Recht volgens Ruby: Vriendendienst

Wel eens een opdracht als ‘vriendendienst’ gedaan? Voor, pak hem beet, de helft van de prijs? Ik kom het in mijn praktijk tegen. De eens zo goede vrienden zijn plotseling niet zulke goede vrienden meer. Er komt een kink in de kabel en wat heb je dan eigenlijk afgesproken? Staat er überhaupt iets op papier? Vaak zal het antwoord ‘nee’ zijn. Wat is dan het recht van de architect/ontwerper?

Niets op papier

Het ontwerpen van een huis, een aanbouw of een renovatie is een overeenkomst van opdracht. Afspraak is afspraak, ook als deze mondeling gemaakt wordt. Maar je zit met een bewijsprobleem als er niets op papier staat en de DNR is niet van toepassing. Bij het leveren van een vriendendienst wordt er vaak over het hoofd gezien de opdracht op papier te bevestigen. Vastleggen wat je afspreekt kan ook per e-mail.

Onenigheid

Wat gebeurt er als de herinnering van de één anders is dan die van de ander? Of als er onenigheid ontstaat? Kun je vragen om betaling voor het werk dat al verricht is? Kun je verbieden dat de tekeningen gebruikt worden? Kun je de opdracht teruggeven? Als de afspraak niet kan worden bewezen, dan kun je terugvallen op de wet. Een aantal voorbeelden van situaties die zich kunnen voordoen, geef ik hierna.

Redelijk loon

Normaal gesproken doe je de klus voor € 20.000 maar je spreekt af dat je het voor de helft van de prijs doet. Na afloop herinnert de eens zo goede vriend zich de prijsafspraak anders. Als de opdracht is uitgevoerd en er ontstaat onenigheid over de afgesproken prijs, dan heb je houvast aan de wet als er niets op papier staat. In de wet staat dat een ‘redelijk loon’ = een ‘redelijke vergoeding’ voor de geleverde werkzaamheden verschuldigd is. Ook als het gemaakte ontwerp niet mooi gevonden wordt. Een belangrijk aanknopingspunt bij wat redelijk is, is wat beroepsgenoten zouden vragen in een soortgelijk geval.

Verbod gebruik tekeningen

Verbieden om te tekeningen te gebruiken kan niet zomaar. Ook niet als het auteursrecht bij de opdrachtnemer rust. Als het ontwerp gereed is en de opdrachtgever is bereid een redelijke vergoeding te betalen, dan brengt dat met zich mee dat de tekeningen gebruikt mogen worden.

Tussentijdse opzegging

De opdrachtgever kan de opdracht altijd opzeggen. Het kan zijn dat deze dan wel een schadevergoeding moet betalen. Als er werk gedaan is bijvoorbeeld. De opdrachtnemer kan de opdracht niet zomaar opzeggen. Maar het kan zijn dat een ruzie maakt dat de opdrachtnemer een gewichtige reden heeft om de overeenkomst op te zeggen. Partijen kunnen niet meer door een deur en de opdracht is nog niet (volledig) uitgevoerd. Overleg zal nog nodig zijn, en dat is niet meer goed mogelijk.

Leg afspraken dus vast

Wat de gevolgen van het niet kunnen bewijzen van de afspraken zijn, hangt af van de omstandigheden. Daar is hier verder niet specifiek iets over te zeggen. Je kunt terugvallen op de wet, maar het beste advies is om de afspraken vast te leggen. Dit kan ook per e-mail waarbij je aan de opdrachtgever vraagt om zijn akkoord. Daarmee bespaar je je in elk geval een hoop kopzorg als er problemen ontstaan.

Tekst Ruby Nefkens, advocaat intellectueel eigendom, ICT, design, architectuur, kunst, media

Dit artikel is gepubliceerd in ArchitectuurNL nummer 5 van 2018