentele veranderingen
Op de vraag of het onvermijdelijk is dat alle
toeleverende partijen in de bouw er wijs aan
doen circulaire verdienmodellen te ontwikkelen,
zegt Hammink dat de overheid ernaar streeft
dat de Nederlandse economie in 2050 voor
100 procent circulair is. In 2030 moet dat cijfer
rond de 50 procent liggen.
‘Het is dus een feit dat de circulaire economie
aanstaande is en dat er wet- en regelgeving op
dat vlak in de maak is. Als het om materiaal- en
energieverbruik gaat, staan de bouwsector
dus fundamentele veranderingen te wachten
en dan kan je als fabrikant dus maar beter
beginnen met nadenken over circulaire
verdienmodellen. Dat geldt overigens ook voor
de Cie. Ook wij zullen fundamenteel moeten
nadenken over hoe we onze ontwerpopgaven
circulair kunnen invullen.’
Een eerste stap op weg naar circulair
ontwerpen en het ‘weten’ van toenemende
materiaalschaarste is de oprichting van Circular.
Cloud, een onafhankelijke tool met als doel
de hoeveelheid afval te elimineren door
bouwmaterialen een identiteit te geven in een
register voor materialen.
Circular.Cloud is een initiatief van CAD
& Company en de Architekten Cie en
wil gebouwinformatie op element- en
componentniveau via een zogenoemd
gebouwpaspoort toegankelijk maken. Dat
gebeurt door circulaire informatie toe te
voegen aan het 3D-model om zo inzichtelijk
te maken welke elementen en componenten
van een gebouw op termijn herbruikbaar zijn.
Zo’n paspoort is in de renovatie- en sloopfase
van gebouwen een onmisbare schakel in de
circulaire economie.
Materialenpaspoort
De economische crisis is wat circulair denken
betreft een zegen voor de Cie geweest, zegt
Hammink. ‘Het dwong ons na te denken over
waar we mee bezig zijn en de ontwerpopdracht
voor Circl was aanleiding de circulaire kennis,
die we in de loop van de jaren opdeden, in de
vorm van een gebouwpaspoort te gieten.
‘In overleg met ABN AMRO hebben we
dat paspoort ontwikkeld en toen kwam de
handelaar in ons naar boven. Wat bleek, was
dat een gebouwpaspoort van toepassing kan
zijn op elk gebouw. Tegelijkertijd ontdekten
we dat een gebouwpaspoort maken niet tot de
corebusiness van een architectenbureau hoort
en dat het beter is die activiteit in een apart
bedrijf onder te brengen. En daarom hebben
we samen met CAD & Company Circular.Cloud
opgericht.’
Het aandeel van de Architekten Cie is dat
ze het gebouwpaspoort hebben bedacht.
CAD & Company levert de software waarop
de circulaire data van het paspoort draait.
‘Overigens verdient ABN AMRO een groot
compliment omdat dit bedrijf als eerste
opdrachtgever dit initiatief mogelijk maakte.
Dat was van cruciaal belang. Zonder hun steun
was het paspoort niet zo snel van de grond
gekomen. Inmiddels hebben we opdrachten
voor drie nieuwe paspoorten.’
Early adopters
Een gebouwpaspoort maken mag dan geen
corebusiness voor een architectenbureau zijn,
er is toch een aantrekkelijke businesscase van
te maken. ‘De eerste markt waarop we ons
richten, zijn opdrachtgevers die graag de early
adopters van de circulaire economie willen zijn.
Met deze partijen willen we het product verder
ontwikkelen. Dat is beslist nodig want het
paspoort is in zijn huidige vorm nog veel te duur
om het grootschalig te kunnen uitrollen. Ons
uiteindelijke doel als Circular.Cloud, is dat het
paspoort voor relatief weinig geld te koop is,
maar dat je een bepaald abonnementsgeld per
jaar betaald. Een soort Spotify verdienmodel
waarbij de gebruiker voor een vast bedrag per
maand onbeperkt toegang heeft tot de data die
in de online bibliotheek liggen opgeslagen.
Bij Spotify kan je door streaming naar muziek
uit een enorme database van nummers
luisteren. Bij ons kan je op termijn beschikken
over alle beschikbare data van bouwmaterialen
in gerealiseerde gebouwen. Dat documenteren,
registreren en archiveren van materialen
in gebouwen, maakt hergebruik een stuk
eenvoudiger. Het doel en de verwachting is
dat de databank de hoeveelheid afval gaat
reduceren en slim dus circulair ontwerpen gaat
stimuleren, maar voordat het zover is, zijn we
wel een paar jaar verder.’
MATERIALEN
VERVAARDIGEN
LEVERING VAN
ONDERDELEN
PRODUCTIE
DISTRIBUTIE
ONDERHOUD
HERGEBRUIK
ONDERDELEN HERGEBRUIK
RECYCLING
AFVAL
GEBRUIKER
7 ArchitectuurNLTekst Peter de Winter
Gebouwpaspoort
06-07_circularcloud.indd 7 28-11-17 15:53
