Vijfsterrenhotels hebben het gemunt op de bijzondere monumentale panden die Amsterdam rijk is en vestigen zich in voormalige spaarbanken, burgerweeshuizen, handelskantoren en scheepvaarthuizen. Het Andaz en het Conservatorium Hotel zetten in 2012 de toon, het ultra-chique Rosewood Hotel in het voormalig Paleis van Justitie opent in 2018 en is voorlopig laatste ster aan het firmament. Een nieuwe toekomst voor monumentaal vastgoed met respect voor de rijke historie.
Kluizen worden zwembaden, wijnkelders of nightbars, directiekamers veranderen in restaurants of suites. Internationaal opererende hotelketens zetten hun zinnen op Europa, en met name op de historische kern van Amsterdam. In hun kielzog een groep internationale bezoekers, veelal jonge creatieve en zakelijke ondernemers, voor wie de stad een van de meest populaire bestemmingen is. Het komt dus niet als een verrassing dat er zoveel sterrenhotels openen in historische panden. Met het Andaz Hotel van investeerder Aedes Real Estate en ontwerper Marcel Wanders en Kentie en Partners architecten, en het Conservatorium Hotel van de nieuwe keten The Set Hotels, werd een trend gezet. ‘Het zijn hotels die economisch goed zijn voor de stad en waar je geen hekel aan kan hebben, want ze trekken geen zuipend publiek met de bierfles in de hand’, zegt architect Ray Kentie. ‘Het zijn meer dan hotels; het zijn plekken waar alles is: club, zwembad, bar, restaurant, fitness, maar ook kunst en cultuur. Het past in het gemeentelijke beleid waarbij de nieuwe hoteleigenaren van monumentale panden iets terug moeten doen voor de stad en zijn bewoners. Naast behoud van historische waarde moet een pand ook sociale meerwaarde hebben.’
W hotel
Dat geldt ook voor het op Nederlandse bodem debuterende W Hotel dat in oktober 2015 zijn deuren opende op een van de mooiste plekken in hartje Amsterdam. Op een steenworp afstand van het Koninklijk Paleis op de Dam heeft het hotel zijn intrek genomen in twee verschillende gebouwen: het voormalige Rijkskantoorgebouw voor Geld- en Telefoonbedrijf PTT (ook wel ‘Exchange gebouw’, 1924) en de voormalige Kas Bank (1915). Architectenbureau Office Winhov verbouwde beide panden en de interieurs zijn ontworpen door het Israëlische bureau Baranowitz + Kronenberg Architecture. Omdat de Albert Heijn een groot deel van de begane grond van het gebouw aan de Dam opslokt, besloten de architecten de restricties tot mogelijkheden om te buigen. Ze deden iets radicaals: op de begane grond zijn alleen de liften en op de zesde verdieping is de incheckbalie – met een geweldig 360 graden uitzicht. Ook zijn daar de voor iedereen toegankelijke loungebar met dakterras en het rooftop zwembad (eerder een lounge-jacuzzi), gebouwd in de grootste kluis die het gebouw bezat, en restaurant Mr Porter. Er zijn in het Exchange-gebouw 172 kamers en suites die veelal uitkijken op het Paleis op de Dam met het beeld van de wereld torsende Atlas. W Amsterdam, dat onderdeel uitmaakt van hotelketen Starwood Hotels & Resorts Worldwide, richt zich op een vrij jong kosmopolitisch publiek uit de wereld van design, kunst en mode. De eerste van de momenteel 45 vestigingen opende in New York in 1998. Tien jaar later zette de keten voet aan wal in Europa, in Istanbul. In Amsterdam mocht het de Kas Bank aan de Spuistraat als hotel erbij betrekken, mits ze de stad ook iets bieden. Daarom zijn daar niet alleen The Duchess, het op de Belle Epoque geïnspireerde restaurant met het prachtige glas-in-looddak, 66 kamers en een inpandig zwembad te vinden, maar ook XBANK, misschien wel de grootste galerie/winkel ter wereld met meer dan van 700 m2 Nederlands design, kunst en mode. ‘Ingrepen in bestaande historische gebouwen zijn nooit makkelijk’, vertelt Irene Kronenberg vanuit Tel Aviv, waar ze samen met Alon Baranowitz architectenbureau Baranowitz + Kronenberg leidt. ‘Het is een uitdaging om de rijke geschiedenis van Amsterdam én van het gebouw te laten zien zonder die aan te tasten, maar als je goed luistert naar wat het gebouw te zeggen heeft’, parafraseert ze Louis Kahns dialoog met een baksteen, ‘is dat het begin van een dierbare vriendschap.’
