Supergaaf volgens Viveka van de Vliet

Jarenlang fietste Viveka van de Vliet door de Willemsstraat in Amsterdam op weg naar de Thai, een vriend of de winkels op de Haarlemmerstraat. En elke keer keek zij met verbazing naar dat driehoekige stukje niemandsland tussen de huizen. Een gat waarin een paar oude bielzen lagen en hoogpolig gras groeide. Waarschijnlijk net zo hebben architect Erik Workel (partner IAA Architecten) en zijn vriend Joost Wolters (directeur Kunstcentrum Stichting Het Kunstgemaal) naar dit gat in de Amsterdamse Jordaan gekeken toen zij daar op een dag hun hond uitlieten. Ook zij vroegen zich wellicht af waarom de plek zo lang braak lag.

Huisje van 5 verdiepingen

Lang was ik er niet meer geweest, totdat ik weer eens langs deze plek liep en tot mijn verrassing zag dat er een prachtig huisje van vijf verdiepingen stond tussen de belendende percelen, zegt Viveka. Erik Workel bleek samen met architect Lada Hršak van bureau LADA dit huis bedacht te hebben. Ze lieten zich inspireren door het Towerhouse in Tokio, een gebouw van zes verdiepingen rond een trap als ruggengraat, dat architect Takamitsu Azuma in 1966 bouwde op een kavel van twintig vierkante meter. Ik hou van dit soort tiny housing. Niet alleen als oplossing voor de schaarste aan grond in relatie tot de woningnood, maar ook omdat ik bewondering heb voor architecten die als precieze puzzelaars inventieve oplossingen bedenken om zo’n piepklein stukje grond zo goed mogelijk te benutten. De ontwerpers wisten de gemeente – eigenaar van de kavel – er uiteindelijk van te overtuigen dat zij op dit ingewikkelde stukje grond een woonhuis konden bouwen dat het straatbeeld zou verrijken en verlevendigen.

Gestapelde huisje

Dat lukte wonderwel: het moderne ‘gestapelde’ huisje zit als gegoten tussen de nieuwbouw rechts en het negentiende-eeuwse pand links op de hoek met de Brouwersgracht. Passend bij het rood van de bakstenen buren, is het nieuwe huis bekleed met roodbruine zinken gevelpanelen met her en der perforaties die een mooi lichtspel bieden als de zon schijnt. Ook hebben de
architecten het pand allerlei slimme oplossingen en verrassingen meegegeven. Zo is de portiekingang verstopt achter een verschuifbaar gevelpaneel. Daarachter ligt de studio aan de straatkant en net zoals bij het Towerhouse is de houten wenteltrap de ruggengraat die leidt naar de keuken met daarboven de woonkamer, de slaapkamer met badkamer en daarop de studeerruimte met dakterras.

Gepuzzeld met elke kostbare meter

Er is enorm gepuzzeld met elke kostbare meter. De architecten hebben geprobeerd zoveel mogelijk uitzicht op zowel de Brouwersgracht als de Willemsstraat en veel lichtinval te creëren. Ze moesten tegelijkertijd rekening houden met de buren, die uiteraard uit hun ramen moesten kunnen blijven kijken. Het besluit om op zo’n plek een driehoekig balkon te maken is slim: de buren behouden zicht én de nieuwe bewoners kunnen nu ook buiten eten. Het leuke is dat je door dit geslaagde initiatief nog beter naar stukjes niemandsland gaat kijken en er zelfs naar gaat zoeken. Ze zijn er, deze gaten in de stad. Het lost de woningnood niet op, maar dit soort creatieve ondernemingszin stimuleert wellicht gemeentes en architecten om iets moois toe te voegen aan kale postzegelgrote percelen.

Tekst: Viveka van de Vliet
Fotografie: Luuk Kramer

Dit artikel is gepubliceerd in Bouwwereld nummer 3 van 2020 in de rubriek Supergaaf. Hierin is een bouwprofessional aan het woord over zijn of haar favoriete gebouw of interieur