Twentse Bouwboeren

Het project Twentse Bouwboeren is dit jaar opgestart en richt zich op biobased bouwen als een kans voor het opzetten van een duurzame regionale keten waarbij de agrarische sector en de bouw bij elkaar gebracht worden. Traditionele bouwmaterialen zijn namelijk goed vervangbaar door materialen met grondstoffen uit landbouwgewassen, zoals vezelhennep, stro en olifantsgras. Het project is opgezet door Building Balance, de Land Bouwers, Rabobank Twente/Achterhoek en Waterschap Vechtstromen.

Het projectteam heeft inmiddels een aantal informatiebijeenkomsten gehouden voor agrariërs. Daarnaast zijn boeren en bouwers – als toekomstige producenten en afnemers – bij elkaar gebracht. Projectlid Janneke Paalhaar: “We stimuleren agrariërs om meer vezelgewassen te telen, en we stimuleren bouwbedrijven om met die vezelgewassen, de biobased bouwmaterialen, te bouwen.”

Gewassen

Een van de veelbelovende gewassen is miscanthus – oftewel olifantsgras. Kalverhouder Patrick Ensink uit Tilligte verbouwt het op een perceel van bijna drie hectare. “We zochten een oplossing voor strooisel in de stallen en vonden dit in olifantsgras. Je poot het een keer, daarna kun je zo’n twintig jaar jaarlijks oogsten. Je hoeft alleen het eerste jaar maar iets te doen aan onkruidbestrijding, het gewas kan tegen droogte en heeft geen bemesting nodig.” Hetzelfde gewas is echter ook geschikt als bouwmateriaal; onder andere de Universiteit Wageningen deed hier onderzoek naar. Twentse Bouwboeren werkt in Twente aan het opzetten van een keten van vezelgewassen voor bouwmaterialen. Van land naar pand.

Andere gewassen die als bouwmateriaal in aanmerking komen zijn zonnekroon, en eenjarige gewassen als hennep en vlas. Dit zijn sterke gewassen die diep wortelen, droogteresistent zijn, en tijdens de groei veel CO2 opnemen. Voor de bouw heeft dit het voordeel dat natuurlijke grondstoffen CO2 permanent vastleggen in bouwmaterialen en dus in een woning of gebouw.

De verschillende houtige vezelgewassen zijn voor diverse doeleinden te gebruiken. Vezels voor isolatiematten, getest en gecertificeerd en al verkrijgbaar bij bouwhandels. Het prikt niet, zoals glaswol en de vezels zin te gebruiken voor het isoleren van spouwmuren, maar ook voor verpakkingsmateriaal, plaatmateriaal en bouwstenen voor zowel binnen- als buitenmuren.

Verwerking

Tussen de verbouw van de vezel en het gebruik in de bouw zit het verwerkingsproces. Een keten daarvoor is er op dit moment nog niet, geeft Paalhaar aan. “Hier ligt een kans voor agrariërs om zich bijvoorbeeld te verenigingen in een collectief, om zelf in die verwerking hun rol te pakken. Hakselen, het ontstoffen, opslaan, en je zou zelfs dit vezelmateriaal in balen kunnen persen en dan met een busje naar de stad toe kunnen rijden en het daar in panden inblazen als isolatiemateriaal.”

Opbrengst en kostprijs

Wat levert het de boer en de bouwer op? Voor alle sectoren die een rol kunnen spelen in die keten is het nog niet duidelijk wat de opbrengst is voor de boer en wat de kostprijs is voor de bouwer. Binnen het projectteam wordt dan ook gewerkt aan het verkrijgen van inzicht. Onder andere door het opzetten van pilots, een aantal woningen biobased te bouwen en te kijken wat de bottlenecks zijn.

Daarnaast moeten de producten worden gecertificeerd, voldoen aan de eisen op het gebied van brandveiligheid en wind- en waterdicht zijn. Paalhaar besluit: ‘We zien dat het zowel aan de landbouwkant als aan de bouwkant steeds lastiger wordt om op dezelfde voet als vroeger, door te gaan. De landbouw heeft grote opgaves als het gaat om stikstof, om waterkwaliteit, om CO2. Met name in de meer extensiveringsgebieden, waar door wet en regelgeving minder mest en minder bestrijdingsmiddelen mogen worden gebruikt. Bij grondwaterbeschermingsgebieden, Natura 2000 gebieden en langs beekdalen biedt de verbouw van vezelgewassen heel veel kansen. Die kansen liggen ook zeker waar het droog is, op de Twentse zandgronden.’

Voortgang

Donderdag 29 juni vond de tweede ketenbijeenkomst met de Twentse bouwboeren plaats. Wij kijken hier vol energie en passie op terug.

Gedurende deze zomer wordt er in deelgroepen verder gewerkt aan de business cases van de verschillende ketens. De uitwerking hiervan wordt tijdens de volgende bijeenkomst ‘Intentiebijeenkomst Twentse Bouwboeren’ op 25 september 2023 gepresenteerd. Lees hier het verdere verslag van deze ketenbijeenkomst. Vind hier de presentatie van deze ketenbijeenkomst.