5 km koperen buizen
Meer dan vier jaar werkten ze aan de ‘interventie’ door modern design met historische details en een knipoog naar Amsterdamse landmarks te combineren. Zo namen de architecten de woorden ‘exchange’ en ‘communication’ letterlijk en figuurlijk: de telefoondraden en elektriciteitsleidingen uit de tijd dat het gebouw dienst deed als telefooncentrale vormden een poëtisch uitgangspunt. Vijf kilometer aan koperen buizen lopen als een rode draad door het W; ze kregen geïntegreerde functies als lichtobject, wijnrek en bankjes in de cocktailbar en vormen een design-ode aan het verleden én aan de bezoekers. Ook trachtten ze de Amsterdamse mentaliteit: open, eerlijk, eigenzinnig, ‘what you see is what you get’ te vangen in materialen: koper, staal, epoxyhars en zelfontwikkelde betonnen tegels. Ook krijgen jonge ontwerpers een podium. In samenwerking met creative director Vivian van Schagen van The Invisible Party werden Nederlandse aspecten verweven in handgeweven bedspreien met verhalen over de Nederlandse cultuur en zijn douchecabines geïnspireerd op de traditionele Nederlandse telefooncellen. Het personeel is aangekleed door modeontwerper Mattijs van Bergen, het gebouw door Dutch designers als Dirk Vander Kooij met zijn verlichte 3D geprinte balies en lampen als the Sunflower. De verbouwing van het gebouw van de Kas Bank is nog niet helemaal af. Monumentale trappen en een voormalige kluisdeur leiden naar de ondergrondse spa die in juli opent en in september is ook de nachtclub gereed.
Het Bungehuis
Zoals Baranowitz + Kronenberg veel kennis en ervaring heeft met restaurants en hotels in Amsterdam (Momo, The Butcher, Sir Albert), zo zit restauratie van monumentale gebouwen het Amsterdamse architectenbureau Kentie en Partners (K+P) al decennia in het bloed. Het werkt veel samen met investeerder Aedes en gaat met respect om met monumentale gebouwen. Voorbeelden van Amsterdamse hotels in historische panden door K+P zijn De l’Europe, Americain, Andaz in de openbare bibliotheek op de Prinsengracht, het Grand Hotel Amrâth in het Scheepvaarthuis, Hampshire hotel – The Manor in het voormalig Burgerziekenhuis aan de Linnaeusstraat, The Hoxton in vijf grachtenpanden, en straks SohoHouse in het Bungehuis en het Rosewood Hotel in het Paleis van Justitie. Aan de art deco-letters boven de entree, de sculpturen en de stalen raamkozijnen is meteen af te lezen dat het Bungehuis aan de Spuistraat stamt uit de jaren dertig van de vorige eeuw. Het is gebouwd als handelskantoor voor granen van de familie Bunge en is vanaf de jaren zeventig in gebruik als universiteitsgebouw.
