Gebogen gevels Domkwartier Erfurt

Met een halfopen bouwblok transformeerde architectenbureau Osterwold°Schmidt de stedelijke restruimte naast de Dom van Erfurt tot een nieuw woonkwartier. Vormgeving en dimensionering van de nieuwbouw haken aan op de historische stad. Met de wit-lichtbeige Hagemeistersortering Weimar HS in dunformaat sloeg het bureau een brug naar de zandsteenfaçades van de domkerk.

Verdichten en revitaliseren, dat was de opgave voor de onbebouwde binnenstedelijke kavel tussen de domkerk en de rivier de Gera in Erfurt. Die kavel was meer dan twee eeuwen lang stedelijke restruimte. In 1813 werd de toenmalige bebouwing op de kavel gesloopt voor militaire doeleinden. Later volgden functies als opslag en parkeerplaats.

Domkwartier

In 2014 vonden eigenaar, stad en monumentenzorg elkaar in een plan voor woningbouw op deze buitengewone locatie. De internationale prijsvraag die men daarvoor uitschreef, werd gewonnen door architectenbureau Osterwold°Schmidt. Het bureau ontwierp het Domkwartier, een halfopen bouwblok met zeventig woningen op een plint met commerciële functies.

Het plan van Osterwold°Schmidt won de prijsvraag, omdat het binnenstedelijke verdichting wist te koppelen aan revitalisering van het historische centrum. De zeventig woningen kregen een plek in een volume dat zich oriënteerde op bestaande stedenbouwkundige structuren en oog had voor de monumentenstatus van omliggende panden.

Gebogen gevel

De nabijheid van Dom en binnenstad bepaalde de vormgeving en de dimensionering van de nieuwbouw. De aanhechting van het nieuwe gebouw aan de bestaande stadsstructuren was een belangrijke insteek voor het project, aldus architect Antje Osterwold. Aan de Domstraße gaf bureau Osterwold°Schmidt het bouwblok een gebogen gevel die de contour volgt van de straat waaraan ook de domkerk ligt. Uit de kromming van de gevel ontstond ter hoogte van het gotische koor van de Dom een klein nieuw plein. De gebogen geveluiteinden van het woonblok zorgen bovendien voor een vloeiende overgang naar de aangrenzende bebouwing.

Daglicht

Aan de zuidzijde begrenst het halfopen bouwblok het binnenhof, een beschutte openbare stadsruimte die bovendien een goede daglichttoetreding in de woningen borgt, aldus Osterwold: „Zo ontstaan ondanks de dichte bebouwing in het stadscentrum zeer gedifferentieerde en hoogwaardige wooncondities, met relaties naar binnen en naar buiten, afgestemd op zichtassen en ruimtelijke verbanden.“

Kwaliteit bakstenen

Voor de gevels van het bouwblok zocht Osterwold°Schmidt een materiaal dat in de context zou passen; de bebouwde omgeving wordt gekarakteriseerd door de lichtgekleurde zandsteengevels van de Dom en door overwegend lichtgeel pleisterwerk. Het bureau koos voor de wit-lichtbeige Hagemeistersortering Weimar HS in dunformaat, in wildverband gemetseld, om aan te sluiten op de overheersende kleurstelling rondom. Antje Oosterwold: „We zijn zeer enthousiast over de adaptieve kwaliteiten van baksteen. Nog afgezien van het materiaal op zichzelf, maken formaten, texturen, productiesporen en metselverbanden een enorme diversiteit in gevelaanzichten mogelijk. In het Domkwartier konden we met dit materiaal vooral een zekere zwaarte en massiviteit uitdrukken, die de soliditeit en bestendigheid van het ontwerp onderstreept.“

Metselwerkverbanden

Afhankelijk van de oriëntering ten opzichte van Dom en zijstraten, varieert de inzet van de Hagmeistersortering aan de gevels. Tegenover de Dom bestaat de gebogen gevel geheel en al uit metselwerk. Aan de zijstraten kregen de gevels een combinatie van metselwerk, pleisterwerk en gekeimde baksteenvlakken. Aan het binnenhof beperkt het metselwerk zich nagenoeg uitsluitend tot de begane grond. De decoratieve patronen in de geperforeerde metalen afscheidingen van de balkons en loggia’s zijn verwant aan metselwerkverbanden.

Projectgegevens

Opdrachtgever: Domplatz EF GmbH & Co. KG
Architectuur: Osterwold°Schmidt Architekten Exp!ander Architekten BDA PartGmbB, Weimar
Baksteen: Weimar HS
Fotografie: Florian Selig