Matryoshka House

Achter de neorenaissance façade van een illegaal werkhotel nabij het centrum van Rotterdam vond een extreme make-over plaats. In het uitgewoonde pand creëerde architectenbureau Shift twee hypermoderne appartementen volgens een huis-in-huis-concept. Dubbelhoge verdiepingen met vides, binnengevels en een gaanderij met lichtstraat zorgen voor verrassend veel licht, ruimte en interactie tussen gezamenlijk en privé.

De bebouwing in de buurt van de Rotterdamse Mathenesserlaan stamt uit de periode rond 1900. Herenhuizen van drie tot vijf lagen met hoge plafonds, mooi gedetailleerde gevels met schuiframen, souterrains en bel-etages bepalen hier het beeld. Achter een van deze gevels creëerde Shift Architecture Urbanism uit Rotterdam twee hypermoderne appartementen in opdracht van de nieuwe eigenaar, die zelf een achtergelegen buurpand bewoont. ‘De vorige eigenaar exploiteerde er jarenlang een illegaal werkhotel met 12 kamers en net zo veel keukens, verdeeld over vier lagen. De overlast en het verval was onze opdrachtgever een doorn in het oog,’ zegt architect Thijs van Bijsterveldt van Shift. ‘Toen het pand te koop kwam, heeft hij het gekocht om verpaupering te voorkomen.’ Shift kreeg de opdracht het pand te transformeren tot twee ruime appartementen met twee slaapkamers en veel licht, die een andere doelgroep zouden aantrekken.

Gelaagdheid

Dubbelhoge verdiepingen met vides waren de enige manier om meer licht in het 14 meter diepe pand te krijgen. Hiertoe is het pand van binnen volledig gestript, zijn vloeren verwijderd en de slaapvertrekken plus badkamer als aparte volumes in de woonruimtes gehangen. ‘Het interieur krijgt zo een gelaagdheid van groot naar klein. Vandaar de associatie met matroesjka’s, de in elkaar passende, houten poppetjes uit Rusland,’ legt Van Bijsterveldt uit. Om meer ruimte voor de vides te realiseren, werd de toch al slechte achtergevel met uitstekende balkons vervangen door een nieuwe gevel die anderhalve meter naar buiten is geplaatst. ‘Dat was nog best een uitdaging,’ bekent Van Bijsterveldt. ‘Voor de stabiliteit hebben we een stalen portaalconstructie aangebracht die de contour van de hele woning volgt met twee horizontale regels als dwarsverband.’ De nieuwe achtergevel is volledig transparant met een schuifpui naar de tuin in de benedenwoning en drie verdiepingshoge, openslaande ramen met Frans balkon in de bovenwoning. ‘Eigenlijk is de achtergevel nu gelijkwaardig aan de historische voorgevel,’ zegt Van Bijsterveldt. ‘Omdat de opdrachtgever hierop uitkijkt en hij ons veel vrijheid gaf, konden we de achtergevel rigoureus aanpakken.’ De monumentale voorgevel is hersteld, maar bleef verder onveranderd. Wie de dubbele voordeur binnengaat, stapt in een heel ander huis dan de buitenkant doet vermoeden.

Verbinding

De benedenwoning beslaat het souterrain en de bel-etage. Hier zijn de vides aan de gevels geplaatst, waardoor het woongedeelte onder straatniveau maximaal van het daglicht profiteert. Het volume met de twee slaapvertrekken en badkamer zweeft als het ware in het midden van de dubbelhoge ruimte. ‘In al onze ontwerpen proberen we de verschillende ruimtes met elkaar te verbinden. Daarom kreeg het volume een eigen gevel met te openen ramen die interactie tussen de woonruimte en de meer private vertrekken  mogelijk maakt.’ In de bovenwoning is de indeling precies andersom: hier zijn niet de vides, maar de volumes tegen de gevels geplaatst. Het resultaat is een vide van 7 meter hoog middenin die in combinatie met een nieuw aangebrachte lichtstraat in de nok van het dak, een onvoorstelbare hoeveelheid licht naar binnen brengt. Een gaanderij tussen beide volumes zorgt hier voor het contact met de gezamenlijke ruimte.

Spannende balans

De vormgeving van het interieur laat een spannende balans zien tussen modern en traditioneel, industrieel en warm, ruw en gepolijst. In de bovenwoning ligt een houten vloer, de benedenwoning heeft een vloer van gevlinderd beton. Het hart van beide woningen vormt een schijnbaar zwevend, langwerpig keukeneiland, dat helemaal is bekleed met glanzende, witte tegels. Het keukeneiland wordt geflankeerd door een plafondhoge kast van gegalvaniseerd metaalplaat, waarin trap, toilet, opslag en keukenapparatuur zijn opgenomen. Het reflecterende metaal van de kastwanden maakt de ruimte nog lichter. Alles daaromheen is strak gestuukt met uitzondering van een afgebikte zijwand. Van Bijsterveldt: ‘Om de geschiedenis van het pand te kunnen lezen, hebben we een paar originele details behouden of teruggeplaatst. Behalve de bakstenen muur, is ook de oude dakconstructie in het zicht gelaten en het originele glas-in-lood uit de gesloopte achtergevel is verwerkt in de nieuwe binnengevel.’ Daarnaast is op een aantal plekken met uitgesproken kleuren meer sfeer in het interieur gebracht.

Dit artikel is gepubliceerd in ArchitectuurNL 3/2017

Gerelateerd

• Shift Architecture Urbanism verbouwd kluswoning
• Kluswoning Shift
• Shift A+U transformeert CMY paviljoen
• Preview ArchitectuurNL magazine 3 2017