Soho House
Nu heeft K+P de opdracht van het zeven verdiepingen tellende rijksmonument een ontmoetingsplek te maken voor het Soho House, in Londen opgericht in 1995 als een besloten club voor de 45.000 internationale leden die werkzaam zijn in creatieve industrie als de film- en mediawereld. Oprichter Ray Kentie en Marlies de Boer, twee van de vier partners van K+P, geven een rondleiding door het nog tot de zomer in gebruik zijnde gebouw waar volgend jaar een filmzaal, een fitnessclub, sauna, bibliotheek, zo’n tachtig hotelkamers, een club en een restaurant komen. ‘Het nogal strenge Wagneriaans aandoende pand waarvan de gevel is bekleed met platen kalksteen en graniet’, zoals Kentie formuleert, ‘behoudt originele details, om zoveel mogelijk een wisselwerking te creëren tussen het monument en de creatieve doelgroep van Soho House.’ De traveeën die bestaan uit erkers met in bronzen sponningen gevatte ramen, blijven behouden maar krijgen dubbel glas en de entree met de bronzen draaideur blijft de hoofdingang voor zowel clubleden van Soho House als voor hotelgasten of bezoekers van het restaurant op de begane grond, waar nu de universiteitskantine huist. Ook zijn daar een spa/wellness van Soho’s eigen concept ‘The Cowshed’ en een nightbar gepland. Opvallend zijn de in bijzondere blauwe en groene tinten geglazuurde tegels van De Porceleyne Fles, tropisch houten vloeren, marmeren muren, en materialen als chroom, messing en melkglas. In handen van K+P krijgt de kelder een ondergrondse fietsenstalling en een bar in de voormalige kluizen. Het ronduit lelijke met golfplaten bedekte lichthof zal weer mooie glazen kappen krijgen die open kunnen. Zo kun je vanuit de gangen langs het atrium niet alleen direct daglicht ontvangen, maar van beneden tot aan het dak een prachtig glas-in-loodraam bewonderen. Naast suites in de gedecoreerde directiekamers op de eerste verdieping, komen er hotelkamers op de overige verdiepingen en op de vijfde een clubruimte. En straks heeft W Hotel niet meer als enige een rooftop zwembad: Soho House krijgt een verhoogde groene daktuin en een groot zwembad.
Rosewood Hotel
Intussen staat alweer een ander pand te wachten, dit keer het 20.000 m2 grote Paleis van Justitie aan de Prinsengracht, dat stadsarchitect Daniël Stalpert in 1666 bouwde als weeshuis en dat architect Jan de Greef in de 19e eeuw uitbreidde tot gerechtsgebouw in neoclassicistische stijl. In 1950 bereikte het complex met drie grote binnenplaatsen zijn huidige omvang toen de naast- en achterliggende gebouwen aan de Prinsengracht, Leidsegracht en Lange Leidsedwarsstraat door het Rijk werden aangekocht. Nu is CTF Amsterdam de nieuwe eigenaar die er het kroonjuweel onder de Amsterdamse hotels wil vestigen: een ultraluxe Rosewood Hotel. ‘De geslotenheid van de begane grond en de strenge brede gevel met relatief weinig openingen, krijgt een open en levendig karakter doordat we er alle publieksfuncties vestigen, zoals een bar met terras aan het water. Dat was ook de wens van de buurt, die hoopt dat het Rosewood een respectvolle tegenhanger wordt van de lawaaiige Lange Leidsedwarsstraat’, vertelt Kentie. ‘We openen vanuit de binnenkant de lobby naar de binnenhoven en aan de buitenkant nemen we de oorspronkelijke linker- en rechteringangen van de hoofdingang weer in gebruik’, legt de architect uit. Om de historie blijvend af te kunnen lezen worden monumentale details als lambriseringen, tegelwerk en chique cassetteplafonds behouden, evenals een aantal oude gevangeniscellen. Met de komst van Rosewood wil de stad de BRIC-landen en met name de economisch interessante Aziatische markt trekken. Het hotel krijgt één Indiaas themarestaurant met bar en in de oude raadszaal een Indiase sociëteit. De voormalige bibliotheekzaal wordt een van de 26 suites, er komen zes vergaderzalen, inclusief een indrukwekkende grote balzaal rondom de patio. En het souterrain krijgt een semiopenbaar zwembad, spa en fitnesscentrum. Zo hebben niet alleen buitenlandse bezoekers, maar ook bewoners een steeds ruimere keuze uit zwembaden, daktuinen, cultuur, restaurants, en dakterrassen met weids uitzicht.
