‘De druk op steden neemt toe, tegelijkertijd verdwijnt er steeds meer
openbare ruimte. De overheid en corporaties treden terug en de private
sector wordt dominant. Dat resulteer een paradox. Mensen trekken
naar de stad vanwege de belofte van diversiteit; daar ontmoet je elkaar
sneller en beter. Tegelijkertijd zijn er steeds minder plekken waar die
ontmoetingen kunnen plaatsvinden. Maar een debat over de rol die de
rijksoverheid en de gemeente moeten spelen in het behoud van de
openbare ruimte wordt nauwelijks gevoerd. Wij houden ons daarom
bezig met publieke architectuur: welke gebouwen en ruimtes van
algemeen nut hebben we nodig en hoe zien die eruit?’
Dit is de beknopte versie van de ontwerpvisie van het Amsterdamse
architectenbureau Civic, bestaande uit vier de partners Rick ten
Doeschate, Gert Kwekkeboom, Ingrid van der Heijden en Jan Lebbink.
1. De Willem II-passage is een publieke verbinding tussen de binnenstad
van Tilburg en De Spoorzone. De passage is dynamisch verlicht, in de
glazen wanden zijn dertigduizend leds geïntegreerd. Iedere pixel wordt
via een uniek algoritme aangestuurd: lichtkleur en intensiteit reageren
op het tijdstip van de dag, de weersomstandigheden en de beweging
van passanten • Foto Kees Hummel. 2 en 3. LocHal is een voormalige
locomotiefloods in de Spoorzone die getransformeerd wordt tot een
publiek stadsforum van Tilburg. Het gebouw biedt plaats aan de openbare
bibliotheek, co-werk ruimtes, kunstenonderwijs en een grote stadshal voor
publieke evenementen. Bezoekers kunnen er media bekijken en lenen, maar
ook samen nieuwe kennis ontwikkelen. Het ontwerp van Civic architects,
Braaksma& Roos en Inside Outside wordt eind 2018 opgeleverd • Beelden
3Dstudio Prins.
1 2
De vier kennen elkaar uit het Cloud Collective, een netwerk van twaalf
architecten, stedenbouwers en grafisch ontwerpers dat al tijdens
de studie aan de TU Eindoven werd opgericht. ‘Het was een goede
leerschool. We sparren nog steeds en werken soms ook samen. Maar om
te kunnen werken aan grote publieke projecten bleek de structuur van
een coöperatie minder geschikt. Bovendien wilden wij ons specialiseren
in het ontwerp van publieke architectuur. Daarom zijn we in 2015 Civic
gestart’, zegt Kwekkeboom, die met Ten Doeschate in dit gesprek Civic
vertegenwoordigt.
Pantheon
Misschien wel het krachtigste voorbeeld van deze Civic-benadering is
LocHal in Tilburg. Een voormalige locomotiefloods in de spoorzone naast
het Centraal Station wordt getransformeerd tot openbare bibliotheek,
een muziekzaal, flexwerkplekken, conferentiezalen, ruimtes voor
kunstenonderwijs en een grote stadshal voor publieke evenementen,
exposities en debatten. ‘De aanvankelijke vraag was een openbare
bibliotheek, aparte ruimtes voor diverse kunstinstellingen en co-work
spaces. Wij hebben vervolgens voorgesteld om dit imposante gebouw
tot een prominente publieke ontmoetingsplek te maken. De spoorwegen
speelden een belangrijke rol in de historie van Tilburg, ze waren een
belangrijke werkgever. Daarom hebben wij een plan ontworpen met
een grootse publieke stadshal; een ontmoetingsplek op schaal van de
stad, zoals bijvoorbeeld stadhuizen en kerken dat ook waren, of het
oervoorbeeld van het Pantheon.’
Om de publieke uitstraling van het gebouw te waarborgen is
voortgebouwd op de karakteristieke elementen van de locomotiefloods,
met name de monumentale ruimtelijke structuur die doet denken aan
een hangar. ‘De hoge voorgevel is uitnodigend en transparant, en biedt
36ArchitectuurNL
34-35-36-37-38-39_platform.indd 36 26-11-18 13:12
