Jo Coenen levert meesterwerk

Niets zo moeilijk als een nagelnieuw stadshart ontwerpen voor een nog jonge woonwijk. Zeker als zo’n hart ook nog eens moet concurreren met het historische stadscentrum. Ik ken er althans geen geslaagde voorbeelden van. Toch flikte Jo Coenen Architects & Urbanists dit kunstje met het masterplan voor Leidsche Rijn in Utrecht. Een meesterwerk. Het ontwerp bewijst dat een winkelcentrum in een nieuwbouwwijken om de dooie dood geen toppunt van treurigheid hoeft te zijn.

Jo Coenen

Op de website van Jo Coenen staat te lezen dat de compositie van het centrumgebied voortbouwt op de traditie van de West-Europese stad en bestaat uit een openbare ruimte die als het ware uitgesneden is uit een massa met gelijkmatige bouwhoogte. Het centrum bestaat uit een netwerk van openbare stedelijke ruimtes, met afwisselende sferen en belevingen. De pleinen en straten krijgen hun specifieke betekenis door afmeting, inrichting en beoogd gebruik, zoals het ‘Stadsplein’ de ‘Stadstuin’ en de ‘Singel’. Accenten in bouwhoogte en verbijzondering van de programmatische invulling dragen hieraan bij. De gemiddelde bouwhoogte in het centrum is vijf tot zeven lagen hoog. Op een website kan je van alles beweren, maar hoe is de werkelijkheid?

Verschillende architecten

Wat tijdens de rondwandeling die ik maakte direct opvalt, is hoe goed de beslissing was dat in het masterplan verschillende architecten betrokken waren. Wie zijn ogen goed de kost geeft ziet gebouwen van de hand van AWG Architecten, Geurst en Schulze, Dok Architecten, Prof. Hans Kollhoff Architekten, Cruz y Ortiz arquitectos, De Zwarte Hond, RPHS+, Kokon Architectuur & Stedenbouw en Lodewijk Baljon landschapsarchitecten. Dit alles onder supervisie van Jo Coenen. Er zijn vergevorderde plannen om voor de overige bebouwing rond het centrum nog veel meer ander ontwerptalent aan te trekken. En dat lijkt een goede gedachte.

Gevarieerd beeld

Wat opvalt aan de gebouwen in het nieuwe stadshart, is dat gekozen is voor hoogwaardige bouwmaterialen, zorgvuldige detaillering en een even zorgvuldig als aangenaam kleurenpalet. De veelheid aan architecten resulteerde in een gevarieerd beeld zonder dat het ergens ontaardde in een kakofonie aan vormen, kleuren en materialen. Sterker nog: elke architect gaf een herkenbaar ‘smoel’ aan zijn gebouw mee en dat maakt dat het masterplan waarmaakt dat de compositie van het gebied voortbouwt op de traditie van de West-Europese stad.

Traditie eigentijds vertaald

Wie de moeite neemt een wandeling door het nieuwe stadscentrum te maken, zal snel zien hoe die traditie eigentijds vertaald is. Een goed voorbeeld daarvan is de Parijsboulevard met aan weerszijde hoge colonnades met daaronder fraaie melkglazen bollen aan bronzen stangen. Maar ook de knipoog naar de Amsterdamse school op de Hoek Luxemburg- en Wenenpromenade van Dok architecten of Praagpromenade van architect Geurst en Schulze zijn de moeite meer dan waard. Het hele gebied ademt allure en dat bewijst dat een winkelcentrum in een nieuwbouwwijken om de dooie dood geen toppunt van treurigheid hoeft te zijn.

Tijdloos winkelcentrum

In de analyse die stedenbouwkundige Jan den Boer over het centrum voor ArchitectuurNL 4/18 maakte, schrijft hij: “Voor mij voelde het als een tijdloos winkelcentrum dat er weliswaar nieuw uitziet, maar waar ik me gelijk thuis voel.” Bij die woorden kan ik me alleen maar aansluiten. Natuurlijk blijft het de vraag of de inwoners van de oude stad de oversteek over het Amsterdam Rijnkanaal gaan maken om zo het historisch centrum van Utrecht te ontlasten. En minstens zo belangrijk is de vraag of de bewoners van Leidsche Rijn de weg gaan vinden naar het nieuwe centrum en zich hier thuis gaan voelen. Ook is het nog lang niet zekers of alle chique winkels in de plint het gaan redden. De toekomst zal het leren. Aan de stedenbouwkundige opzet en architectonische invulling zal het niet liggen. Die zijn in één woord geweldig.