Fotobijschriften
1. Restaurant The Duchess in het Kas Bankgebouw van het W Hotel • Foto Sivan Askayo.
2-4. Conservatorium Hotel. Het gebouw dateert van 1897, toen architect Daniel Knuttel het ontwierp als kantoor van de Rijkspostspaarbank. Bijna een eeuw later werd het Sweelinck Conservatorium de nieuwe bewoner die in 2008 weer verhuisde naar het Oosterdokseiland. De nieuwe internationaal opererende hotelgroep The Set kocht het gebouw nog hetzelfde jaar waardoor het gebouw aan een derde leven begon. Met de visie dit pand in oude luister te laten terugkeren, werd voor het interieur architect Piero Lissoni aangetrokken. Hij zorgde voor een hotel waarin synergie is bereikt tussen modern design, historische architectuur en details die verwijzen naar de geschiedenis van het gebouw. Lissoni is van de strakke lijnen, zijn ontwerp is een mengvorm van modernistische en hedendaagse chic en speelt met natuurlijk daglicht in alle ruimten van het gebouw. Met het glazen dak als blikvanger • Foto’s Amit Geron (2 en 4)en Denise Keus (3).
5. Aan de Amsterdamse Prinsengracht creëerde Marcel Wanders in het Andaz Hotel een hotspot waar bezoekers elkaar kunnen ontmoeten in een surrealistisch decor. De rode draad in het ontwerp is Amsterdam. Overal duiken de drie Andreaskruizen uit het Stadswapen van Amsterdam op.
6. Het karpet in de lobby oogt als een nautische kaart en een metershoge kast is gevuld met snuisterijen uit alle windstreken. De hoge lichtschacht achterin de lobby maakt een groots gebaar dat de lage begane grond, amper drie meter hoog, nodig heeft en brengt licht in de twintig meter diepe ruimte. In deze schacht hangen ronde lampen als vallende sterren • Foto’s Moooi.
7-9. Het art deco Bungehuis aan de Spuistraat is gebouwd als handelskantoor en is vanaf de jaren zeventig in gebruik als universiteitsgebouw. Na de zomer start de verbouwing tot hotel en club voor Soho House, naar ontwerp van Kentie en Partners.
10. W Hotel in het Exchangegebouw achter het Paleis op de Dam is verbouwd naar ontwerp van Studio Winhov en Baranowitz + Kronenberg Architecture.
11. Mr Porter bar op de bovenste verdieping van het W Hotel, waar de koperen buizen in het interieur zijn behouden.
12. Rooftop zwembad W Hotel.
13 en 14. Het Scheepvaarthuis is rond 1920 gebouwd als kantoorpand voor rederijen naar ontwerp van architect Joan van der Meij i.s.m. met de gebroeders Van Gendt, in de stijl van de vroege Amsterdamse School. Bij de transformatie tot hotel heeft Kentie en Partners ook tapijten gereconstrueerd en origineel meubilair van Theo Nieuwenhuis, Piet Kramer en Michel de Klerk gerestaureerd • Foto’s Floris Leeuwenberg en Jacqueline Knudsen.
15 en 16. Het voormalige Paleis voor Justitie aan de Prinsengracht in Amsterdam zal verbouwd woerden tot Rosewood Hotel door Kentie en Partners.
17 en 18. Aedes Real Estate en Kentie en Partners herontwikkelden ook het voormalige Rembrandt Classic Hotel tot een jong en vernieuwend sterrenhotel met een bewust ‘rommelig’ en huiselijk interieur vol tweedehands meubels. Het in 2015 geopende The Hoxton, Amsterdam aan de Herengracht loopt inpandig door in vier aaneengeschakelde rijksmonumentale panden aan Het Singel. Dus aan twee kanten water. Het heeft zes bouwlagen, een patio en een binnenhof, telt 110 hotelkamers, een lobby, bar, restaurant en vergaderruimten. In de 17e eeuw woonde hier de burgemeester • Foto’s Alan Jenson.
Dit artikel werd gepubliceerd in ArchitectuurNL nummer 3 van 2016
Gerelateerd
Tags:
Amsterdam,
Architectenbureau Office Winhov,
Bungehuis,
Dirk Vander Kooij,
hotels,
interieur,
Kentie en Partners (K+P),
koperen buizen,
marcel wanders,
Marlies de Boer,
Rosewood hotel,
Soho House